Om het café maar meteen in het juiste kader te plaatsen, wordt eerst gevraagd naar de geschiedenis. Hoe ver gaat die terug, wat zijn de hoogtepunten door de jaren heen en wat is de aanleiding om het roer om te gooien? In 2008 sprak 3voor12/Eindhoven Cornelissen ook al eens over het runnen van de café en alle gebeurtenissen die hem het best zijn bijgebleven. Bij een man – en een café – met zoveel historie, is de kans op het krijgen van eenzelfde antwoord op de vraag naar het verleden minimaal. Dat blijkt. Cornelissen begint nu vanaf de tijd dat café Wilhelmina nog een behangzaak was en Wil Klappe, destijds ook eigenaar van café De Taverne op Stratumseind, besloot er een café van te maken en de eerste uitbater werd. Klappe was pianist en een groot jazzliefhebber. Hij noemde het café dan ook ‘Café Wilhelmina (jazzsociëteit)’. “Ik zou willen dat het café nog zo heette”, laat Cornelissen weten. “Maar dat is niet echt van deze tijd he?”, vraagt Winkelmolen retorisch.
Café Wilhelmina: bruine kroeg als muziekcafé
“Livemuziek twee, drie keer in de week is hier echt de normaalste zaak van de wereld”
Café Wilhelmina ligt al jaren op een prominente plek op het Wilhelminaplein in Eindhoven. Ogenschijnlijk is het misschien eenzelfde soort café als dat van de buren, De Gaper en Kaffee de Groot, maar stamgasten en muziekliefhebbers weten wel beter. Café Wilhelmina is van oorsprong een muziekcafé, met een rijke muziekhistorie. Grote namen in de jazz en de blues stonden er al eens en allen kwamen graag een keer terug. Sinds kort bemoeit een aantal nieuwe mensen zich met de koers van het café. Van de muziekprogrammering tot aan de website. Tijd voor een gesprek met mede-eigenaar Koos Cornelissen en nieuwe programmeurs Nico en Willem Winkelmolen.
Cornelissen vertelt over het ontstaan van het jazzcafé: “Klappe was bevriend met Paul Acket, de grote organisator van concerten zoals Mojo dat tegenwoordig is. Acket organiseerde concerten in het Concertgebouw in Den Haag, heeft nog de basis gelegd voor North Sea Jazz en contacteerde echt hele grote mensen. De muzikanten die hij vaak boekte hadden op maandagavond niks te doen. Die gingen dan aan de dope en aan de drank en Acket moest ze eigenlijk maar zien bezig te houden. Hij sprak toen met Klappe af dat als ze op maandag niets te doen hadden, hij ze de auto inlaadde en naar Eindhoven reed. Dan zijn ze een tijdje rustig. Cornelissen daarover: “Je kan in de historie duiken en dan kom je heel veel grote namen tegen.” Cornelissen zoekt voortdurend naar manieren om het verhaal van 40 jaar zo kort mogelijk te vertellen en gaat over naar de eerste verandering: “Op een gegeven moment kwam de invloed van de moderne muziek. Een vast klant zei toen dat hij hier platen wilde gaan draaien. Een disc-jockey dus. Tiger Jack was zijn naam. Hij introduceerde het verschijnsel ‘disco’ in Café Wilhelmina.” Tijdens de punkperiode, toen Cornelissen zelf ook behoorlijk rebels was, ging hij zich voor het eerst met het café bemoeien: “Er speelden toen altijd op de zondagavond van die kutbandjes. Of ja, minder goede bandjes. Toen zei Klappe dat als ik het zo goed wist, ik zelf maar eens een bandje moest regelen. Ik zei dat hij maar eens op moest letten. Ik kende de zanger van Brainbox en die heb ik toen op een zondag laten spelen. Honderdvijftig man waren er. Klappe werd helemaal gek. ‘Al jouw vrienden drinken voor niks’, zei hij.” Cornelissen had in die tijd een aardig netwerk van muzikanten en zette dat in voor een succesvolle programmering. Hij bracht daarmee ook een kentering in de programmering teweeg die vandaag de dag nog steeds merkbaar is: Cornelissen: “Die hele funkscene is zo ontstaan. Dat is eigenlijk een beetje mijn schuld.”
De jazzconcerten op de maandagavond bleven ook gestaag doorgaan, onder de naam Axes Jazzpower. En ook die naam is nog steeds terug te zien in het heden van het bestaan van Café Wilhelmina waar in samenwerking met Axe regelmatig een Jazzpower-avond plaatsvindt. Cornelissen houdt te veel van het café en muziek om het los te laten, maar ziet wel in dat een nieuwe generatie het over moet nemen. Of in ieder geval moet bijspringen. “Ik doe dit nu al dertig jaar alles bij elkaar en word er ook niet jonger op. Ik vind eigenlijk dat andere mensen tegen mij moeten zeggen ‘ah joh, flikker nou eens op’.” Er moet dus een nieuwe betweter komen. Die is mogelijk gevonden in Nico Winkelmolen. Cornelissen: “Het gaat nu een hele leuke kant op. We moeten maar eens kijken, maar ik heb er wel vertrouwen in. Ik probeer me er steeds minder mee te bemoeien, maar blijf wel verantwoordelijk uiteraard.”
Nico Winkelmolen, de nieuwe programmeur die ook mede is aangesteld vanwege zijn netwerk, mag het nu gaan doen, samen met zijn broer. Het boeken van opkomende indie-acts als Soul Sister Dance Revolution en Adam & The Relevants in het eerste deel van 2013 is een eerste kenmerk van zijn signature. Jonge bands voor een jong publiek, muzikaal dik in orde. Het verhaal van Winkelmolen is bijna identiek: ook hij komt al lange tijd, zo’n vijftien jaar, bij Café Wilhelmina. Winkelmolen: “Toen ik net in Eindhoven woonde, was ik er wel elke zondag. Dan stond hier gewoon een goede band. Ik kwam er toen heel erg vaak, maar na een tijdje werd dat minder. Totdat ik een relatie kreeg met een meisje achter de bar. Toen kwam ik er weer heel erg vaak haha… Zo leerde ik Koos ook kennen. En we hadden het wel vaker over de bands; dat het niet meer was wat het geweest is. Dan stond er weer zo’n flauw coverbandje op de zondag en dan zie je dat het niet meer werkt. Ik had er wel ideeën over…
Cornelissen vult aan: “Je bent op een gegeven moment ook wel uitgepoept. In de tijd dat ik het heel veel deed, was het livecircuit heel gezond. Het clubcircuit leefde echt. Er waren heel veel bandjes en iedereen wilde graag hier spelen, omdat het zo’n gezellige tent was en het geluid goed was. De goede geluidsinstallatie wordt nadrukkelijk geroemd door Cornelissen: “We hebben altijd enorm veel geïnvesteerd in goed geluid. Vaak geüpdatet. Vooral beginnende bands zijn er veel over te horen dat het geluid zo goed is.”
Op licht wordt er echter flink bezuinigd. Zo erg dat de fotografen van 3voor12/Eindhoven het hebben opgegeven om goede foto’s te maken van concerten in Café Wilhelmina. Cornelissen: “Er is ook geen lichtplan. Of een lichtman. Dat is wel een eerstvolgende ding wat we gaan aanpakken.” Winkelmolen relativeert: “We zijn natuurlijk ook wel nog steeds een bruine kroeg he.” Hij vervolgt: “We zijn naast een podium ook een café. Als mensen naar de Effenaar gaan, gaan ze echt voor de muziek. Daar is de sfeer heel anders, daar komen mensen echt voor de band. Dat willen we hier natuurlijk ook dat mensen echt voor de band komen, maar dat ze daarbuiten ook voor de sfeer komen.” Zelfs de bands vinden dat belangrijk. Volgens Cornelissen hebben ze zelfs het gevoel van thuiskomen als ze Café Wilhelmina binnenstappen. “Die oude Amerikaanse bluesbands, die wij hier heel veel hebben gehad, die kwamen dan binnen van ‘It’s just like home’. Een beetje de juke joint-uitstraling. Geen flauwekul, gewoon aan de bak.”
Winkelmolen over de nieuwe koers: “We bereikten met de oude programmering geen nieuw publiek meer. Voor de toekomst van het café, moesten we nieuwe mensen trekken en als dat niet kan met de oude programmering, moet je die veranderen.” Cornelissen: “Het is altijd een muziekcafé geweest. Livemuziek twee, drie keer in de week is hier de normaalste zaak van de wereld. Het is nu even minder, maar dat moet weer meer worden, want als je geen concerten hebt, zit hier anderhalve buurtbewoner binnen. Die zijn van harte welkom, maar daar kun je geen zaak op draaien.”
Steeds meer Eindhovense podia programmeren in concepten en terugkerende festivals, waar een vaste achterban mee gecreëerd wordt. Café Wilhelmina wil graag breed blijven programmeren, met enkele vaste paradepaardjes. Winkelmolen: “We programmeren heel open, maar sommige genres laten we wel echt links liggen. Metal of hiphop, dat zijn dan nou net genres die hier niet echt goed passen. Het matcht ook niet echt met ons publiek. Daar zijn ook genoeg andere podia voor. We krijgen bijvoorbeeld wel veel metal aangeboden, maar die verwijs ik dan altijd door. Wij programmeren doorgaans graag in de roots.” Willem Winkelmolen, evenals broer Nico Winkelmolen verantwoordelijk voor de programmering en ook bekend als gitarist van Def Americans, is dan inmiddels ook aangeschoven bij het gesprek. Hij vervolgt: “De zondagen zijn vooral roots-georiënteerd. Dus dat kan blues zijn, of bluegrass of folk… Pop kan dan nog net en voor de vrijdag en zaterdag zijn we nou steeds meer bezig om dan alternatieve avonden te doen. We kijken wel heel erg naar het aanbod in Eindhoven. Als de Effenaar bijvoorbeeld een band heeft staan, gaan wij niks boeken. Maar als de Effenaar een 80’s en 90’s feestje gepland heeft staan, willen wij nog wel eens experimenteren.” Die ambitie is mede ontstaan door het geluid dat de nieuwe programmeurs om zich heen horen: “We spreken veel mensen, die klagen dat er op zaterdag nergens bandjes spelen. En dat maakt het voor ons interessant om daarmee te gaan experimenteren. Op de donderdag hebben we bijna altijd al een bandje staan, maar dan zijn we meer een podium voor beginnende bands.” Folkbal is een maandelijks terugkerend thema, georganiseerd door mr. Folkwoods Tinus Kanters. Een echte aanrader volgens alle drie: “Je moet echt een keer komen kijken. Dat is een heel eigen scene, een eigen subcultuur met volksdansen. Bezoekers krijgen dan eerst een dansinstructie waarbij een dans wordt uitgelegd, daar doen ze ongeveer anderhalf uur over, en ’s avonds komt er een liveband en dan is het hier een prehistorisch dorp. Het is folk, dus vaak zonder drums, maar wel met doedelzak. Wij doen daar verder niks aan. Die avond is van hen. En ze zijn allemaal heel gelukkig: ze dansen op blote voeten, de dans die ze ’s middags geleerd hebben, heel de avond lang. Het is inmiddels echt onderdeel geworden van Café Wilhelmina en toont de diversiteit van ons programma en dat vinden we heel erg mooi.”
Naast de programmering van wat meer gevestigde namen wil het café zich ook blijven richten op de spruiten. Via avonden met workshops, via open avonden en door de mogelijkheid te bieden aan bands om zich te presenteren. Een oproep aan beginnende bands mag opgenomen worden in dit interview: meld je bij Café Wilhelmina als je er graag een keer wil optreden. Cornelissen: “Als je met drie of vier bands een half uur wil spelen, kom dan maar praten. Neem vrienden en bekenden mee en dan is het af en toe misschien niet om aan te horen, maar je staat er wel. Je leert er zo veel van.”
PS Koos Cornelissen zou het erg op prijs stellen als er een flashmob van mondharmonicaspelers ontstaat bij aanvang van de Rock & Roll Meeting.