Op papier is een artist in residence een prachtig concept, maar hoe verloopt een dergelijk project in de praktijk? Het is altijd een spannende aangelegenheid voor organisatoren, maar ook zeker voor de artiesten die zich onderwerpen aan het experiment. De deelnemers kennen elkaar en de omgeving waarin zij zich bewegen doorgaans niet. Ze worden voor een bepaalde periode bij elkaar ‘gezet’ en min of meer onder gecontroleerde omstandigheden het diepe in gegooid. Van de artiesten wordt aan het einde van rit een product verwacht dat gepresenteerd kan worden aan het publiek. Deze artist in residence komt uit de koker van de poporganisaties Popradar Den Haag, Popfabryk en Friesland Pop plus de podia Neushoorn en Paard. Het project wordt, refererend aan de naar dieren vernoemde poppodia, tot deZOO omgedoopt.
In de staart van 2018 duikt in het kader van Culturele Hoofdstad 2018 nog een mooi project op. Onder de grote paraplu van Culturele Hoofdstad Leeuwarden-Fryslân is een artist in residence, genaamd deZOO, opgezet waarbij een Haagse en Friese artiest elkaars popscene, netwerk en werk laten zien en horen. Esther de Jong verblijft in oktober van dit jaar een week in Den Haag en wordt op sleeptouw genomen door de Haagse singer-songwriter Pyke. In aanloop naar Freeze Festival verzorgt Esther de wederdienst in de Friese hoofdstad. Beide weken leveren een liedje op dat zij samen in die betreffende week schrijven, opnemen en voordragen.
Het bezoek van Pyke aan Leeuwarden is deel twee van het project. Voor aanvang van de Haagse Popweek stapt Esther, gewapend met gitaar en Friese nuchterheid, in oktober van dit jaar in de trein richting Den Haag. Er staat haar een week te wachten die volgepland is met masterclasses, panels, ontmoetingen en optredens. Ondanks een voorspelbare ongemakkelijkheid en spanning, verloopt de ontmoeting met Pyke uiterst prettig. Ze mengt zich relatief makkelijk in het Haagse popwereldje, waar Pyke en de Haagse kant van de organisatie haar aan onderwerpt. “De eerste week in Den Haag was qua ontmoeting en verwachtingen wel anders dan de tweede”, vertelt Esther.
“Ik vroeg me echt af wat ik een hele week daar ging doen. Nu zagen we elkaar weer in Leeuwarden met een aantal weken daartussen en ik had echt het gevoel dat we elkaar al goed kenden.”
“En ik hoopte dat ze überhaupt een week in Den Haag leuk zou vinden”, zegt Pyke lachend. “Het verschil met deze week en de eerste week in Den Haag, is dat we daar echt eerst tijd nodig hadden om aan elkaar te wennen. Toen dat eenmaal vorm kreeg, was het heel fijn. Esther is heel zelfstandig en redt zich prima alleen. Ik moest haar af en toe aan haar lot overlaten omdat ik andere verplichtingen had. Zij ging daar heel relaxed mee om, gelukkig.”
'Wellicht is het in Den Haag allemaal wat grootschaliger. Je kent niet per se iedereen daar in de muziekscene, en ik heb het idee dat dat hier wel zo is'
Pyke laat zich een week voor Freeze op zijn beurt onderdompelen in de Friese popscene en cultuur. Samen met de deelnemers van Food For Thought (een ander project dezelfde week van start is gegaan) krijgt hij een rondleiding door Leeuwarden en ontmoet en spreekt hij samen met Esther mensen die hun wortels diep hebben verankert in de Friese popscene. In Eetcafé Het Leven nuttigen Pyke en Esther maaltijden met Sjouke Nauta (directeur Friesland Pop), Wietze Meetsma (programmeur Neushoorn), Koen Haringa (o.a. Podium Asteriks, Mijn Ouders, Stadsoase) en ook Theo van der Veer en ondergetekende schuiven aan in de functie van hoofdredacteuren van 3VOOR12/Friesland. Tijdens het diner van het project Food For Thought sluiten Pyke en Esther de serie gesprekken af met zakelijk leider van de Popfabryk, Paul Giesen.
Naast lekker eten en goede gesprekken staan er ook optredens, het schrijven en opnemen van een liedje op de planning met uiteraard nog meer ontmoetingen van mensen uit het werkveld tot gevolg. Wij spreken het duo aan het einde van de week waarbij Pyke al een redelijk goede indruk heeft van de het reilen en zeilen in Leeuwarden. Een verschil in de gang van zaken in beide popscenes is moeilijk te duiden, aldus Pyke. “Wellicht is het in Den Haag allemaal wat grootschaliger.
Je kent niet per se iedereen daar in de muziekscene, en ik heb het idee dat dat hier wel zo is. Het voelt iets meer als een familie aan hier. Er is wat meer groepsvorming in Den Haag en hier valt op dat alles wat meer vermengd is met elkaar. Er wordt meer gesproken over bijvoorbeeld een project waar iemand mee bezig is in de trant van: ‘Daar zijn wij mee bezig’. In Den Haag spreekt men sneller over: ‘Daar zijn zij mee bezig’.”
De week in Den Haag wordt afgesloten met het nummer Schijn, dat Pyke en Esther samen schrijven. “Het liedje dat we in Den Haag hebben geschreven gaat over het elke dag opnieuw willen proberen wanneer je in een mindere periode zit, maar dat het eigenlijk weer niet lukt”, vertelt Esther. Het schrijfproces en het zoeken naar een onderwerp voor een nieuwe liedje in Leeuwarden heeft een heel ander verloop. Stel je voor: Je komt aan in Leeuwarden met koffer, gitaar en frisse moed. Je kent de stad niet en de enige houvast die je hebt is een collega singer-songwriter waar je een aantal weken eerder mee hebt gewerkt.
Er wordt een programma uitgestippeld en je mag meteen de eerste avond van je verblijf jouw liedjes laten horen in een aftershow van een gerespecteerd Nederlandse artiest. Het idee en initiatief is mooi, maar helaas blijkt de werkelijkheid anders. Tot driemaal toe onderbreken personen - al dan niet onder invloed van alcohol - op lompe en respectloze wijze Pyke zijn optreden. De één komt met het verzoek of hij niet een half uurtje pauze zou willen nemen en een ander vraagt of hij wellicht een Nederlandstalig nummer zou kunnen spelen. Als klap op de vuurpijl vraagt onverlaat nummer drie of hij zelf na het optreden nog een nummertje zou mogen spelen.
“Op donderdag hadden we de opnamedag”, vertelt Pyke. “We konden twee dingen doen: afmaken wat we in Den Haag begonnen waren en dus een serieus liedje schrijven. Maar we zaten op dat moment nog zo met het voorval van de eerste avond in ons hoofd, dat we hebben besloten er iets creatiefs mee te doen. We hebben er een soort van roastnummer van gemaakt voor de drie mensen die mij hebben aangesproken die avond.”
Esther: “Ondanks de aanleiding vond ik het een mooi proces. Meestal schrijf ik teksten als het niet zo goed gaat of als ik ergens mee zit. Dit was op dat moment echt een onderwerp waar we iets mee moesten doen. Daarnaast vond ik het iets waar over geschreven mocht worden. Ik verwachtte dat de mensen die bij ons optreden op Freeze on Friday zouden zijn het ook wel konden waarderen en er om zouden kunnen lachen, zoals wij hebben gedaan tijdens het schrijven van het nummer.”
Naast het creatieve proces dat het voorval aanwakkert bij de twee liedjesschrijvers, halen ze eveneens inspiratie uit elkaars manier van omgaan met het publiek. “Ik zou in die situatie heel fel hebben gereageerd. Juist. Daarbij zou ik mijn hele optreden met de situatie bezig geweest zijn en dat ook duidelijk naar het publiek uitdragen. Ik vond het dus juist inspirerend hoe kalm Pyke daar mee omging. Hij hield het heel erg bij zichzelf en dat oogde voor mij bijzonder professioneel”, zegt Esther. Pyke geeft bijna het tegenovergestelde aan: “Ik vind juist Esther haar performance heel inspirerend. Ze zegt zelf dat ze het ongemakkelijk vindt, maar ik vind wat ze tussen de nummers door doet en zegt heel erg vet. Ik ben veel meer gefocust op het spelen van mijn liedjes. Van haar leer ik dat je soms best in mag spelen op een bepaalde situatie. Nu was deze situatie wel dusdanig extreem dat er maar twee opties leken: negeren of stoppen.” Pyke kiest voor de eerste optie en samen zetten ze de negatieve energie van het gebeuren om in een nummer waar het cynisme vanaf druipt en werkt de song uiteindelijk op je lachspieren.
Oké, dus die ervaring kan Pyke helaas op dag één van de residentie al in zijn zak steken. Ondanks dat het het hele gebeuren hem en Esther de rest van de week niet compleet loslaat, bedrukt Pyke dat de rest van de week bestaat uit louter goede, leuke, leerzame en positieve ervaringen. “Het grappige is dat nog geen vierentwintig uur na de nare ervaring van de eerste avond, ik één van mijn leukste optredens heb gedaan tijdens een huiskamerconcert van Mijn Ouders in de Haniahof”, vertelt Pyke.
'Je neemt een kijkje in elkaars keuken en je hebt een plek om naar terug te keren'
“Wat gewoon ook heel leuk is, is dat we elkaar tijdens dit project hebben leren kennen. Je neemt een kijkje in elkaars keuken, je leert nieuwe mensen kennen en je hebt een plek om naar terug te keren. Op basis daarvan kun je altijd nog kijken wat er misschien uitrolt.”