De naam van het land waar de Zwarte Cross deze dagen plaatsvindt is Uitopia, een subtiele verwijzing naar de favoriete snack van de Grote Leidster tante Rikie: het zilveruitje. Bij toelating tot het Koninkrijk der Zwarte Cross ontvangt men een Uitopiaans paspoort, waarbij de bordeauxrode omslag is bedrukt met "Voorwaarts gas!" in plaats van "Je maintiendrai". Naast het festivalprogramma bevat het paspoort een verkorte versie van het oorspronkelijk zesduizend pagina’s tellende manifest D’en goeien zin. Dit manifest blijkt gedurende een 23-jarige afzondering op een berg in Zuid-Ossetië te zijn opgesteld door geestelijk leider tante Rikie. Enkele citaten geven de prioriteiten duidelijk weer: "Goeien zin, lekker sprekken en lachen zal uiteindelijk leiden tot verlichting!" en "De Uitopiaanse akkers zijn heilig! Wildplassen, biergooien en modder rollen hebben zeer nadelige effecten op de zilveruitjesoogst. Dit slaat weer op het gemoed van onze Grote Leidster en dit heeft vervolgens direct effect op de weersomstandigheden." Harmonie, optimisme en verdraagzaamheid zijn de sleutelwoorden tijdens dit festival.
Kriskras over de Zwarte Cross
"Voorwaarts gas!"
De kriskrasroute, dwars door de weiden om te zien of er naast brommers kieken en bier smijten
nog meer te beleven valt op de Zwarte Cross.
Welkom in Uitopia!
Het culturele Uitopia
Uitopia blijkt een Utopia. Muziek-, theater-, motorsport- en stuntliefhebbers, voor ieder is een plekje. Of zoals tante Rikie zelf zegt: "Iedereen die een feestje wil bouwen, ongeacht afkomst, religie, huidskleur of lichaamsgewicht, krijgt een verblijfsvergunning!" Plek zat en bovendien is er ook daadwerkelijk voor ieder wat wils.
In totaal zijn er 24 podia, waarop meer dan honderd bands en driehonderd theaterartiesten hun kunsten vertonen. Behalve het Hoofdpodium, dit jaar gelegen onder een schans waar stuntrijders overheen springen, is er nog een groot podium in de Megatent. De meeste sfeer vindt men echter in de themaweides, die op zichzelf weer kleine festivals lijken.
Nieuw zijn dit jaar De Dansvloer, waar massaal gedanst wordt op beukende beats van top-dj's als Don Diablo en het sfeervolle The Bayou, waarbij je je in het zuiden van Amerika waant. Zowel muziek als maaltijden zijn hier in pittige cajunstijl. Vanaf een veranda komt ons scheurende blues, dampende soul en rauwe rootsmuziek tegemoet.
De Metalweide is veruit de ruigste weide. Hier branden de fakkels en rammelen de kettingen waarmee het podium stevig vastgeklonken is, terwijl metalen zwaargewichten als The Suicidal Tendencies de aarde doen schokken. Onder een kolossaal doodshoofd eet men Oerham-burgers, terwijl op de ludieke borden die overal op het terrein hangen, het advies staat twee ons grunten per dag te gebruiken. In Uitopia ligt de humor in de wei.
In de luwte van een metershoge joint ligt de zeer relaxte Reggaeweide, waar men zoal kan genieten van Postman en Beef. Dat er boven de omheining af en toe carnavalswagens en zelfrijdende caravans uitschieten, verhoogt het geestverruimende effect.
Uitopia herbergt ook een Undercovertent waar topartiesten onderduiken en een ode brengen aan hun helden. "Imitaties bewijzen de genialiteit van het origineel", staat boven de tent en dus worden onder andere The Prodigy, AC/DC, Abba en The Beatles vol overgave gecoverd.
Artiesten uit binnen- en buitenland presenteren in de Theaterweide in drie dagen tijd meer dan vierhonderdvijftig voorstellingen. Poëzie, literatuur, muziek, dans, cabaret, straattheater, beeldende kunst en stand-upcomedy; het komt allemaal voorbij in deze wei. Zo kan men zich bijvoorbeeld verbazen bij Al Millars freakshow, een elastische Australiër die zijn lichaam achtereenvolgens door een tennisracket, squashracket en een wc-bril wringt. Belangrijke leermomenten bij dit schouwspel zijn dat de doorsnede van een squash-racket nog twee centimeter minder meet dan die van een tennisracket, en dat tepelpiercings bij dit beroep niet praktisch zijn.
In de Universitent op de Theaterweide, kan men een masterclass Dialectmuziek volgen bij professor Leo Blokhuis. Of een masterclass Achterhoeks van Bijzonder Hoogleraar Nedersaksisch Frans Miggelbrink, waarbij men de fijne kneepjes van Achterhoekse wijsheden leert voor thuisgebruik. Want dat is "altied nog better dan speaken met pien in de boek".
In de Theatertent wordt men door een bord gewaarschuwd de grappen over te laten aan de professional. Dat is geen enkel probleem met onder andere Kamagurka op het podium. Onnavolgbaar vertelt hij over zijn wonderlijke boswandelingen, waarin een gehalveerd konijn met een hazenlip, een suïcidale kabouter en een slechtziende ekster met eksterogen een hoofdrol spelen. Ook zijn ruimdenkende ideeën bij een arts zonder grenzen prikkelen de verbeelding. Kleinkunst op zijn grootst.
En waar laten we ondertussen het Zwarte Cross-kroost? Alles kleiner dan 1,40 meter kan terecht in het Blagenparadijs, een weide die volledig het domein is van de kinderen. Om hier een kijkje te kunnen nemen, moesten we dus even op de knieën. "100% priestervrij", vermeldt een bord naast de ingang. De blagen kunnen hier ongestoord genieten van speciale kindershows, rijden over een crossbaan met kindermotoren en quads of op de kermismotor in de draaimolen. Kortom, je hebt er geen kind meer aan!
Het boergondisch Uitopia
Dat de Zwarte Cross ook op culinair gebied meer is dan bier, worst, hamburgers en meer bier, bewijst Sterrenrestaurant Le Carburateur. Door de trap naar de eetzaal te betreden ontstijgt men letterlijk de massa, belooft het uithangbord. "Streek is what I make", dus vindt men op de menukaart oa "een likkepot van Kemperlandhoen met stekkebezen" en "warm gerookte nek van het Helder varken met Doesburgse mosterd". Elders op het terrein kan de grensverleggende boergondiër ook naar hartenlust proeven van roti, pasta, pie of breudje schaap (shoarma).
De Zwarte Cross heeft dit jaar voor het eerst een eigen party oil in de vorm van Nozemdrankjes. Een shooter met karakter, want "zonder smering loopt alles naar de tering". Het bier kan uiteraard goed door de beugel in de Beugelbar, maar ook vers vruchtensap en melk is verkrijgbaar. Het belang van gezondheid en goede voedingstoestand wordt niet onderschat, waarbij de 'op-voedingskundige' adviezen beter afgestemd zijn op de doelgroep dan we van het Voedingscentrum gewend zijn. We lezen "Elke dag twee ons grunten" in de Metalweide, "Bent u vandaag al bevrucht?" bij de Fruit- & Vitaminebar en "Dit product bevat 384% van de dagelijks aanbevolen hoeveelheid zout" als waarschuwing op de frietbakjes. Maar "A-j honger heb, vreti-j alles", meldt een ongezouten tekst boven de Patatje Joppie-kraam. Ter hoogte van de trappen van het gigantische crossterrein wordt ons wijsgemaakt dat we ondertussen alweer drieduizend kcal hebben verbrand. Zijn we toch goed bezig!
De Uitopiaanse outfit
Qua kledingkeuze is men eensgezind in Uitopia. Alleen in de Metalweide heeft men duidelijke voorkeur voor eigen bandshirts, verder gaat zo’n 90% van de festivalbezoekers gehuld in Zwarte Cross-shirts. Wederom is dit een gevolg van uitgekiende marketing. Een groot mengvoederbedrijf is hoofdsponsor en geeft bij zijn kaartjes een gratis shirt met de tekst “Hard brok café Zwarte Cross, de beste brokkenmakers!" Daarbij zijn er alleen maar Zwarte Cross-shirts te koop op het terrein. De crew loopt in shirts met de print "Working Class Hero" en de beveiliging is prettig aanwezig met de betiteling "Sfeerbeheer" en "Alles komt goed" op het tenue. Het geeft de sfeer van het festival weer: iedereen gaat voor de gezelligheid. Wel malligheid, geen toestanden.
Terwijl het publiek bij Ruby van Kaiser Chiefs massaal "Rikie, Rikie, Rikie, Rikie!" inzet, Gerda Havertong plat proatend voorleest uit Dikkie Dik en er een motorcross-stunter over het hoofdpodium vliegt, kan er niet anders geconcludeerd worden dan dat de Zwarte Cross uniek is in zijn soort. Overal gebeurt iets. Maar alles gebeurt in harmonie en met optimisme en verdraagzaamheid. Precies zoals tante Rikie het heeft bedoeld.