Neushoorn als thuishaven

Deel 3: Het Nieuwe Vreemde Nederlands

Tekst: Bente Hout ,

In oktober zal Neushoorn eindelijk zijn deuren openen. Een gloednieuwe, culturele plek in hartje Leeuwarden, waarvoor enkele maanden terug Jan Pier Brands als directeur werd aangesteld en de verwachtingen hooggespannen zijn. Naast het organiseren van een heleboel eigen activiteiten, gaat Neushoorn ook samenwerkingen aan met een ruime hand vol Friese initiatieven. De gezichten achter deze initiatieven vertellen over hun plannen en verwachtingen met deze keer: Het Nieuwe Vreemde Nederlands van Heksenhamer.

Heksenhamer is een kunst- en muziekcollectief uit Noord-Nederland. Vier naar eigen zeggen “bonkige makers” (Douwe Dijkstra, Adriaan Groffen, Laurens van der Meulen en Emiel Joormann, red.) scheppen met voorstellingen, optredens, verhalen en performances een eigen universum. Heksenhamer verbond zich eerder onder andere aan Oerol, Welcome to The Village, De Nacht van Kunst & Wetenschap, Incubate, Vera en de Popfabryk. We spreken Emiel Joormann, beter bekend als Willie Darktrousers, over de samenwerking die het collectief aan zal gaan met Neushoorn.

“We gaan met Heksenhamer een serie avonden organiseren die “Het Nieuwe Vreemde Nederlands” heet. De naam is geïnspireerd op de term New Weird America, die wel eens gebruikt wordt om maffe, Amerikaanse folkrock muziek uit de 21e eeuw te omschrijven. Bands als CocoRosie, Anthony and the Johnsons, Akron/Family en Devandra Banhart worden bijvoorbeeld wel eens tot die stroming gerekend. Je zou het ook Amerikaanse freakfolk kunnen noemen.” 

Het idee voor dit initiatief kwam onder andere tot stand doordat Joormann geïnspireerd werd door Ate Doornbosch, een radiomaker die vanaf 1957 met een bescheiden opnameapparaat door Nederland trok om overal oude liedjes op te nemen. “Liedjes die boeren vroeger zongen tijdens het werk, liedjes over armoede, over liefde, immigreren, de dood enzovoort”, legt Joormann enthousiast uit. Doornbosch maakte dit programma 37 jaar lang en heeft in die tijd duizenden Nederlandstalige volksliedjes opgenomen. “Het waren vooral oude mensen die Ate opnam. De opnames die ik gehoord heb vind ik allemaal zo mysterieus en spannend klinken. Een krakerig, oud stemmetje dat in heel ouderwets Nederlands – je herkent het bijna niet – zingt over een wereld die verdwenen is.” 

Een aantal jaren geleden organiseerde directeur van Neushoorn, Jan Pier Brands, samen met Ferry Rooseboom (Excelsior Recordings, red.) een programma op Noorderslag wat ze de Nederlandse Impressionisten noemden. Daar traden Spinvis, Meindert Talma, De Kift en Andre Manuel op. Namen die vandaag de dag vaker te horen zijn binnen de Nederlandse popmuziek. “Ik kwam erachter dat er eigenlijk best veel goede, maffe Nederlandstalige acts zijn waar nog nooit iemand van heeft gehoord”, vertelt Joormann. “Neem bijvoorbeeld Het Brandt uit Nijmegen, of De Koning Der Dieren, of de muziek van Bert Scholten. Stuk voor stuk verschrikkelijk obscure, avontuurlijke, maar vooral ook hele goede acts die ook eens naar Leeuwarden zouden moeten komen.” Vanuit zijn behoefte ontstond het idee voor de serie avonden rondom Nederlandstalige underground. Het plan? Drie of vier avonden per jaar waarop twee muzikale acts en een schrijver met een kort verhaal te bewonderen zijn.

Dat deze avonden in Neushoorn moeten gaan plaatsvinden is logisch, wat Joormann betreft. “Volgens mij wordt Neushoorn een prachtige plek om te zijn. Een plaats waar allerlei gezamenlijke experimenten en onderzoeken mogelijk zijn. Je kunt het natuurlijk op veel manieren bekijken, maar ik zie Neushoorn graag als een laboratorium waarin samen met iedereen die maar mee wil doen antwoord gezocht kan worden op vragen als: Wie zijn wij Friezen of Nederlanders? Wat moeten we met het cultureel economische klimaat van tegenwoordig? Ik zie Het Nieuwe Vreemde Nederlands als een kleine deelvraag in deze jacht naar een grotere waarheid.” 

Dat Joormann uitkijkt naar de komst van Neushoorn en het opstarten van zijn eigen initiatief is duidelijk. “Neushoorn brengt mij in de gelegenheid om binnen een toegankelijke, maar ook ambitieuze context, mijn liefde te delen voor muziek die het verdient om gehoord te worden”, legt hij uit. “Daarnaast denk ik dat er een heleboel bijzondere dingen te gebeuren staan in Neushoorn. Naast het reguliere programma zullen er verrassende en experimentele evenementen georganiseerd worden. De directeur kennende zullen er op een geven moment ook mooie cross-overs tussen sport, spel en popcultuur ontstaan. Daar kijk ik erg naar uit, maar ik heb ook gewoon erg veel zin in Into the Void en Into the Darkness, of zo’n concert van Electric Six. Wat ik daarnaast erg leuk vind is het café van Neushoorn. Laatst liep ik door het centrum en had ik nog een half uur over, voor ik op het busstation moest zijn. Dat was een moment waarop ik dacht: als Neushoorn straks open is, kan ik op dit soort momenten mooi in dat café zitten!” 

Wanneer de serie Het Nieuwe Vreemde Nederlands plaats zal vinden wordt op korte termijn bekend gemaakt. Een eerste editie zal in de herfst van dit jaar zijn. Voor meer informatie kun je, naast de website van Neushoorn, ook Heksenhamer online volgen op www.heksenhamer.nl.