De vinylofielen: Nick Helderman

“Terugdenken aan een reis aan de hand van albums, maakt dat het een soundtrack wordt van het leven dat je leidt.”

Marije Heida ,

Het proces van een lp beluisteren kan een ritueel zijn, het verzamelen van zeldzame parels een obsessie of in bakken vol tweedehands vinyl zoeken een hobby. In de wekelijkse rubriek ‘De vinylofielen van Friesland’ gaat 3voor12/Friesland op zoek naar mooie verhalen over lp’s, platenhoezen, dat ene bijzondere album en meer. Redactrice Marije Heida heeft een inspirerend gesprek met fotograaf Nick Helderman over zijn verzameling albums.

Ik beland voor de rubriek Vinylofielen deze keer op een zolderkamer in een keurige buurt te Leeuwarden. Zijn ouderlijk huis huisvest voor een groot deel de platencollectie van Nick Helderman. Nick is in tien jaar uitgegroeid tot gerenommeerd muziek-, portret- en documentairefotograaf, en reist voor zijn werk de hele wereld over. Wegens het vele reizen heeft Nick zijn woning in Amsterdam opgezegd en kijkt hij het voor nu even aan, wat de toekomst gaat bieden. “De projecten in het buitenland blijven maar opstapelen, voorlopig is dit wel perfect.”, vertelt hij terwijl we naar boven lopen. 

De zolderkamer is geheel gericht op het beluisteren van muziek. Een kast vol vinyl aan de ene wand, aan de andere kant een kastje met platenspeler en speakers en onder het schuine dak een bed. Nick nestelt op bed naast de platenkast en begint te vertellen: “Ik kocht altijd cd’s toen ik nog studiefinanciering kreeg. Op een gegeven moment had ik er geen geld meer voor en ging ik downloaden of kreeg ik muziek. Wat ik merkte met cd’s was dat het ‘dingen’ werden die in de kamer stonden. Het werd een passief iets en de herinnering ontbrak waarom ik bepaalde muziek had gekocht. Ik besteedde later, toen ik geld ging verdienen, al mijn geld aan reizen en huur. Ik bedacht voor mezelf dat ik ook een hobby mocht hebben. Dat is het moment dat ik ben begonnen met vinyl te kopen.”

“Ik vind het een fijne manier om met muziek bezig te zijn. Het is mooi als je op reis bent, mensen ontmoet en tijdens een reis veel naar bepaalde muziek luistert. Als je dan in een stadje achteraf een platenzaak binnenloopt en je vindt de muziek op vinyl waar je al de hele week naar luistert, dan is dat supertof. Dan wordt de muziek een soundtrack van die reis, of een bepaalde dag. Op die manier je bewust te zijn van de muziek maakt dat ik er enthousiast van word. Het kunnen dagdromen of terugdenken aan een reis, of aan de mensen die je ontmoet, maakt dat het niet een passieve soundtrack is van muziek die lekker klinkt, maar een soundtrack van het leven dat je leidt.” 
 
Een prachtige combinatie voor een muziekliefhebbende fotograaf is uiteraard als een band je vraagt mee te werken aan een albumhoes. Als we spreken over het onderwerp, zoekt Nick het album I Don’t Understand Them At All van traumahelikopter op. “Dit vind ik wel een hele mooie hoes”, zegt hij, terwijl hij de hoes aan mij geeft. “Ik was mee op tour van Austin naar Los Angeles voor een stop motion video. Deze foto kwam daaruit en paste perfect bij het gevoel van de nieuwe plaat. Het is heel mooi om je eigen werk zo tot zijn recht te zien komen”.
 
In de tussentijd dat Nick zit te vertellen, glijden mijn ogen over de albums in de platenkast. Mijn oog valt meteen op een knaloranje hoes, en ik trek hem uit de kast. Het betreft een band waar ik verliefd op werd toen ik een jaar of achttien was en waar ik op mijn beurt veel herinneringen aan heb. Nick glimlacht en pakt het album Palomine van Bettie Serveert uit mijn handen en legt hem op de platenspeler. Meteen krijg ik een goed gevoel als ik de stem van Carol van Dijk hoor. Nick vertelt: “Ik heb Bettie Serveert voor het eerst gefotografeerd in de Prinsentuin hier in Leeuwarden bij het Troubadour Festival. Ik had net een cameraatje en heb de foto’s gewoon naar hun band e-mailadres gestuurd. Twee jaar later leerde ik ze via via kennen, en toen zei Carol op een avond: ‘Kom naar de jubileumshow in Paradiso om te fotograferen’. Later vroeg ze aan mij: ‘Jij hebt ons eerder gefotografeerd in Leeuwarden, toch? Ik heb die foto’s nog’. Ik ben een paar jaar lang bijna elk weekend mee gegaan om hun shows te fotograferen. 
 


Met Palomine is de aftrap gegeven voor een uur lang albums uit de kast trekken. Na een paar albums door de handen te hebben gehad, blijft hij steken bij een grijs album met een paardfiguur erop. “Dit is mijn eerste plaat. Ik was een jaar of dertien en luisterde toen naar Korn en andere nu-metal. Op school zag ik een jongen met een Deftones T-shirt met een wit paard erop. Ik dacht toen: ‘Dat is toch helemaal niet stoer?’. Toch ben ik het album White Pony gaan downloaden via Napster en ging het luisteren. Ik kon er toen helemaal niks mee, maar daardoor snapte ik dat het vet goed was. Gedurende mijn hele pubertijd ben ik een enorme Deftones-fan geweest. Ik ben naar veel optredens geweest, verzamelde posters, stickers, promo-cassettes, alles. Deze plaat heb ik in Berlijn gekocht toen we daar met 4-HAVO op werkweek waren. Op elke vrije dag ging ik naar muziekwinkels om cd’s te kopen en ik kwam in een winkel terecht, waar ze een bakje met vinyl hadden staan. Daar stond dit album in en ik heb hem toen gekocht. Ik had niet eens een platenspeler, maar moest hem hebben. Ik ben ook heel blij dat ik hem gehouden heb.” 

Met amper dit verhaal verteld, heeft Nick het volgende album al in de handen. Hij geeft mij de plaat van de Nederlandse avant-gardistische punkband The Ex die ze samen maakten met de Ethiopische saxofonist Getatchew Mekurya. “The Ex is een legendarische band, en ik vond het maar raar dat ze met deze saxofonist gingen samenwerken. Ik ben het album wel gaan luisteren en vond het helemaal te gek! Ik ben met ze in contact gekomen, wat uiteindelijk erin resulteerde dat ik met ze mee mocht op tour. Een jaar later mocht ik ook mee naar Amerika. Het is één van de tofste projecten die ik heb gedaan. De foto’s van die tour zijn onder andere in een fotoboek verschenen dat bij de lp hoort. Als afsluiter van mijn fotoserie ben ik met The Ex mee geweest naar Addis Abeba. Ze speelden voor de laatste maal met Getatchew, het was soort van een afscheidsconcert.

In september ben ik weer naar Ethiopië geweest, maar dat was voor een ander project. Er is daar zo veel goede muziek, maar het is extreem zeldzaam op vinyl. Er is veel vernietigd, en veel albums worden opnieuw uitgebracht en dat kun je gewoon kopen. Ik had voor mezelf bedacht dat ik daar lekker vinyl ging kopen. Er werd me al vrij snel verteld dat me dat niet ging lukken. Er zijn veel handelaren die verdomd goed weten wat de albums op Discogs waard zijn, dus er hangen flinke prijskaartjes aan. Wat ze vooral doen is alles opkopen en het land uitsluizen, omdat het zo populair is in het Westen. Op een gegeven moment kwam ik iemand tegen, en die had in de gaten dat ik vinyl zocht. Hij nam me mee naar een man die achter in de tuin een hokje had bomvol albums. Inderdaad allemaal heel erg duur, maar dat zijn ze ook allemaal wel waard. Ik heb toen een single gekocht die nog redelijk betaalbaar was. Het is een nummer van Mulatu Astatke uit 1969. De single is helemaal vies en bekrast, maar ik vond het gewoon tof om te kopen. Alleen al het feit dat ik in dat hokje stond, in Ethiopië. Ik dacht alleen maar: ‘Holy shit!’. Ik heb gezien op Discogs dat deze single 250 euro op kan brengen, alleen in deze staat natuurlijk niet. Ik wil deze single graag tezijnertijd kado doen aan een vriend in Addis.” Uiteraard belandt ook deze plaat met zijn verhaal op de platenspeler. We moeten allebei lachen als er één grote krakerige substantie uit de speakers klinkt, maar het verhaal is prachtig.


Een ander ‘holy shit’-moment beleeft Nick als hij in New York, in een platenzaak, een Record Store Day release vindt van het album Into The Ahl Srif van The Master Musicians of Joujouka. Dit album is een opname van een bijzondere groep muzikanten uit het Marokkaanse dorpje Joujouka. Ze maken traditionele trouwerij- en feestmuziek en veel schrijvers en muzikanten, waaronder Brian Jones van de Rolling Stones, inspiratie vonden door de combinatie van muziek, omgeving, bevolking en vaak geestverruimende middelen. “In 2012 ben ik daar ook een weekend geweest. Een jongen van negentien heeft opnames gemaakt en bracht het album uit op zijn eigen labeltje. Ik vond dus het album in die winkel, zag de naam van de band en toen dacht ik: ‘Wow, wat leuk’, toen zag het jaartal en dacht: ‘hé, dat was het jaar dat ik er ook was!’ Daarna herkende ik de naam van die jongen en toen viel het kwartje. Die verkoper vroeg nog aan mij: ‘Ken je dit dan?’. Ik zo: ‘Ja man! Daar was ik bij’.”

Dat de liefhebberij af en toe uit de hand loopt blijkt wel als hij vertelt hoe hij na een trip met een halve hernia over het vliegveld loopt. Nick lacht en vertelt: “Ik koop de laatste anderhalf jaar wel dertig platen per reis. Ik woonde een tijdje in New York en ik mocht een week met Jacco Gardner op tour in de VS. Zij zijn ook nogal van het vinyl en we hebben veel platenzaken opgezocht. Je weet dan dat veel dingen die je zoekt zeldzaam zijn. En als je dan een album vindt, dan is dat heel vet. In diezelfde periode gaf een vriend in New York nog wat weg en dus ging ik met vijftig albums naar huis. Ik had al mijn cameraspullen in andere tassen gestopt, zodat die albums allemaal in één tas konden. En ik maar net doen alsof het niet zwaar was, zodat het in de handbagage kon, haha. Het grappige is dat ik vaak wel een begroting voor mijn reis maak, maar niet voor de platen die ik koop dus dan kan het nog wel eens uit de hand lopen.”


Die uitgelopen hobby staat dus nu - keurig gerangschikt - strak in een kast op een zolderkamer in Leeuwarden. Het ene verhaal volgt de andere op, en zelfs na anderhalf uur heb ik het idee dat Nick nog vol verhalen zit. De manier waarop hij zijn leven invult is indrukwekkend en inspirerend. Aangezien deze man nog maar achtentwintig is, doet vermoeden dat een biografie rond zijn zestigste bomvol prachtige verhalen zal staan. Ongetwijfeld zal het boek begeleid worden door een soundtrack geperst op gekleurd vinyl met verdomd mooi artwork. Ik kan niet wachten. 

Album: Moa Anbessa
Band/Artiest: Getatchew Mekuria & The Ex & Guests
Label: Terp Records
Uitgebracht: 2006