Al een paar maanden geleden kreeg ik 'Van kogels, drank en wrakhout' in mijn handen gedrukt. Drie nummers op vinyl van de groep Volksweerbaarheid. Het schrijven van een recensie kostte enige moeite, aangezien de band moeilijk op basis van conventionele criteria te beoordelen is. Songstructuren, melodie, ritme, samenspel en teksten worden door Volksweerbaarheid opnieuw bepaald. De groep kiest niet voor de gemakkelijkste weg. De muziek is het beste te omschrijven als dronken zeemansblues en is allesbehalve licht verteerbaar. Hiernaast wordt Volksweerbaarheid door hun naam en zorgvuldig gecultiveerd imago nog wel eens aangezien voor een nationalistische groep.
Bij het horen van de onheilspellende, bevreemdende klanken op 'Van kogels, drank en wrakhout' wordt snel duidelijk dat hier iets heel anders aan de hand is. Volksweerbaarheid maakt muziek op voorgedragen gedichten. De Nederlandse teksten worden, hoewel in een zuidelijke tongval, in een correct, stijf Nederlands verteld. Beelden van oude Polygoonjournaals komen bij de luisteraar op. Meer in het bijzonder beelden van de watersnoodramp in 1953.
Want Volksweerbaarheid heeft iets met het gevaar van de zee. Op de zeer fraai vormgegeven hoes van 'Van kogels, drank en wrakhout' zijn de schimmige silhouetten van de drie mensen te zien, tot hun knieën staand in het woelige water. De muziek van het trio voert de luisteraar mee op een gammele schuit, wild klotsend over schuimende, witte koppen. Eindbestemming is een aftands vissersdorp waar alcohol, straatgevechten en wellust het nachtleven bepalen. Volksweerbaarheid grossiert in het opwerpen van beklemmende beelden. Denk: bloedrode luchten, sluipende moordenaars en uit de hand lopende drankgelagen.
Een keer breekt bij mij het angstzweet uit, wanneer de stompende, militaire ritmes in het nummer 'Platzak' opbouwen tot een climax waarin een hoge, schrille stem in het van alcohol bedwelmde hoofd van een verdwaalde man klinkt. Het is een moment als dit waarop Volksweerbaarheid de luisteraar bij de keel grijpt om niet meer los te laten. De tekst en muziek van De Kift, de grilligheid van Captain Beefheart en de gedrogeerde, hypnotiserende ritmiek van een vroege Velvet Underground zijn terug te horen in betere passages op 'Van kogels, drank en wrakhout'. Soms ook blijven de teksten jammerlijk steken in vage associaties, al te pijnlijk niet-rijmende zinsneden en een monotone voordracht.
Muzikaal blijft Volksweerbaarheid soms ook iets te veel hangen op eenzelfde thema dat, hoewel goed uitgevoerd, niet minutenlang de aandacht vast kan houden. Het gebruiken van wat meer melodie, dynamiek en het bijschaven van de teksten zou Volksweerbaarheid goed doen. Volksweerbaarheid is hoe dan ook een band om in de gaten te houden. De band neemt zijn muzikale verrichtingen duidelijk erg serieus. De platenhoes en de website zijn prachtig vormgegeven. De sfeer die het geheel oproept doet denken aan het Volkoren label, dat optredens 'voorstellingen' en nieuws 'kennisgeving' noemt.
De jaren vijftig duiken steeds vaker in het hedendaagse modebeeld op. Volksweerbaarheid springt hier op in door het aanbieden van een T-shirt met een afbeelding van 'vader en moeder agent'. De NSB zou er begin jaren veertig jaloers op kunnen zijn. Wanneer de muziek net zo overtuigend wordt als de buitenkant van het geheel, ben ik benieuwd hoe ver Volksweerbaarheid het gaat schoppen. Misschien zien we de groep over een paar jaar wel verschijnen op Oerol in Terschelling. Verscholen achter een duinpan, met de rug tegen de wind, wapperende haren en het zilt op de tong.