Kwartet Herman/Beets/Jacobs/Bennink brengt jazz met pit

Publiek in Harmonie geniet van swingende bebop

Jurgen de Raad ,

De Leeuwarder jazzstichting Hothouse Redbad verzorgt al een groot aantal jaren uiteenlopende jazz-optredens in De Harmonie in Leeuwarden. Vanavond sluit men het seizoen af met het Kwartet Herman, Beets, Jacobs & Bennink. De vier heren behoren tot de top van de Nederlandse jazz-scene en sinds begin dit jaar spelen de vier dan nu in één kwartet. Met hun verschillende achtergronden in de jazz staan ze garant voor een uitdagende smeltkroes van meerdere (oudere) stijlen.

Het optreden vindt plaats in de hoogstgelegen zaal van De Harmonie. De publieke opkomst is vanavond goed en bij aanvang zijn de zitplaatsen zodoende praktisch allemaal gevuld. Een groot deel van de aanwezigen bestaat uit krasse zestigplussers. Gezien de muziek deze avond is dat niet geheel vreemd. Het kwartet speelt namelijk een mengelmoes van swing, bebop en impro-jazz die vooral teruggaat naar de vroege jaren zestig. Van eventuele gezapigheid is geen sprake. De akoestische jazz is verre van stoffig, de energie druipt ervan af bij de avontuurlijke cocktail die het viertal vanavond serveert.


Alle vier de muzikanten hebben hun strepen in zowel de Nederlandse als buitenlandse jazz-scene ruim verdiend. Altsaxofonist Benjamin Herman is mogelijk de meest bekende van de vier, als het gaat om de huidige generatie van Nederlandse jazzmusici. Hij is onder meer bekend van het fameuze New Cool Collective. Samen met pianist en mede-veertiger Peter Beets vormt Herman de jonge garde van het kwartet. Contrabassist Ruud Jacobs en drummer Han Bennink zijn de ware veteranen in het gezelschap, beiden respectabele zeventigers (Jacobs is bijna 78!). Door de jaren heen speelden de vier allemaal weleens met elkaar maar nooit in deze bezetting.

Blanco velletjes
De formatie laat een knap staaltje jazz horen. Zeker knap te noemen, omdat het bol staat van de improvisatie. Beets geeft dan ook luchtig aan, tussen de bedrijven door, dat de band voornamelijk “blanco velletjes” speelt en dat de composities zich uitstekend lenen voor improvisatie. Lachend vertelt hij dat drummer Bennink binnen een nummer meerdere maatsoorten kan aanbrengen. Het is vervolgens telkens een verrassing welke kant hij de band opstuurt.

Onderbroken door een pauze speelt het kwartet vanavond twee sets van ongeveer drie kwartier. De mannen nemen daarin werk onder de loep van jazz grootheden Duke Ellington en Sonny Rollins en vooral van de vermaarde vaderlandse Misha Mengelberg. Hij maakt voornamelijk in de eerste helft van de jaren zestig met zijn kwartet, toen al met Bennink op drums, furore in binnen- en buitenland. Dit viertal flirt veelvuldig met free-jazz en het is daarom begrijpelijk dat het kwartet zijn improvisatietalenten er ook goed op kan botvieren. In nummers als Whose Bridge of High Poke Christmas Tree Fuzz is het een lust voor oor en oog wat de vier voorschotelen. In hun vrije spel vinden Herman en Beets elkaar in een draaikolk van fraaie melodieën, er wordt over en weer bijval gegeven in catchy themaatjes en mooi geanticipeerd op elkaar met afgepaste solo’s.


De ’oudgedienden’ blijven zeker niet achter. Bennink is door zijn verhitte drumgesoleer en broeierige fills zeer opvallend aanwezig. Soms mag het een tandje minder: hij slaat veel vol in het gepresenteerde materiaal. De drummer oogt onvermoeibaar, een energieke, jonge hond in het lichaam van een 74-jarige. Het is bovenal knap wat Bennink laat zien, ook dus wat betreft de getoonde vitaliteit op zijn leeftijd.
Ruud Jacobs doet het daarentegen iets rustiger aan. Het type “bescheiden bassist”, maar dan wel één waar de kunde rijkelijk van afstraalt. Zijn vettige walking bass-partijen knopen alles lekker aan elkaar en er passeren enige swingende, smakelijke solo’s.

Blues After Piet
Het toch al sfeervolle avondje krijgt nog wat extra’s mee. Met name Herman en Bennink geven tussen de nummers door korte, amusante commentaren richting het publiek. Vaak inleidingen op de te spelen stukken. Ook hier neemt Bennink een opvallende rol op zich: hij lijkt zich vanavond tot de clown van de band te ontpoppen. Smeuïg vertelt hij bijvoorbeeld iets over de destijds ontstane spanningen binnen het Mengelberg Kwartet met saxofonist Piet Noordijk. Met de lachers van het publiek op de hand speelt de band vervolgens Blues After Piet, eveneens dus een compositie van de hand van Misha Mengelberg.

Het kwartet sluit de avond af met Sonny Rollins’ St. Thomas. Een mooie uitvoering, zo blijkt, waarbij sax en piano in het regelmatig terugkomende thema fraai om elkaar heen spelen. Na de laatste noot veert het publiek op van de stoelen en neemt het met een luide, staande ovatie afscheid van dit bevlogen gezelschap. Een gezelschap dat in alle toonaarden bewijst dat er nog volop leven zit in oudere jazz.