Cross-Linx 2014: Man en piano worden één bij Lubomyr Melnyk

Voormalig paria van de klassieke muziek krijgt zijn revanche

Tekst: Paul Knippenberg / Fotografie: Lotte Schrander ,

Met een duizelingwekkende 9,5 noten per seconde, per hand, is Lubomyr Melnyk de snelste pianist ter wereld. Zijn techniek, die hij zichzelf aanleerde, is zo moeilijk dat hij nog steeds op eenzame hoogte staat binnen de stijl die hij introduceerde, ‘continuous music’. Melnyk werd nooit helemaal voor vol aangezien binnen de klassieke muziek en raakte voor velen in de vergetelheid. Door onder meer aandacht van moderne en jonge pianisten als Nils Frahm en Peter Broderick, beiden al eerder actief op Cross-Linx, staat de virtuoos weer volop in de belangstelling.

HET CONCERT
Lubomyr Melnyk, in het Muziekgebouw tijdens Cross-Linx, op 7 februari 2014.
 
DE ACT
Lubomyr Melnyk is inmiddels aardig op leeftijd. Hij heeft lang haar en een grijswitte baard. De looks van een onbegrepen genie in de klassieke wereld heeft hij in ieder geval. Melnyk speelt slechts twee nummers, die hij beiden introduceert. Ook vertelt hij kort over zijn manier van spelen, en dat hij – helaas – zelden samenspeelt omdat maar weinige pianisten hem kunnen volgen. Wanneer hij dan eindelijk plaatsneemt achter zijn instrument wordt pas duidelijk wat men bedoelt met die speciale en pijlsnelle speelstijl. Het is werkelijk verbluffend om de man te zien spelen: man en piano worden één.   
De snelheid en souplesse waarmee hij de toetsen raakt, is haast onwerkelijk. De patronen en melodieën die hij uit zijn piano haalt, zorgen voor een welhaast trippy effect.
 
HET NUMMER
Windmills is een recente compositie van Melnyk. Een lang stuk dat vooraf een uitgebreide introductie krijgt. Het stuk gaat over een windmolen die na jaren van trouwe dienst instort na een zware storm. De ziel uit de molen stijgt op en zingt een dankwoord over al de mooie zaken die de molen heeft mogen zien. De Disney-animatie ‘The Old Mill’ uit 1937 diende als inspiratie voor dit stuk. De introductie was zeer waardevol om het muziekstuk beter te vatten. Zeker de onheilspellende tonen stonden prachtig symbool voor de storm. Het stuk dat ongeveer een half uur duurde, bestond louter uit herhalingen van zeer complexe patronen, die langzaam van thema veranderen. Als een soort van mantra.
 
HET MOMENT
Hey, dat is Patrick Wolf helemaal niet! Nee, die zou eigenlijk afsluiten in de kleine zaal. De officiële lezing vanuit de artiest en de organisatie is dat het heeft te maken met onvoorziene omstandigheden die zich hebben voorgedaan. Duidelijk.
  
HET OORDEEL
Allemaal leuk en aardig dat snelle spel, maar klonk het ook ergens naar? En hoe lang blijft dit trucje boeien? Onnavolgbaar en complex staat dikwijls ook voor taai en niet te doorgronden. Dit was zeker taaie kost, en al helemaal op het late tijdstip, maar de muzikale hypnose die Melnyk toepast op zijn publiek heeft gewerkt. De orkaan van geluid die de Oekraïner creëerde, zeker tijdens Windmill, bleef boeien van begin tot einde. Dit was toch wel heel speciaal om te zien. Ook over belangstelling niets te klagen: het grootste gedeelte van het publiek is braaf blijven zitten.