#ETN13: Meindert Talma, je moet er van houden

Hoe Meindert Talma een grote jongen werd

Tekst: Wilbert Elting | Foto's: Niels Lahuis ,

Meindert Talma is een Groningse Fries: geboren in Surhuisterveen, maar tot wasdom gekomen in Groningen. En dan vooral in de Kelderbar van poppodium Vera. Hij had er zijn eerste optreden, deed er zijn eerste ervaringen met vrouwen op en zag vanuit de ramen wel eens een kabouter fietsen.

DE ACT:
Niet lang geleden stond in Vrij Nederland een portret van Meindert Talma. De journalist ging met hem mee naar een optreden in Wageningen. Daar was Talma gevraagd om tijdens een bijeenkomst van voetballers en sportjournalisten een paar liedjes te spelen. Na nog geen drie nummers te hebben gespeeld, stond het publiek al met de rug naar hem toe. Een enkeling vroeg: “Kan die vent ophouden met spelen?"

Dan weet je het wel, Talma maakt geen gemakkelijke muziek. De vergelijking met Daniel Johnston, een Amerikaanse autist die de meest geweldige muziek maakte maar waar soms ook geen touw aan vast viel te knopen, gaat dan ook al snel op. Geniale gekte kan je het noemen. Maar vaak is het ook zo pijnlijk ongemakkelijk dat wie niet met zijn oeuvre bekend is, vooral denkt: “Wat is dit in hemelsnaam?"
 

HET NUMMER:
Dat valt op plaat overigens wel mee. Talma zingt wat rommelig en met een vreemd accent maar wel in harmonieuze arrangementen. Die arrangementen vallen live weg. De begeleiding is teruggeschroefd tot een enkele synthesizer. Zo vervalt Surhuisterveen, een liedje over zijn jeugd, tot kale synthesizerklanken met een tekst die alle kanten opgaat. “Er wonen 5500 mensen in Surhuisterveen, zo gezellig is er maar één", zingt Talma. Maar hij is ook een taalkunstenaar want in hetzelfde liedje zingt hij: “Schuchtere jongen met veel adempauzes. Veel wegkijken waar het maar kan. Van het leven. In Surhuisterveen." Terwijl de muziek zo schurend kaal is, alleen maar gepiep en geknor, gaat er nog meer aandacht naar de tekst. 

HET MOMENT:
Rode draad in Talma's performance is zijn boek Kelderkoorts, over zijn eerste jaren als muzikant. Hij wisselt passages uit het boek af met liedjes die over dezelfde voorvallen gaan. Veel aandacht gaat naar Talma's eerste optreden in de kelderbar van Vera. Diezelfde avond werd hij ontmaagd. Het is een verhaal waarmee hij de lachers op de hand krijgt. Vooral als zijn allereerste minnares een cijfertic blijkt te hebben. Voor alles geeft ze een cijfer. Talma's inspanningen in bed krijgen een 6,5. 
 
OOK OPMERKELIJK:
Er lijkt op het moment een hype te zijn onder de experimentele Friese singer-songwriters: vertel je verhaal met video. Jankobus Seunnenga deed het al op Freeze met oude beelden van Leeuwarden. Talma heeft oude filmpjes en foto's van Surhuisterveen en veel super 8-materiaal dat hij in zijn Groninger jaren maakte, samen met zijn kompanen van de Stichting Hobbyrock. Daar zitten behoorlijk geestige filmpjes bij zoals Gaywatch waarin twee mannen in zwembroeken ronddartelen. De filmpjes zorgen er ook voor dat het iets makkelijker is om geboeid te blijven. Of om niet helemaal te worden ontregeld door Talma.   
HET PUBLIEK:
In de Kanselarij zitten geen voetballers en sportjournalisten. Het publiek kijkt en luistert aandachtig naar Talma. Er wordt regelmatig gelachen en het applaus is van harte. Maar een blik naar achteren leert, dat zij die gewoon even een kijkje komen nemen, er snel weer vandoor gaan.

HET OORDEEL:
Meindert Talma is een meester in het ontregelen. Dat doet hij ook in de Kanselarij met zijn kale synthesizerklanken en afwijkende stemgeluid. Zo nu en dan zingt hij zelfs een beetje vals. Maar echt ontregelen kan hij het publiek hier niet. Daardoor ligt de focus minder op de act en meer op de muziek en de literatuur. Dan blijkt vooral hoe prachtig mooi zijn liedjes zijn. Ook al is die kleine synthesizer gekmakend, zinsneden als: “Ik wil je iets zeggen maar het is wat vrijpostig. Ze zei: 'Ga je gang.' Ik zei: 'Ik ben jaloers op jouw Crucifix omdat die hangt tussen jouw borsten", maken heel veel goed. 

DE FOTO: