“Als je zo veel tegelijkertijd doet, krijgt alles maar een beetje aandacht”, zegt Faber. Ze wil kwaliteit leveren, en dat lukte niet genoeg naar haar zin, met meerdere ballen om in de lucht te houden. “Dus diende ik een plan in bij Up North, het interdisciplinaire laboratorium voor jonge cultuurmakers, van drie Noordelijke productiehuizen. Dit plan werd gehonoreerd, en dus kreeg ik begeleiding en geld om een nieuw project volledig te mogen opbouwen.” Ze besloot zich eerst op een uitgebreid onderzoek te storten. “Naar mijn artistieke identiteit, bijvoorbeeld. Ik stelde mezelf de vraag wie ik eigenlijk ben, als artiest. Maar ook waar ik voor sta, wat ik wil communiceren en in welke vorm.”
De afgelopen jaren werkte Jamila Faber als veelzijdig kunstenaar aan veel verschillende projecten. Zo was ze twee jaar lang Stadskunstenaar van Leeuwarden, trad ze op met het ludieke O, Kutjes en werkte ze aan meerdere voorstellingen. Maar van zoveel tegelijk doen kreeg ze uiteindelijk genoeg. Ze besloot zich te willen focussen op één langdurig project. Na een turbulent jaar van onderzoek en experiment, zag Faeniks het levenslicht: haar alterego, dat krachtige feministische boodschappen verpakt in dansbare liedjes. Vandaag verschijnt haar debuutsingle, ‘Ik doe het zelf wel’.
Minder singer-songwriter, meer urban
Waar ze in het verleden ook veel deed met poëzie, theater en kunst, besloot zich nu compleet op muziek te richten. “Want muziek maakt een boodschap vaak veel makkelijker te verteren”, legt Faber uit. En dat zou nodig zijn, want ze wil een statement maken, en geen niemendalletjes. “Dus ben ik Spotify-lijstjes gaan samenstellen met muziek die me inspireert, en die werd veel meer urban dan ik in beginsel had verwacht. Voorheen maakte ik vooral singer-songwriter muziek, maar ik kwam erachter dat ik eigenlijk helemaal niet graag naar dat soort muziek luister. Waarom zou ik het dan zelf maken?” Uiteindelijk concludeerde ze dat haar nieuwe werk een mix moest worden tussen Lizzo, Missy Elliott, Taylor Swift en Spinvis. “En toen ik mijn conclusie met mensen uit mijn omgeving deelde, was niemand daar verbaasd over. Dat bevestigde voor mij dat ik de goede kant op dacht. Hetgeen wat ik altijd al was, heb ik eindelijk weten te verklanken.”
Een feministische boodschap met een kwinkslag
Een aantal weken lang werkte ze in volle focus aan een voorraad demo’s. Die werkte ze vervolgens verder uit in de studio met producersduo Snoet & Smoel. Daar ontstonden catchy, dansbare liedjes. Ze luisteren lekker weg, maar onder de up-tempo beats en synthlijnen schuilt ook een voor Faber heel belangrijk statement. “Alle liedjes hebben een duidelijke feministische boodschap, omdat ik het belangrijk vind dat we het daarover hebben”, licht ze toe. “Het is al een heel actueel en veelbesproken onderwerp, maar we zijn er nog niet, dus het moet bespreekbaar blijven. Alleen wil ik dat niet op een boze manier doen, maar op een positieve manier met een kwinkslag, humor en een beetje luchtigheid.” Haar teksten gaan over zelfredzaamheid, autonomie en de bevrijding van vrouwelijke seksualiteit. “Maar het klinkt niet te beladen, het is gewoon leuk om naar te luisteren.”
Schrijven over feminisme is ook vragen om tegengeluiden. Dat is vaak genoeg te zien in de comments onder een artikel over dit onderwerp, of na een feministische uitlating in een televisieprogramma. Sommige mensen vragen zich af of het in Nederland wel nodig is, dat feminisme. Zijn we hier niet al genoeg geëmancipeerd? Faber vindt van niet. “Het is zo geïnternaliseerd om te denken dat vrouwen afwachtend moeten zijn, zich moeten laten veroveren. Ook in de dagelijkse taal en in de taal die in de media wordt gebezigd zit veel latent seksisme verweven. Daarnaast mogen mannen het altijd en overal hebben over hun seksualiteit, maar als je hier als vrouw open over bent, word je al snel afgeschilderd als een vies wijf. Als vrouw ben je vaak een passieve deelnemer. Seks is nog steeds een mannenzaak, terwijl je het toch echt met z’n tweeën doet.” Ze geeft toe dat het een lastig onderwerp is. “Natuurlijk, want niet alle genderrollen zijn giftig. Maar het gaat erom dat er de vrijheid moet zijn om uit genderrollen te breken, zonder daarvoor veroordeeld te worden.”
Een volwaardig persoon zijn, buiten de genderkaders
In haar nieuwe muziek zitten veel empowering statements verwerkt die gericht zijn aan vrouwen, om ze een hart onder de riem te steken. Tegelijkertijd spreekt ze ook mannen aan. Want, zo stelt Faber, feminisme is niet enkel een vrouwenzaak. “Juist niet. Feminisme gaat ook over mannen. En dan niet alleen in de zin van ‘houd je poten nou eens thuis’, maar zeker ook in positieve zin. Waarom zouden mannen bijvoorbeeld niet mogen huilen? Vanaf een jonge leeftijd wordt jongens geleerd dat ze sterk en stoer moeten zijn, en meisjes stil en rustig. Wanneer je je daar niet naar voegt, lig je onder vuur. Ook dát is feminisme: dat mannen een volledig persoon mogen zijn, buiten hun man-zijn. Het gaat niet alleen over meer rechten voor vrouwen, maar over een volwaardig persoon zijn, buiten de genderkaders. En dat geldt voor iedereen.”
Debuteren tijdens de coronacrisis
Haar live-debuut in maart had er een uit de boekjes moeten worden. Maandenlang bouwde Faber naast haar studio-opnames ook aan een live-show waarin haar muziek samenkwam met een performance, danseressen en visuals. Ze betrok er zelfs een regisseur bij. “Dus die avond tijdens de Friese Lente, in Neushoorn, was echt het moment waarop het moest gaan gebeuren.” Helaas werd er roet in haar eten gegooid. Na het opbouwen en soundchecken, maar nog voor de start van haar show, kondigde de regering een evenementenverbod aan wegens het coronavirus. “Dat was natuurlijk een behoorlijke shock”, zegt Faber. “Gelukkig konden we dat al vrij snel omzetten in acceptatie. Het gaf ons de mogelijkheid om de show nog verder uit te kristalliseren, en op langere termijn alsnog goed neer te zetten. Dat had ik liever dan het te moeten uitvoeren in een bizarre situatie waarin het niet goed uit de verf was gekomen.”
Het is nu twee maanden later en inmiddels is bekend dat live-shows voorlopig niet aan de orde zullen zijn. Voor Faber is dat best even slikken, na een jaar hard werken. “Ik baal er echt van. Mijn project is nu klaar, maar hoe relevant is het nog tegen de tijd dat we weer door mogen? Dan presenteer ik dus iets wat al een jaar oud is. Niemand kent het nog, dus in die zin is het niet zo erg, maar voor mijzelf verandert de urgentie ook. Je wordt als artiest minder gepassioneerd naarmate iets langer op de plank ligt. Het is dus een uitdaging om het vuur brandend te houden.” Nuchter als ze is, kan ze de situatie gelukkig ook goed relativeren. “Dat iedereen in hetzelfde schuitje zit, maakt het wel dragelijker. Ik lig er gelukkig niet uit door een persoonlijke tragedie. Het is wat het is.”
‘Ik doe het zelf wel’
Stilzitten is voor Faber niet weggelegd. Daarom brengt ze vandaag alsnog haar debuutsingle ‘Ik doe het zelf wel’ uit, met videoclip. “Ik wilde graag doorgaan en een liedje uitbrengen dat laat horen waar ik nu sta”, licht ze toe. “Deze single past daarnaast ook wel heel goed bij deze tijd. Iedereen moet anderhalve meter afstand houden. Als je geen relatie hebt, dan heb je niet zoveel keuze. Je hebt je eigen linker- of rechterhand en bent dus volledig afhankelijk van jezelf.” Ze lacht. “Maar het is ook groter dan dat, hoor. Het liedje gaat ook over zelfredzaamheid in bredere zin. De langste relatie die je in je leven hebt is met jezelf, dus je kunt er maar beter voor zorgen dat die relatie goed is en dat je op jezelf kunt rekenen. Wat dat betreft is deze tijd natuurlijk heel leerzaam. Je ziet weinig mensen, dus je zit volcontinue in je eigen cocon. Als je een beetje geluk hebt, kom je erachter dat je sterker bent dan je dacht.”
©
Johanneke Dijkstra
Ik doe het zelf wel van Faeniks is nu te beluisteren op alle streaming platforms, waaronder Spotify.