Nederland is dol op festivals en vooral in het voorjaar en in de zomermaanden worden er veel openluchtfeesten georganiseerd. Helaas is echter niks zo onzeker in Nederland als het weer. Of eigenlijk is het heel zeker dat het onzeker is. Dat idee. Je moet er rekening mee houden dat het snikheet wordt of dat het met bakken uit de hemel kan storten en uiteraard heeft ieder festival een noodplan voor evacuatie bij echt penibele situaties zoals storm met rukwinden en onweer. Op vrijdag leek het de hele dag die kant op te gaan. Bas vertelt: “Op vrijdagochtend reed ik al met een onprettig gevoel richting Drachten en al vrij snel kreeg ik een telefoontje van de gemeente om te overleggen.” Vanuit de gemeente is altijd overleg met organisatoren van festivals over dergelijke situaties. De gemeente heeft toegang tot een landelijk orgaan dat op hoog niveau het weer in kaart brengt en waarschuwt bij dreigende omstandigheden. Dat is dus niet op het niveau ‘we kijken even naar de buienradar’.
Wekenlang kijk je er naar uit… Drie gerenommeerde namen in Drachtster festivalland worden samengevoegd tot één weekend feest in de achtertuin van Poppodium Iduna. Het concept ‘in de tuin’ wordt bedacht en op vrijdag gaan we rocken in de tuin, op zaterdag dansen en op zondag schallen er lekkere popliedjes in het Thalenpark. Maar dan… wordt code oranje op vrijdagmiddag uitgegeven, nog voordat het feestje moet beginnen. Laat in de middag bereikt op onze redactie het bericht dat de boel platgelegd wordt in overleg met de gemeente Smallingerland. Een ongelooflijk lastig, maar zeer overwogen besluit. Marije Heida spreekt zakelijk leider van Iduna Bas Wattimena over het proces van knopen doorhakken en omgaan met teleurstelling.
“We zaten die middag om tafel met dus gemeentemedewerkers, brandweer en politie om een beslissing te nemen. Gooi je de poort open om zes uur om vervolgens na twee uur te moeten evacueren met alle gevaren en gevolgen van dien? Ik heb jaren geleden als vrijwilliger meegeholpen bij het Dicky Woodstock festival in Steenwijk. Daar is toen tijdens noodweer een tent omver geblazen en ik heb dus de paniek meegekregen die dat met zich meebrengt. Dat was in hetzelfde jaar waarbij tijdens Pukkelpop drie doden zijn gevallen door een soortgelijk incident met een omgewaaide tent. De andere optie was de boel afblazen.
Tijdens dat gesprek werd ik gebeld door Jan Gaastra. Een man met heel veel ervaring als producent van grote evenementen (bijvoorbeeld De Reuzen in Leeuwarden in 2018). Hij gaf aan dat hij zich zorgen maakte en dat hij al even contact gezocht had met personen in Leeuwarden, met wie hij altijd overleg heeft tijdens grote evenementen. Hij zei dat hij een vervelend gevoel had over de situatie. Ik voelde me erg gesteund door dat telefoontje van Jan. Naast de veiligheid van de mensen moet je ook nog in allerijl je apparatuur veilig stellen. Mengtafels staan onder een tentje en die zijn niet berekend op de krachten die eraan dreigden te komen en toen viel uiteindelijk het besluit om het af te gelasten.
Zo’n besluit gaat altijd in overleg met de gemeente, brandweer en politie waarbij de burgemeester het uiteindelijk voor het zeggen heeft. In dit geval kwamen wij zelf met z’n allen dus al tot een besluit om het af te blazen. Eigenlijk was er ook geen twijfel over mogelijk dat we het risico moesten nemen, maar goed… De volgende ochtend zaten we allemaal, inclusief de gemeentemedewerkers, met een ongelooflijke kater weer om tafel.
Het bericht gaat de deur uit en naast heel veel positieve en begripvolle reacties via de social media, zijn er ook veel mensen die niet begrijpen waarom Rock In De Tuin niet door kan gaan op vrijdagavond. ‘Het is nu toch rustig? Het valt toch allemaal wel mee? Pinkpop gaat toch ook gewoon door?!’, is vooral de tendens onder de mensen die met onbegrip reageren. Je probeert je er een beetje van te distantiëren als organisatie, maar toch gaan dit soort opmerkingen niet zonder emotie aan je voorbij. “Het lijkt wel alsof mensen denken dat we dit soort beslissingen maken om te sarren, ofzo. Het enige dat wij voor ogen hebben is de veiligheid van de mensen die aan het festival meewerken en uiteraard de mensen die het evenement bezoeken”, geeft Bas aan.
Nou goed, de volgende ochtend heerst er dus een katerig gevoel en ziet de weersvoorspelling er op zaterdagochtend wederom niet florissant uit. Bas: “Ik reed op zaterdag weer richting Drachten en toen was mijn gevoel wederom niet goed. Op de tweede dag was het vooral de wind die ons parten speelde. Uit voorzorg hadden we op vrijdag de podiumkap laten zakken. Dat kan gelukkig, alleen op het moment dat je dat doet wordt er wel een en ander in gang gezet. De volgende dag is dan weer aardig wat tijd nodig om alles weer op te bouwen en in orde te maken.
Op zaterdagochtend zijn we voorzichtig weer begonnen met opbouwen, maar er was code geel van kracht in Friesland. Dat is wel een trapje minder dan code oranje, maar alsnog was de windkracht voor ons funest. De vaste windkracht was vijf tot zes, maar er waren uitschieters van 80 tot 90 km/uur en die zijn heel erg gevaarlijk. En dat is dus met name voor de constructie van het podium heel gevaarlijk. Deze is van aluminium en zeil en is relatief licht. Hij staat wel heel stevig vast aan de betonnen bak van het vaste podium in het park, maar de kap is het meest kwetsbaar als je hem omhoog takelt.
Eenmaal boven wordt 'ie gezekerd en kan de constructie best wat wind hebben, maar het takelen is dus een gevaarlijke handeling. Omdat uit voorzorg op vrijdag veel constructies en apparatuur veilig was gesteld, moest op zaterdag een hele hoop weer opgebouwd worden. Het scenario om later te beginnen is nog besproken omdat voorspeld was dat de wind zou gaan liggen, maar achteraf heeft het nog heel lang best hard gewaaid. Er is zelfs nog een boom omgewaaid in het Thalenpark en er kwamen nog allemaal van dat soort berichten binnen. Dus het heeft goed gespookt. Maar goed, later beginnen werd ook discutabel omdat de mensen van techniek zeker twee uur nodig hebben om op te bouwen. Ook hierin heeft de gemeente heel goed meegedacht, door aan te geven dat als we later zouden willen beginnen, we dan langer door mochten gaan. Helaas liepen we toen tegen het probleem aan dat we gister de dancedag hadden en veel dj’s vaak meerdere gigs op een dag hebben. Zij - en overigens de meeste artiesten - zijn gebonden aan tijden en kunnen niet zomaar twee uur blijven omhangen om vervolgens later te beginnen.”
Redenen waarom een festival wordt afgelast op een rij
+ waarom sommige oplossingen geen optie zijn
- Professionele weerstations geven code geel/oranje/rood
- Instanties die de veiligheid waarborgen geven een negatief advies
- Onweer (ook bij een potentiele dreiging)
- Gedurende de opbouw van een terrein zware windstoten
- Veiligheid personeel en publiek is of kan in het geding komen
Waarom niet verplaatsen naar binnen?
Logistiek niet aan de orde. Verplaatsen en opbouwen duurt een paar uur.
Pinkpop gaat toch ook gewoon door?!
Klopt, dat is een miljoenenproductie waarbij het podium drie weken van te voren al wordt opgebouwd. Daarnaast is Landgraaf zo'n 350 km verderop en zijn de omstandigheden daar anders. Pinkpop heeft bijvoorbeeld een aantal jaar geleden miljoenen geinvesteerd in bliksemafleiders rond het terrein.
Het is nu toch kalm weer (het moment van aanvang)?
Klopt, maar gedurende de hele dag van opbouw waren er zware windstoten, waardoor het podium niet gereed gemaakt kon worden.
Je kan toch later beginnen?
Artiesten hebben ook een agenda...
Vergunningen zijn vergeven voor dié dag, voor dát moment.
Je kunt het toch gewoon proberen?
Totdat het misgaat en je gewonden hebt en heel veel schade...
Onder het reagerende publiek op Facebook vraagt een categorie mensen zich ook af waarom ze de boel niet gewoon naar binnen verplaatsen. Hup, alles Iduna in en dan is het toch opgelost? Bas: “Ik snap de opmerking, maar dat gaan we gewoon niet doen. Alle apparatuur moet dan weer terug verplaatst worden en dat was geen optie. Zo werkt het ook niet. Het is niet zomaar een ‘tuinfeestje’ waar je even de bluetooth speaker aanzet en de boel naar binnen verplaatst als er een onweersbui overtrekt. Je bent maanden van te voren met vijf part-timers van Iduna en een hoop vrijwilligers bezig met de voorbereiding van een dergelijk evenement. Er worden mensen voor deze dagen ingehuurd, politiemensen worden een half jaar van te voren ingeroosterd, artiesten worden op een bepaalde dag en moment geboekt en we bereiden het evenement voor op basis van een buitenfestival.
'Er hangt nu een hele positieve sfeer en dan maken we volgende week wel de balans op'
Nu is het zondag, de zon schijnt, mensen stromen het park binnen op zoek naar vertier en ontspanning. Op de vraag hoe de kater nu op dit moment is, antwoordt Bas: “Ik denk dat die nog komt. Volgende week komen de rekeningen binnen voor de productiekosten, huur materialen, zzp’ers die zijn ingehuurd. Ik heb me voor vandaag vooral voorgenomen om vooruit te kijken. We gaan later wel huilen. Vandaag gaan we er een mooi feest van maken en je merkt dat iedereen daar heel erg behoefte aan heeft. Sommigen zitten hier al twee dagen te wachten en deze mensen hebben we heel teleurgesteld naar huis moeten sturen afgelopen dagen. Ik merk dus echt dat er heel veel energie en adrenaline is onder de mensen momenteel. Er zijn ook een heleboel vrijwilligers die gister ingeroosterd waren, maar vandaag gekomen zijn om toch te helpen. Dus er hangt nu een hele positieve sfeer en dan maken we volgende week wel de balans op. Het is ontzettend zuur, maar toch ben ik heel blij dat ik hier kan zitten praten met jou zonder dat ik vandaag bij een ziekenhuis langs moet met een bloemetje of een fruitmand, omdat er gewonden gevallen zijn of erger…”