Het Collectief Deruyter schippert tussen kroket en kunst

Belgische exotiek vanavond op Planet Rose met verteerbare liveset

Timo Pisart en Josette Wolthuis ,

Gewapend met mixtafels, humor en een onstilbare honger naar kroketten kwamen twee uitheemse Vlamingen naar Nijmegen. Het Collectief Deruyter is 'Artist in Residence' en presenteert vanavond het resultaat van zeven missies in Doornroosje.

Er belt iemand aan. Hij wacht niet op antwoord, maar klimt direct de trap op om het appartementje boven het Besiendershuis binnen te wandelen. Tussen een wirwar van kabels, dj-apparatuur en andere gezellige rotzooi springt Tristan naar voren: "Hallo? Kan ik je helpen?" De man met een wandelstok laat zijn mondharp zien en ook meteen horen. Hij wil een bijdrage leveren aan de ep van Het Collectief Deruyter. Dat kan. Tristan neemt het exotische instrumentje op en zegt de man vriendelijk gedag.

Afgelopen anderhalve maand was het pand aan de Nijmeegse Waalkade een komen en gaan van muzikanten, kunstenaars uit alle disciplines en andere zonderlingen. "We hebben de meest onwaarschijnlijke bezoekers gehad", vertelt Tristan even na het onverwachte bezoek. "Het is onze eigen schuld; we hebben altijd gezegd dat iedereen welkom is." Tristan Jong, beter bekend als Gratts, vormt samen met Nicolas Geysens ofwel San Soda Het Collectief Deruyter. Deze Vlaamse house- en disco-dj's verbleven op uitnodiging van Doornroosje als 'Artists in Residence' in het zestiende-eeuwse Besiendershuis. Darko Esser, dance-programmeur van het poppodium, gaf de Vlamingen een carte blanche en een vrij in te vullen avond. Het Collectief betrad de oudste stad van Nederland niet blanco, maar met zeven zorgvuldig gedefinieerde missies. Vanavond presenteren zij het eindresultaat op Planet Rose.

Op zoek naar exotiek

De belangrijkste missie is het "in elkaar boksen" van een ep met muziek en een hoorspel. Daarvoor ging Het Collectief Deruyter op zoek naar het meest exotische muziekinstrument van Nijmegen. Tijdens de zoektocht pluisden de zelfverklaarde exotici de Nijmeegse zeden, moraal en culinaire gewoonten uit. Terwijl Nicolas wekenlang zat te zwoegen achter laptops en draaitafels, ging vooral Tristan vanaf de eerste dag de stad in om zich met het inheemse volk te mengen en onderzoek te doen naar de exotische Nijmegenaar. "Ik vind het belangrijk dat we heel veel interactie hebben met Nijmegen, anders hadden we net zo goed in Brussel kunnen blijven en in mijn appartement muziek kunnen maken. Wat me het meest opviel is hoe gelukkig iedereen hier is. Iedereen die ik hier heb leren kennen is superpositief en lovend over Nijmegen. Dat is in België heel anders."

In de zes weken zijn geluiden van pygmeeën verzameld uit het Afrika Museum, samples van stadsgeluiden opgenomen en vooral veel samenwerkingen gezocht; het komt allemaal terug op de ep. Een van de tracks wordt een Berghainachtige technotrack, met een beat van de drummachine van De Staat (uiteindelijk het meest exotisch bevonden) en het orgel van de Stevenskerk. "We wilden alles erin stoppen als een lappentapijt en iets breders maken dan techno en house. Het moest vooral een Nijmeegs verhaal worden door onze ogen en oren." Het Collectief Deruyter wil vooral een positieve dynamiek creëren in onze stad. Ondanks vele ontmoetingen wilde het tamboerijnvrouwtje uiteindelijk niet meewerken.

Het exotische hoorspel moet nog opgenomen worden, maar de titel is al bekend: Poepen Op Het Aanrecht. Hanneke Hendrix schreef het stuk over taalverschillen tussen Vlaams en Nederlands, dat onder het genot van Rooie Tiptop werd uitgedacht in café In de Blaauwe Hand. Tristan: “Als je daar drie uur gaat zitten heb je de hele culturele scene van Nijmegen ontmoet.”

Kroketten & Kutdisco

Nicolas belt. Het is dringend. Tv-kok SOS Piet wil langskomen om dé kroket voor zijn show te filmen. Kortom: ruim een miljoen Belgische kijkers zal kennismaken met de meest mediagenieke missie van Het Collectief, de zoektocht naar Kroket-Ief, de perfecte smeltpot van Nederland en België in kroketvorm.

Tristan legt uit: "Nico moest een keer draaien op 8bahn in Arnhem en op de afterparty werd een tafel vol kroketten uitgestald. Dat hadden we nog nooit meegemaakt." Dit exotische tafereel liet zo'n indruk achter, dat er meer onderzoek moest worden gedaan naar de Nederlandse krokettencultuur. De ultieme uiting hiervan vond afgelopen donderdag plaats op Kroketten & Kutdisco, waar Tristan en Nicolas kroketten bakten vanachter hun dj-tafels en met vette vingers platen draaiden. De wethouder van Cultuur reikte de prijs voor de beste kroket uit, die helaas niet door hen werd gewonnen. Tristan: "Dat is doorgestoken kaart. Dat kan niet anders."

Ondanks het doorslaande succes interesseert het de mannen niet zo om de kroket naar het thuisland te exporteren. "Ik zou liever hebben dat, als we over tien jaar terugkomen naar Nijmegen, onze kroket in In de Blaauwe Hand of De Hemel op de kaart staat. Het Kroket-Ief van Deruyter is dan vereeuwigd. [...] Het is echt een liefdeproject geworden." Het recept (voor 600 kroketten) is na te lezen op de website.

Plaatjes draaien als kunstvorm?

Kroketten & Kutdisco klinkt als een ludieke actie, terwijl er een zeker gewicht hangt aan de term 'Artist in Residence'. Is een dj dan ook een kunstenaar? Tristan denkt van niet: "Ik ben de laatste om te beweren dat dj'en een kunst is. Dj'en is voor ons echt een ambacht. We draaien nog met vinyl en zijn heel kritisch op onszelf en anderen." Enkelen van die anderen zijn stadsdichter Dennis Gaens en auteur Willem Claassen, die werden betrokken bij de ep. Dat is nog zo'n exotisch aspect van Nijmegen: kunstenaars opereren niet op een eilandje, maar staan open voor samenwerking. Welke Belgische dichter komt er nou naar een dance-avond?

De gemeenteraad is kritisch op het project 'Artist in Residence': "Blijkbaar wordt de werking van het Besiendershuis in twijfel getrokken door een deel van het stadsbestuur, omdat ze vinden dat het te ontoegankelijk is. Dat counter ik keihard: op Kroketten & Kutdisco waren een paar honderd mensen. Mensen lopen hier voorbij met een mondharp om iets in te spelen; ze weten dat we hier zitten en dat ze welkom zijn. Daar kan toch geen enkele kunstenaar tegenop?"

Vanavond staat Het Collectief Deruyter op Planet Rose in Doornroosje met als missie zoveel mogelijk vrouwen in een dj-booth te krijgen. "Gemaskerd en wel zullen we onze exotiek delen." Er zijn nog kaarten beschikbaar.