Meindert Talma - Friesche Club (Kegelbaan)
De Friesche Club is normaliter alleen toegankelijk voor een select gezelschap. Tijdens Explore The North staan de deuren van de club open voor liefhebbers van bijzondere muziek, verhalen en poëzie. Opener van de zaterdagmiddag is Meindert Talma, die in een uur tijd twee thema’s behandeld. Fries om útens Talma is geboren en getogen in Surhuisterveen (zo gezellig is er maar één). Deze parel van de Wouden is voor Talma een belangrijke inspiratiebron geweest uit zijn inmiddels indrukwekkend oeuvre van liedjes en verhalen en staat centraal tijdens het eerste deel van de set. Daarop volgt Talma’s ode aan dammer Jannes van der Wal en de damsport. Talma, zelf ook fervent damliefhebber, maakt indruk met zijn volle rocksound, niet in de laatste plaats te danken aan zijn degelijk draaiende begeleidingsband, inclusief tweede pianist. De muziek wordt daarbij regelmatig voorafgegaan door kleine anekdotes en wordt fraai ondersteund met foto’s en vele krantenartikelen uit Talma’s persoonlijke beeldarchief. Het optreden, dat daarmee het midden houdt tussen een degelijke rockshow en een absurdistische kleinkunstvoorstelling, wordt waardig afgesloten met het hypnotiserende en emotionele nummer over de levensloop van cultfiguur Jannes van der Wal. Het is indrukwekkend hoe Talma en band tijdens dit 22 minuten durende epos de aandacht van het aanwezige publiek weet vast te houden. (SN)

Smetvis - Neushoorn (Grote Zaal)
Melle de Boer, frontman van Smutfish, stuurde zijn Engelse teksten op naar schrijvers in het hele land, met de vraag of ze zijn liedjes naar eigen smaak wilden vertalen in het Nederlands. Hij betrok niet de minsten bij dit project. Onder meer Freek de Jonge, Bart Chabot en Anton Dautzenberg leverden een bijdrage. Die laatste is ook aanwezig op Explore the North, samen met dichter Lévi Weemoedt uit Assen. De twee zitten een groot deel van de show op een bankje aan de rand van het podium maar krijgen tegen het einde elk hun ‘five minutes of fame’. Dautzenberg gaat daarbij uitgebreid in op de gunstige effecten van masturbatie, ‘het heren enkelspel’, op de inspiratie van de schrijver.

Masturbatie zal ongetwijfeld de schrijversgeest kietelen. Maar voor De Boer, die onder de noemer Smetvis samen met een aantal schrijvers en door hem getekende cartoons met dit Nederlandstalige repertoire toert, lijkt vooral de hertaling een verrijking voor zijn muziek. Is het in het Engels degelijke Americana, in de eigen taal zijn het plots ontzettend boeiende liedjes. Vooral door de absurditeit van de teksten. Niet gehinderd door de verwatering als gevolg van het Engels, vertelt De Boer verhalen over haaien in zijn zwembad en drie mensen in een auto die doen alsof ze een rivier zijn. En per slot van rekening gaat Americana toch daarom. Het verhaal. Dat de band daarbij zo nu en dan even uit de pas loopt, is een detail.  (WE)

Ben Weaver - Waalse Kerk
Singer-songwriter, dichter, avonturier en fietser Ben Weaver is afgelopen dagen vanuit Amsterdam, via Middelburg, Haarlem en Groningen naar Leeuwarden komen fietsen om op het sfeervolle podium van de Waalse kerk zijn kleine sombere liedjes ten gehore te brengen. Op het eerste gezicht en gehoor is Weaver een wat schuchtere en weinig opzienbarende muzikant. Zichzelf minimaal begeleidend op gitaar en banjo zijn de folky songs vooral erg persoonlijke verslagen van zijn belevenissen en sombere overpeinzingen. Als tijdens het optreden zijn recente fietsavontuur door Nederland aan de orde komt en de set wordt afgewisseld met een indrukwekkend gedicht over de macht van het gewone, ontdekt de luisteraar de kracht van Weaver. Met bescheiden middelen weet hij het gewone van een enorme romantiek en een emotionele lading  te voorzien. Herkenbare alledaagse voorvallen passen opeens in de cyclus der seizoenen en krijgen een plekje in de mystiek van het universum. En dan begrijp je ook waarom Ben Weaver zijn concerten te fiets aandoet. Op die manier ontmoet je mensen, beleef je avonturen en creëer je nieuwe verhalen waarover je prachtige gedichten en songs kan schrijven. Dat romanticus Weaver nog vele kilometers mag doorfietsen. (SN)

Aldous Harding - Waalse Kerk
Nieuw-Zeelands zuchtmeisje Aldous Harding blijkt een vrouw met twee gezichten. Het ene moment laat ze zich als een vleesgeworden engel van haar meest serene kant zien, om minuten later als een woeste demon, met vuurspuwende ogen, over het podium van de Waalse kerk te denderen. Het bereik van haar stem is fascinerend. Van ontzettend laag tot bijna op Kate Bush-hoogte. Het maakt haar ook ongrijpbaar en dat kan niet iedereen in het publiek waarderen. Tot zichtbaar ongenoegen van Harding, die na een zestien uur durende busrit vanuit Wenen misschien ook wel niet in het allerbeste humeur steekt. Maar misschien is het ook wel haar doel. Ze lijkt haar publiek pijn te willen doen. Het af te stoten. Grote gebaren en grimassen schuwt ze niet. Soms is haar zang bijna schel. Ze zit op het randje. Haar blik lijkt, vooral als ze vocaal flink aanzet, eerder bij een punkband dan bij een folkzangeres te passen. In Horizon laat ze alles gaan, ferm begeleid door de pianiste. Bozer en hatelijker wordt het niet. Maar gelukkig is er de toegift, waarin ze een arm slaat om de murw gebeukte schouders. (WE)

Warhaus - Neushoorn (Grote Zaal)
Voorman Maarten Devoldere kennen we vooral van het Vlaams Baltazar, de band die zich in België inmiddels aardig kan meten met indie-grootheid dEUS. In september presenteerde Devoldere met Warhaus het debuutalbum We Fucked A Flame Into Being en maakte met deze plaat vol met huiveringwekkende odes aan de liefde grote indruk. Nooit zijn in de liedjes op deze plaat de donkere verslavende ritmiek en rauwe randjes van Baltazar ver weg. Devoldere brengt met Warhaus echter nog meer ijzingwekkende somberte en gelaagdheid aan in zijn muziek. Soms zijn de nummers onderkoeld en zwoel tegelijkertijd, dan weer knallen de hoekige ritmes en gierende gitaren door de zaal. Indrukwekkend is hoe met een kleine instrumentale bezetting en inventief gebruik van elektronica een verslavende sound de zaal in wordt geblazen. Devoldere’s lome huiveringwekkende voordracht geven de nummers vanavond in de Grote Zaal van Neushoorn een dusdanig dreigende diepgang, dat ze niet zouden misstaan op een film noire-soundtrack. Nimmer wordt het optreden gelukkig pathetisch of theatraal. Met Warhaus maakt Devoldere een buitengewoon interessante uitstap die inmiddels behoorlijk sensationele proporties begin aan te nemen. (SN)

Julianna Barwick - Westerkerk
Van de artiesten die op Explore The North spelen is Julianna Barwick op papier wel een aansprekende naam. Niet dat dit in theorie ook het geval is, want de zaal waarin ze speelt is niet afgeladen. Je zou Barwick een singer-songwriter in de breedste zin van het woord kunnen noemen. Ze begeleid zichzelf stoïcijns van achter een syntenziser. Op het eerste gezicht niks bijzonders, maar in het geval van de Amerikaanse komen daar nog tal van elektronische snufjes aan te pas. Met een loopmachine creëert ze van haar eigen zangpartijen een compleet meisjeskoor die ze laat meezingen met de soundscapes en drones.

Geen muziek voor de massa dus. Dit is het soort entertainment dat de volle aandacht vergt en waarbij er voor de kijker niet veel te beleven valt. De voormalige Westerkerk doet recht aan Barwicks engelengezang. De bloedstollende, etherische klanken vullen het oude kerkgebouw, maar helaas blijkt dat niet iedereen hierdoor gegrepen wordt. De zaalverlaters leiden ontzettend af en zorgen voor veel ruis op de lijn. Hierdoor lukt het Barwick steeds net niet om om de genadeklap uit te delen en je helemaal voor haar te doen vallen. Een boeiend optreden, dat maar niet spannend wil worden. (TvdV)

Het Zesde Metaal + Tom Pintens - Waalse Kerk
Wannes Capelle, drijvende kracht achter Het Zesde Metaal, dacht dat hij in Leeuwarden wel niet veel fans zou hebben. Hij blijkt echter een thuiswedstrijd te spelen. Tijdens de tweemetersessie op theaterschip Bald’r kreeg hij zelfs verzoekjes. Ge Zwiegt is er een van. "Geen voltooid deelwoord maar een tegenwoordige tijd", legt Capelle het publiek voor de zekerheid maar even uit voordat hij inzet. Hij praat sowieso honderduit over zijn in het West-Vlaams geschreven teksten die volgens hem best te begrijpen zijn als je eenmaal weet dat ‘hebben’ wordt uitgesproken als ‘ê’en’. In eigen dialect daalt Capelle diep in zijn hart af. Om het land en zijn mensen te bezingen maar ook zijn eigen worstelingen. Het begint wat tam maar werkt toe naar een prachtige apotheose. Ingezet met het zwelgende Ge Zwiegt gaat het naar het dreigende Ier Bie Oes, waarin begeleider Tom Pintens de donder uit zijn piano laat rollen, naar het magische Ploegsteert over de te jong gestorven Vlaamse wielrenner Frank Vandenbroucke. Als afsluiter Gie, den otto en ik wordt ingezet is Capelle al een kwartier over de hem toegemeten tijd heen. Het publiek vindt het geen probleem. Zelden werd er harder geklapt in een Waalse kerk als voor deze innemende Vlaming. Dat hij het Fries een dialect noemde, is hem vergeven. (WE)

Bonne Aparte - Neushoorn (Bovenzaal)
De programmering van Explore The North laat veel ruimte om de innerlijke cultuurminnende mens te bevredigen. Als tegenhanger daarvan staan in de minst aangename ruimte van het festival, de culthelden van Bonne Aparte geprogrammeerd. Na het uitbrengen van hun debuutalbum in 2008 verdwenen ze als formatie van de radar, maar dreven bandleden snel boven in andere bands. In 2015 ging de trein weer rijden en zijn ze regelmatig in den lande te vinden voor optredens met hun nieuwe EP Scum Party in de kontzak. Dat de mannen duidelijk op stoom zijn na een paar jaar afwezigheid en een jaar optreden, is overduidelijk. Als een olifant in een porseleinkast denderen ze in de Bovenzaal van Neushoorn ongeremd en keihard door je gehoorgangen tot in het diepst van je brein. Een groep liefhebbers en nieuwsgierigen krijgen in het kleine zielloze zaaltje de ene na de andere gecontroleerde bak avant-gardistische noise op zich afgevuurd van de Rotterdammers. Het charmante aan dit soort settingen is wel dat je het bloed, zweet en tranen van de mannen bijna kan proeven op anderhalve meter afstand. Zo heftig als het inpluggen ging, zo abrupt is na een half uur het krassen met de nagels op het ouderwetse schoolbord weer voorbij. Met de haren recht overeind in de nek, het kippenvel van blijdschap op de armen en een system overload in het brein, is in ieder geval een klein percentage van het Explore The North-publiek weer goed wakker. (MH)

Islam Chipsy & Eek - Neushoorn (Grote Zaal)
Op het eerste gezicht een vreemde eend in de bijt, dat Islam Chipsy & EEK uit Caïro, voor een festival dat volgens haar grondbeginselen de nadruk legt op kunst en cultuur uit Noordelijke streken. Anderzijds zou je kunnen zeggen dat Egypte in Noord-Afrika ligt en dat om die reden de aanwezigheid van het trio op dit festival legitiem is. Islam Chipsy & EEK zijn zonder discussie in ieder geval een bijzonder stel. Geflankeerd door twee drummers (die samen EEK vormen) gaat frontman en zanger Islam Chipsy tekeer en werpt zich vol overgave met een Noord-Afrikaans temperament op zijn keyboard. Is het kunst of kitsch? Islam Chipsy & EEK krijgt, met name door wat de twee drummers laten zien, het voordeel van de twijfel. Muzikaal heeft het (voor onze westerse oren) weinig om het lijf, maar het aanstekelijke enthousiasme van Islam Chipsy slaan moeiteloos over op publiek. Tel daarbij de virtuositeit van de twee drummers op die de traditionele chaabi deuntjes naar een hoger plan tillen en je hebt de perfecte afsluiter en een van dé hoogtepunten van Explore The North 2016. (TvdV)