#RSD16: Coverstories

Op zoek naar het verhaal achter het ontwerp van een albumhoes

Bente Hout, Marije Heida ,

Tijdens Record Store Day is het de dag van de platenzaak. Voor deze gelegenheid gaat 3VOOR12/Friesland op zoek naar het verhaal achter de ontwerpen van een aantal albumhoezen. Vaak besteden bands veel tijd, aandacht en energie aan de uitstraling van hun product. Soms huren ze een vormgever, kunstenaar of fotograaf in voor het ontwerp. Dat levert mooie en inspirerende verhalen op.
3VOOR12/Friesland sprak met een aantal Friese ontwerpers over hun ontwerpen.

Peter Boersma (hehallo.nl) - Grafisch vormgever en beeldend kunstenaar
Dutch Indie Single Club - meerdere artiesten - 2006-2009

Tussen 2006 en 2009 brengen indie-labels Excelsior Recordings, Zabel Muziek, Rara Records en Living Room Records onder de noemer Dutch Indie Single Club elk kwartaal een vinylsingle uit met twee artiesten. Grafisch vormgever en beeldend kunstenaar Peter Boersma krijgt, op basis van zijn eerdere ontwerp voor een album van audiotransparent, de opdracht om te zorgen voor het ontwerp en vormgeving van de eerste vier singles. 

Op elke single is werk te beluisteren van de Nederlandse indiebands Blues Brother Castro + Alamo Race Track (#1), Audiotransparent + We vs. Death (#2), The Bullfight + LPG (#3) en Mono + El Pino and the Volunteers (#4).

Peter vertelt: “Ik had bedacht dat als je de hoezen van de vier singles uit zou vouwen, je een complete voorstelling zou krijgen. Het originele werk bestaat uit een grammofoonadvertentie uit een Frans tijdschrift uit 1907, plus allemaal teksten uit tijdschriften uit de jaren dertig. De voorkant van de singles zijn allemaal uitvergrote fragmenten van de collage. Aan de release van de singles zaten ook een stuk of drie optredens gekoppeld. Je betaalde dan vijf euro entree en dan kreeg je de single erbij. Als je dus naar alle optredens ging, had je de serie compleet. Jaren later kreeg ik nog wel eens de vraag of de singles nog verkrijgbaar waren, omdat iemand dan toch nog de serie compleet wou hebben.

Het enige commentaar dat ik wel kreeg was dat de uitvoering wel wat veel werk met zich meebracht. Het was natuurlijk geen standaard product. Het moest speciaal gedrukt worden, apart gevouwen en er moest nog een extra plastic hoesje om. Allemaal extra’s om het zo te maken zoals ik het bedoelde. Uiteindelijk was dat het allemaal waard, want het resultaat is heel bijzonder geworden.”

Wytse Sterk - Grafisch ontwerper en zeefdrukker
Creep - Icky Pack - 2016

Wytse vertelt: “Ik heb samen met Icky Pack een mooi project gedaan voor De Snackbar, vorig jaar oktober. Door Popfabryk werden kunstenaars en muzikanten aan elkaar gekoppeld en zo bracht het lot mij samen met Icky Pack. Die samenwerking is heel goed bevallen, want zij maken muziek die mij heel erg aanspreekt en aansluit bij de dingen die ik maak. Ze hebben vervolgens mij gevraagd of ik het hoesje wou ontwerpen voor hun nieuwe EP. De titel Creep was al bekend en ze wilden graag een monster of wezen op de hoes. Jelmer is fan van jaren vijftg/zestig horrorfilms, maar ze zijn ook beide wel into rock-’n-roll. Pin-ups vonden ze dus ook leuk. Ik heb voorgesteld om daar een combinatie van te maken.

Wat ik leuk vind bij een albumontwerp is om er een soort verhaaltje van te maken in beeld. Niet iedereen hoeft dat er uit te halen, maar voor mij is dat een startpunt voor het ontwerp. Ik wilde iets dat wel een ‘creep’ was, maar dat niet alleen maar afstotelijk werd. Er moest een soort van aantrekkelijkheid in zitten. Ik heb daarom een klassieke pin-up ontworpen, maar wel één met armen als spinnenpoten, spinnenhaartjes over haar hele lichaam en spataderen op haar benen met netkousen en pumps. Ze ligt er heel verleidelijk bij over de hele voorkant van de hoes, maar als je die openklapt krijgt aan de ene kant Icky Pack nog een lief kusje van haar. Aan de andere kant zie je onder de cd-tray haar spinnenweb en staat op de cd een afbeelding van een krijttekening die ze maken als iemand dood gevonden wordt. Het slachtoffer heeft dan weer dezelfde tatoeage van een hart die Yorn ook op zijn borst heeft.

Ik vind het dus leuk als de binnen- en buitenkant van een hoes een relatie hebben met elkaar, maar ook met de muziek. Icky Pack klinkt wat ‘ouder’, wat lo-fi en gruizig, maar is ook opzwepend, verleidelijk en dansbaar. Daarnaast vind ik dat een hoes ook best opvallen. Wanneer je in de platenzaak in een bak staat te zoeken en je vingers flippen de cd’tjes om dan is het leuk als je aandacht ineens gegrepen wordt door een hoes. Je denkt dan: ‘Hee, wat is dit?’. Je kijkt dan toch eerder wat voor muziek het is en waar het vandaan komt.”

Henk Veenstra (Henx Fotografie) - Fotograaf
Dammen met Ome Hajo - Meindert Talma - 1999

"Meindert Talma ging in 1999 zijn eerste grote project uitbrengen: een boek én een cd, beide met de titel Dammen met Ome Hajo. Dit moest voorzien worden van een pakkende boekomslag en cd hoes, dus stelde Meindert de uitgever voor om mij te vragen. Ik was ook als bassist betrokken op de eerste plaat van hem (hondert punten), en aangezien ik net klaar was met de Kunstacademie en voor mezelf begonnen was als vormgever/fotograaf dacht Meindert waarschijnlijk aan mij. Als beginnend ZZP-er had ik hier wel oren naar, sterker nog: dit was een droom-opdracht!

Op een avond spraken uitgever Anton Scheepstra van Uitgeverij Passage, Meindert en ondergetekende af in Meinderts gezellig rommelige woning aan de Bedumerweg in Groningen. De muziek en verhalen van Dammen met Ome Hajo spelen zich af in de jaren zeventig in Surhuisterveen, dus ontstond die avond het idee om zo'n vergeeld jaren zeventig kleurenfotosfeertje te zoeken voor de omslag. Hartstikke leuk natuurlijk, maar de dagen daarna drong zich wel de vraag op: wat zet je dan op de foto? Wat is typisch jaren zeventig? Een oude Opel Kadett? Of kleding uit die tijd? Een dorpsgezicht van Surhuisterveen? Om inspiratie op te doen ging ik wat rondstruinen in de stedelijke kringloopwinkel, zag allerhande rommel, maar niet echt wat ik zocht, wat echt iconisch was. Ineens had ik het. Die typische gekleurde opklapbare tuinstoelen! Maar hoe kwam ik daar aan?

Ik ging bij Meindert langs om mijn idee voor te leggen, had toevallig een camera bij me geladen met, jawel, een kleurenrolletje (voor de jongste lezers onder ons: een soort soort geheugenkaartje, maar dan heel anders). Meindert vond dit een machtig mooi idee, en wat nog mooier was: in zijn schuurtje vonden we twee van die tuinstoelen die ik bedoelde!! Een kleine, en een grote. Hoe symbolisch: Eén voor de jonge Meindert, en een voor Ome Hajo. Ik weet nog dat het wisselvallig weer was die dag, maar de zon kwam net even door, we zetten de stoelen tegen de heg in zijn achtertuintje, ik maakte een paar foto's, en klaar! Rolletje ontwikkelen, inscannen met mijn nieuwe negatiefscanner, en daarna naar hartenlust in Photoshop 4.0 (!!) aan de curve's trekken voor het gewenste jaren zeventig effect, want Instagramfilters hadden we toen nog lang niet. 

Daarna heb ik het boek en de cd vormgegeven op basis van deze foto. Dammen met Ome Hajo gaf Meindert een flinke boost in zijn carrière als muzikant/schrijver, en het werd voor mezelf een mooie start als vormgever/fotograaf."

It Dockumer Lokaeltsje - Muziekmakers en tevens DIY-vormgevers
Wil Met U Neuken - It Dockumer Lokaeltsje - 1986

De heren van de avantgardische punkband It Dockumer Lokaeltsje brachten in 1986 het debuutalbum Wil Met U Neuken uit. Voor de vormgeving gingen ze zelf aan de slag. Zanger/bassist Peter Sijbenga vertelt: "De foto kende ik uit Witboek Friesland Februari '79, het fotoverslag van de sneeuwstorm die Friesland in 1979 overkwam. De fotograaf was Frans Andringa Jr. Hij was toenmalig fotograaf van het Friesch Dagblad, zo bleek uit de verantwoording.

Waarom ik deze foto aan mijn bendeleden heb voorgesteld voor het album weet ik niet meer. In mijn herinnering is er geen sprake geweest van een ander hoesontwerp. Ook de idee om de foto in kader op de voorkant te zetten en uitvergroot-in-detail op de achterkant was al snel besloten. Dat principe van foto-voorop-uitvergroting-detail-achterop hebben we later bij tweede plaat Moddergat en verzamel cd It Dockumer Totaeltsje herhaald. Op één of andere manier hebben wij Frans benaderd en hij stemde toe in het gebruik van zijn prachtfoto. Volgens mij hoefde hij er niet eens geld voor te hebben. We hebben Frans een exemplaar van de uiteindelijke lp langs gebracht op zijn huisadres.

We waren nogal zenuwachtig, omdat wij hem niet verteld hadden dat de plaat zou gaan heten zoals hij zou gaan heten. Dat is een van de weinige keren dat wij ons voor de titel geschaamd hebben (behalve dan voor onze grootouders). Maar Frans maakte niet de indruk de combinatie van zijn winterganzen en ons plaatneuken ongepast, beledigend of anderszins te vinden. Hij is mij althans door de jaren heen vriendelijk blijven groeten in Leeuwarden."

Melanie Marsman (melaniemarsman.com) - Fotografe
Live & Outta Sight - DeWolff - 2015

Melanie vertelt: “Deze foto is geschoten tijdens DeWolff's show in Paradiso Amsterdam, net voor de kerst van 2013. Kort vantevoren werd ik opgebeld door Robin of ik deze show wou komen vastleggen, wat ik graag wou doen. Ik weet niet veel details meer, alleen dat de kerstgedachte nog even opzij werd geschoven voor een avondje zweten en dansen met de mannen van DeWolff.
Tegen het einde van de set werd de muziek en de energie wilder, wat er naar mijn idee afspat op deze foto. Het was een spontane actie, een lucky shot.

Vorig jaar vroeg DeWolff mij nog eens om een show in de Melkweg vast te leggen, in de hoop dat ik een foto zou schieten die ze zouden kunnen gebruiken voor de liveplaat. Maar helaas, m'n shots waren niet zo lucky als dit toffe moment in Paradiso en daarom besloten ze om deze foto te gebruiken. Ik ben vereerd.”

Jelle van Gosliga – Grafisch ontwerper en zeefdrukker
The Black Cult - The Black Cult - 2016

Jelle vertelt: “Een mooie elementaire hoes, voor The Black Cult. Net als de muziek. Dat is in principe ook 3-akkoorden punk: Geen poespas en onnodige zaken. Simpele popliedjes met een randje. Ja, en dat moest de hoes dan ook maar worden. Het is een hoes zoals je die vroeger tijdens het blok-uur Wiskunde in je schrift zou tekenen. En hij is mooi lelijk roze en oranje. Zo valt hij lekker op als Matthijs van Nieuwkerk er mee loopt te zwaaien.

Eigenlijk is de hele plaat een aaneenschakeling van post-puberalisme; problemen met meisjes, te veel bier, softdrugs en algehele miserie. De zin ‘Don’t like the way things started, I’m half baked and broken hearted’ van het nummer All I Know was de inspiratie voor de binnenhoes van de plaat. Aan de voorkant staat een snoephartje en aan de achterkant staat hetzelfde hartje maar dan in stukken gebroken en met een lijntje coke/snoepresten eronder.
Douwe (zanger van de band, red) vond de hoes die ik voor de Miseries tijdens Eurosonic Noorderslag 2015 heb gedrukt erg tof. Net als de penisposter voor Fat White Family die ik rond die tijd ook heb gemaakt. Ik vind het vooral mooi dat je daar in dit artwork niks van terug ziet.

De eerste ideeën voor de hoes waren ook veel drukker met veel meer onnodige zaken, maar dat werd het maar niet - en heb ik al het onnodige maar weer verwijderd. Nu is hij lekker elementair. Alles staat er op wat er op moet staan, en je kan het vanaf een kilometer afstand zien als iemand hem in de platenzaak koopt.”

Stefan Sloot (Studio Captain) – Grafisch ontwerper en zeefdrukker
Enshrine - The Black Atlantic - 2013

Stefan vertelt: “Ik ben door Geert (The Black Atlantic) gevraagd omdat hij mijn poster voor The Future's Dust (WTTV) en mijn visitekaartjes voor HAVIK (Eva van Netten) te gek vond. Hij wilde graag dat ik het ontwerp voor zijn 7" maakte en ik vond dat natuurlijk te gek, dat was mijn eerste hoes die ik mocht doen en meteen een vinyl! Het was zijn eerste solorelease nadat iedereen van zijn laatste bandbezetting was opgestapt. Geert vertelde dat hij dat enerzijds achter zich wilde laten, maar anderzijds ook getwijfeld heeft of hij wel solo door wilde gaan.

Ik wilde een surrealistisch landschap creëren waarin ik dat proces liet zien. De luchtballonnen bij elkaar in het artwork staan symbool voor het samen zijn als band en naar een nieuwe horizon vliegen. De door midden geknipte ballon staat voor het moment waarop het fout gaat, waarbij je crasht, en opnieuw moet beginnen.

Ik vind het zelf tof dat je bij deze collage ook goed kunt zien dat het écht knip en plak werk is. Ik wil zo puur mogelijk werken en dat ook laten zien. Je ziet dat het op een stuk karton geplakt is, je ziet dat het echt uitgeknipt is en opgeplakt. Ik zat wel vast aan een bepaald font wat Geert vaker had gebruikt bij The Black Atlantic, ik weet niet of ik deze keuze ook gemaakt had als ik daar vrij in was. Maar goed, op zich werkt dit font wel. Verder vind ik het altijd mooi om dingen in een collage te kunnen ontdekken. In mijn collage zie je in eerste instantie misschien niet dat er op de voorkant een borst te zien is en op de achterkant een staande vrouw.”