De fantastische hertaalkunsten van Jan Rot

“Hallelujah” in Sneek

Tekst: Cilla Geurtsen Foto's: Borfotografie.nl, ,

Oude rot in het vak Jan Rot is voor het eerst sinds 1999 weer in zijn eentje op tournee en probeert zijn nieuwste repertoire, bijeengebracht onder de noemer “Hallelujah”, uit op het publiek in het Bolwerk te Sneek. Dat levert prachtige hertalingen op van welbekende nummers van onder andere Crosby, Stills, Nash en Young en Leonard Cohen.

“Hallelujah” in Sneek

Een waar primeurtje zo op deze laatste lentenacht. Oude rot in het vak Jan Rot is voor het eerst sinds 1999 weer in zijn eentje op tournee en probeert zijn nieuwste repertoire, bijeengebracht onder de noemer “Hallelujah”, uit op het publiek in het Bolwerk te Sneek. Rot vertaalt of hertaalt - het is maar hoe je het wilt noemen - momenteel allemaal muziek die hij mooi vindt. Daarbij moet je dan vooral denken aan liedjes uit het singer-songwriter repertoire; nummers van Bruce Springsteen, Elton John, Tom Hardin en Leonard Cohen. “Daar ben ik dus de rest van mijn leven mee bezig. Sommige van de liedjes die ik vanavond speel, heb ik pas twee of drie weken af. Het kan zijn dat u de eerste en ook de laatste bent die het hoort.” Rot vertelt dat teksten in het Engels niet goed tot hem doordringen. Pas door ze te vertalen, begrijpt hij echt wat de schrijver van een songtekst nu precies wil zeggen. “Weet iemand uit de zaal waar “Hallelujah” van Leonard Cohen over gaat?” Iedereen in de zaal moet hem het antwoord schuldig blijven. Daarop volgt een lesje bijbelse geschiedenis en de verhalen over koning David en Bathseba en Simson en Delilah worden kort toegelicht. En inderdaad, als Jan Rot daarna het prachtige “Hallelujah” zingt, dan valt het overbekende kwartje duidelijker dan ooit. Je kent de muziek al door en door, je wist altijd al wat de tekst ongeveer betekende en je kon her en der wat tekstfragmenten meezingen maar nu voegt Rot door deze aanpak een totaal nieuwe dimensie toe. Wat een eye-opener. “Vertalen levert qua rechten niets op, ik betaal wat aan de Buma, dus dat u niet denkt dat ik hier rijk van word, want dit is allemaal uit liefde.” En die liefde voor het werk van die singer-songwriters spat de hele avond van het podium af, want Rot schaaft net zolang aan de teksten totdat de vertalingen hem naar het zin zijn. Zo wordt “Alison” van Elvis Costello na lang puzzelen “Lenneke”. “Ik had eerst Nelleke, maar dat was het toch net niet en toen kwam er in de klas van mijn dochter een Lenneke.” Rot vertelt over zijn visie op vertalen: dat je aan allerlei zaken aandacht moet besteden en niet stomweg letterlijk moet vertalen wat er staat: je moet op de klanken letten en ook op het aantal lettergrepen. Daarom wordt “Our house” van Crosby, Stills, Nash en Young dus niet “Ons huis”, maar “Ons honk”, want dan zijn, zo leert het Sneker publiek, beide o’s hetzelfde. En bij het eerste couplet heb je ook nog last van dat vervelende woordje “Ik”. Dat rijmt niet en het loopt ook niet, dus dat woord moet je volgens meester Rot zo veel mogelijk vermijden. Met al die “regels” in je achterhoofd begint “Ons honk” daarom als volgt: “Aan gaat de haard. Fraai staat de vaas uit de bazaar die je kocht vandaag.” (“I'll light the fire.You put the flowers in the vase that you bought today.”) Goed hertalen blijkt al met al helemaal zo makkelijk nog niet, maar wat levert Rot toch een juweeltjes af. Voor dit soort vertaalkunsten zou zo’n taalkunstenaar toch best wat mogen verdienen. Volgend jaar gaat Jan Rot het theater in met deze show. Als hij dan dezelfde intimiteit en interactie met de zaal op weet te roepen en zijn liefde voor deze prachtige nummers op identieke manier weet over te brengen, dan belooft dat een hele indrukwekkende theatershow te worden. “Hallelujah.”