De diversiteit en monotonie van Poetracks

Eenrichtingsverkeer en nieuwe routes

Tekst: Bas Bevers / Foto's: Ilse Lambert ,

Wat betreft muzikale keuzes was Poetracks dit jaar eenrichtingsverkeer. Het was de creativiteit van Hugo Claus en zijn voor deze avond eenmalige adepten die nieuwe wegen baanden. Dit zorgde dit voor een voorspelbare avond vol verrassingen.

Eenrichtingsverkeer en nieuwe routes

In het kader van het Wintertuin Festival vindt er in Doornroosje ook ieder jaar Poetracks plaats. Poetracks is een avond met diverse artiesten die allen op eigen wijze een gedicht van een bekende auteur vertolken. Na onder andere Reve en Mulisch was het dit keer de beurt aan de in maart overleden Vlaming Hugo Claus en zijn gedicht ‘Nu nog’. Zeven muzikanten werden bijeen gesprokkeld om naast twee eigen liedjes ook hun eigen bewerking van ‘Nu nog’ aan het publiek te tonen. Het gedicht zelf kent 28 coupletten en is een gedicht over het verlangen en het betreuren van het vrouwelijk schoon. Voor dit verslag zal ik mij beperken tot de verschillende uitvoeringen van ‘Nu nog’ omdat Poetracks nou eenmaal om de muzikale bewerking van een gedicht gaat.

Twee muzikanten vallen gelijk buiten de boot: Bert Ostyn en Lucky Fonz III. De Belg Bert Ostyn van de rockformatie Absynthe Minded bewerkt het gedicht ‘En Vois’. Net als velen maakt hij er een Engelstalig lied van. Hoewel zijn bewerking slecht vergelijkingsmateriaal is met de overige acts, maakt de eigenzinnige Bert indruk met zijn zomeravondpopversie van ‘En Vois’ op gitaar. Ik vraag mij af of hij ook ‘Nu nog’ op een zelfde manier zou vertolken. Het zou een van de lichtvoeterige versies zijn vanavond.

Lucky Fonz III vervangt op het allerlaatste moment de zieke Miss Montreal en brengt op piano het ingetogen ‘Verzet’ ten gehore, een open dialoog die zich afspeelt tijdens de Tweede Wereldoorlog gebaseerd op ‘Straattoneel’ van W.F. Hermans. Zeker een van de betere liedjes van de avond. Verder doet de Fonz dat waarin hij goed is: charmant, grappig en de melodieuze singer-songwriter met gitaar zijn. Sympathiek is ook dat hij een excuusmailtje van Miss Montreal voorleest.

Twee mannen met gitaren zijn verantwoordelijk voor de twee minste versies van ‘Nu nog’. Fuck the Writer en Maurits Westerik van Gem doen dat wat je van mannen met een gitaar zou verwachten. Hun ‘Nu nog’ is een liedje over verdriet en wanhoop wat voor mijn smaak een beetje te veel het cliché van de eenzame man met gitaar vervult. Fuck the Writer maakte weliswaar een eigen Engelstalige versie waarop voor de rest niets op af te dwingen is, maar die ook niet zeer verrassend is. Zijn bewerking is zeer ingetogen en zonder al te veel poespas, in zijn geheel anders dan de bewerking van Maurits Westerik.

Westeriks vertolking bevat enkele coupletten van het originele gedicht en vooral teveel pathos in de vorm van “oeoeoeoeoeoeoeoe”. Verder maakt zijn stem ook niet veel indruk. De rauwheid in zijn stem is van een kinderlijke aard en bijna komisch. Ook lijkt het alsof hij vaak problemen heeft met verschillende klanken. Vooral de Engelse s-klanken in zijn andere liedjes moeten het vaak ontgelden: “next” wordt snel “nest”.

Nu we toch bij de negatieve kanten van de avond zijn: ik wil hier een klacht indienen met betrekking tot de presentator en host van de avond Willem Sjoerd van Vliet (volgens het scanderende publiek). Dat hij zich vaker bij het voorlezen van het eerste couplet verspreekt, het zij hem vergeven. Dat hij zich blijkbaar heel grappig en heel belangrijk vindt en duidelijk te veel om aandacht vraagt, ach, dat kan ik mij aan ergeren maar ik kan het net zo goed negeren. Maar dat hij tijdens ‘Verzet’ van de Lucky Fonz III keihard staat mee te blèren (als enige en duidelijk hoorbaar) en met het verloop van de avond steeds dronkener wordt, is onacceptabel.

De hoogtepunten van de avond zijn duidelijk De Staat, Anneke van Giersbergen (voorheen The Gathering, nu Agua de Annique) en Jeroen Zijlstra, de frontman van Zijlstra. Hier wordt duidelijk hoe een gedicht op meerdere manieren te interpreteren en te bewerken is. De Staat is het enige bandje en brengt de rock terug in de poëzie. De coolness druipt er van af. Hun bewerking van ‘Nu nog’ beperkt zich tot het seksgedeelte en is zo stoer, mannelijk en sleazy, daar kan zelfs Danko Jones nog iets van leren. Tegelijk wordt de onderliggende woede en pijn van het gedicht duidelijk. Deze wordt door De Staat op een ‘Fuck You!– manier’ met masochistische trekjes omhelst.

Dezelfde woede, frustatie en pijn staan ook centraal bij Jeroen Zijlstra maar dan op een duistere manier. Achter zijn piano staan de gemengde gevoelens van verlangen, liefde, woede en pijn in het teken van het grote waarom. Dankzij de lichte hijgerige stem met een snik van Jeroen Zijlstra raakt de onwetenheid de ziel. De donkere kant van ‘Nu nog’ wordt hier in het zonnetje gezet.

Dat Anneke van Giersbergen een verrekt goede stem heeft, is inmiddels landelijk bekend. Van haar versie van ‘Nu nog’ kunnen de mannen met gitaren op deze avond alleen dromen. Haar interpretatie is zo teder, eerlijk en puur, je kunt de liefde die van het gedicht uitgaat bijna aanraken. Zij maakt van ‘Nu nog’ niet alleen een liedje over de liefde en het verdriet, maar ook een van hoop.

Het moge duidelijk zijn dat Poetracks niet alleen een eerbetoon aan de poëzie moet zijn maar ook een avond van muzikale diversiteit, zij het niet alleen op de verschillende manieren waarop een gedicht te interpreteren is. Dat is dit jaar goed gelukt met vijf sterk van elkaar verschillende bewerkingen van één gedicht. Echter, dit jaar is te veel voor de opzet van het singer-songwriter-genre gekozen. Dat maakt een avond zoals Poetracks qua genre vrij eentonig in tegenstelling tot de diversiteit die mogelijk is. Alleen singer-songwriters voor Poetracks uitnodigen is te makkelijk en gelijk aan het intrappen van een open deur als het om vertolken van gedichten gaat. Maar een band als De Staat bewijst dat het ook anders kan. Volgend jaar naast een man/vrouw met gitaar graag meer rock, electro en hiphop. Maak Poetracks ook muzikaal spannend.