Gastblog BOW: hoe maak je een album?

Chris van der Linden deelt zijn ervaringen; van concept tot release

Tekst: Chris van der Linden ,

In 2010 speelde Fourteen Twentysix op Club 3voor12/Eindhoven in de Effenaar. Toen een van onze redacteuren, functionerend als gastheer, de band aankondigde, werd de band ‘de hardst werkende band van Eindhoven’ genoemd. Voor Fourteen Twentysix geldt nu even stilte voor de storm, maar voor frontman Chris van der Linden allesbehalve. Zijn meest recente project BOW heeft onlangs een debuutplaat uitgebracht met behulp van fondswerving en een tweede zit alweer in de planning. 3voor12/Eindhoven nodigde Van der Linden uit als gastschrijver voor het delen van zijn ervaringen, met de gedachte dat hij daarmee beginnende muzikanten die ook graag een album uit willen brengen vooruit kan helpen. Een hoorcollege in geschreven vorm waarin gastschrijver Van der Linden werkelijk alles deelt: zijn visie en aanpak op zowel muzikaal als organisatorisch vlak. We geven het woord aan de man zelf.

Een woord vooraf
Ik nam mijn eerste demo op met een 4-sporen cassetterecorder om deze vervolgens naar een platenlabel te sturen, hopende bij ‘de lucky few’ te zitten. Maar er is de laatste jaren nogal wat veranderd. De muziekindustrie heeft een flinke dreun gekregen, platenlabels vielen bij bosjes om en de ‘majors’ waren opeens niet meer zo cool. Volgens sommigen was het einde van de muziek industrie ‘as we know it’ een feit...

Om nu te zeggen dat platenlabels er anno 2012 niet meer toe doen? Voor (mainstream) artiesten die een groot publiek willen bereiken is een label nog steeds onmisbaar. Naast een groot netwerk en kapitaal (altijd handig), zijn kennis en jaren ervaring blijvend waardevol. Er zijn met de komst van het internet en muziekdownloads echter ook veel nieuwe mogelijkheden ontstaan voor de ‘independent artists’. In feite kun je met de juiste mindset, kennis en veel tijd hetzelfde bereiken als met een platenlabel. Dit betekent dan wel dat je alles wat het label voor je deed nu zelf moet doen. En daar heeft niet iedereen zin in of de expertise voor. 

Over dit gastblog
Omdat ikzelf graag onafhankelijk werk, heb ik inmiddels veel ervaring opgebouwd op het gebied van zelfstandig opnemen, releasen en promoten van muziek. Om deze reden heeft 3voor12/Eindhoven me gevraagd gedurende het hele proces van het uitbrengen van een nieuw album een gastblog bij te houden. Gedurende twaalf maanden zal ik vertellen hoe ik werk en daar heb ik heel erg veel zin in!

Wat goed is om te weten vooraf: Ik pretendeer op geen enkele manier dat mijn werkwijze de enige juiste is (iedereen heeft zo zijn eigen ideeën en methodes), maar hopelijk zitten er voldoende nuttige tips in mijn artikelen. Het gaat dan ook niet alleen over muziek maar ook over alles er omheen.

BOW dagboek – Deel 1

Einde en nieuw begin
Op het moment van schrijven is het album ‘Man In The Machine’ van mijn project BOW net uitgebracht. De eerste recensies zullen binnen gaan druppelen en de promotie draait op volle toeren. Ik zit thuis op de bank met de laptop en ik ben zojuist begonnen met het werken aan de tweede plaat voor BOW.

Zo snel al?, zeggen veel mensen dan. Ja, voor mij begint het werken aan een nieuw project snel na de release van de huidige. De reden voor mij is simpel: ik breng graag frequent releases uit, geen vijf jaar tussen een plaat en omdat je toch snel een jaar verder bent, moet je op tijd beginnen. Je moet immers niet alleen de muziek maken, maar ook het artwork, de website en de promotieteksten bijvoorbeeld.

Verder werkt tegenwoordig het regelmatig uitbrengen van kleine releases (zoals een single) beter dan complete albums. Luisteraars zijn gewend meer en sneller muziek te ‘consumeren’ en willen dus dagelijks wat nieuws. Als je geen groot label hebt dat je album in alle winkels legt en promoot, is het toch al snel niet meer ‘kosteneffectief’. Een goede single met video kan voor veel indie bands meer opleveren dan een compleet album. Voor BOW blijf ik lekker albums maken, maar voor mijn andere band Fourteen Twentysix wordt nu wel overwogen om in kleinere releases te werken.

Releasedatum, planning en budget
Dit neemt niet weg dat sommige ‘old school’ methodes nog steeds de kern vormen van een goede werkwijze. Ik begin dan ook graag met het vastleggen van een releasedatum, zoals platenlabels dat ook doen. Die dicteert namelijk alles wat er aan vooraf moet gaan om ‘met kerst’ die nieuwe cd in de winkel te hebben. Veel bands beginnen gewoon en kijken wel wanneer het af is, maar hierdoor loop je een heleboel kansen mis. Denk maar eens hoe nutteloos het is een een plaat te sturen aan boekers terwijl alle zalen net dicht gaan voor de zomerstop (yes I’ve done that!).

Kortom, met een beetje planning voorkom je dat al je energie die je in de muziek stopt nodeloos verloren gaat. Het maken van een planning is vrij simpel:

·       Maak een lijst van alle dingen die je moet doen voordat je single/album gereleaset kan worden
·       Bepaal bij ieder item hoeveel tijd dit kost en tel er 1.2 tot 1.5 ‘extra’ marge bij op (voor als er iets fout gaat, en geef toe, het gaat regelmatig niet zoals je wilt!)
·       Tel vanaf de releasedatum terug todat je alle items hebt gehad, dan weet je wanneer je zou moeten beginnen. Vaak veel eerder dan je denkt!
·       Sommige items zullen afhankelijkheden hebben met elkaar: zo kan de cd niet worden geperst als je de master van de studio niet hebt. Kortom, dit moet op de kalender terug te zien zijn. Hou hier ook rekening met foutmarges of ziekte/afwezigheid
 
Op een geven moment weet je heel goed wat er allemaal moet gebeuren om een opname te maken, te releasen en te promoten. Als je het voor het eerst doet zul je dingen vergeten, daarvoor reken je overal wat extra 'marge' in. Een paar voorbeelden van dingen op mijn planning:
 
·       opnames, mix, mastering, cd’s laten persen
·       artwork maken, website graphics, biografie updaten, boeking email opstellen
·       website updaten, YouTube kanaal updaten, sites aanschrijven, review exemplaren opsturen
 
Naast de planning heb je ook een budgettering nodig. Immers zonder label zal de pot met goud niet oneindig groot zijn. Reken vooraf uit wat alles gaat kosten en bepaal hoe je dat geld gaat ophoesten en terug gaat verdienen. Inkomsten bronnen zijn gage, merchandise verkoop, de bandpot etc. Ik leef niet van mijn muziek dus ik hoef geen winst te maken. Dat maakt alles al wat makkelijker. Als ik kostendekkend ben, is het al goed. Houd ik wat over dan is dat mooi meegenomen voor het volgende project.

Alle genoemde dingen zijn zaken die een platenlabel en management voor je uit handen nemen. Als je echter zelfstandig werkt, moet je hier zelf voor zorgen. Of niet, als je alles lekker on the fly wilt doen.
 

Zelfstandig werken kost heel veel tijd
Ik besteed ongeveer 50% tot 75% van mijn tijd aan andere dingen dan de muziek zelf. Hoe deze balans precies is, ligt vooral aan wat je met je muziek wilt bereiken. Wil je veel optreden of online verkopen, dan zal je veel moeten promoten en dat kost nu eenmaal snel een paar avonden per week emailen, bellen, je site updaten en cd’s versturen. Sommige dingen kun je natuurlijk uitbesteden zoals het maken van de promotiefoto’s, cd-artwork of website. Toch blijft er nog aardig wat over wat niemand anders voor je zal/kan doen.


Het begin van een nieuwe plaat
Goed, daar zit ik dus met de laptop op de bank. Het is zover: tijd om te beginnen aan een ‘nieuwe plaat’. Dit is altijd een mooi moment; een nieuw begin waarin het vooruitzicht van nieuwe muziek, nieuwe uitdagingen mij volledig grijpt. Allerlei creatieve gedachten gieren door mijn hoofd en ik zie en hoor al flarden van hoe het nieuwe materiaal moet gaan klinken. Een fantastisch gevoel, de start van weer een hele mooie muzikale reis.

Geen gitaar, wel pen en papier

Tijdens deze eerste (wat mij betreft alles bepalende) fase duik ik niet direct de studio in om de muziek op te nemen. Zodra ik voldoende enthousiast ben over een idee en waar ik naartoe wil, schakel ik over tot de eerste echte fase van het creatieproces: het vastleggen van het concept, releasedatum, planning en plan van aanpak zoals hierboven omschreven. Dit doe ik gewoon op papier - nou ja, Google Docs om precies te zijn - omdat ik overal toegang heb tot de documenten en ze gemakkelijk kan delen met anderen (bandleden etc).

Verder werk ik erg graag vanuit een strak omlijnd concept wat me houvast geeft gedurende het hele schrijf-, opname-, productie- en promotieproces. Noem het een ‘kapstok’ waaraan ik alles kan ophangen en toetsen. Dit hoeft niet per se een volledig prog-rock space-opera concept te zijn, iets als ‘rauw, garage en zonder fratsen’ kan ook een goed uitgangspunt zijn om vast te leggen. Ook het vooraf bepalen wie je wilt bereiken met je muziek is een ‘often overlooked’ ding. Om je muziek te kunnen ‘verkopen’ aan een bepaalde doelgroep (R&B, rock, metal, dance) is het belangrijk dat je band een duidelijke identiteit heeft.

In commerciële (mainstream) muziek is dit vaak (nog) belangrijker dan de muziek zelf. Voor wie is je muziek, hoe val je op binnen je genre? Deze keuzes, die je vastlegt in een aantal kernwaarden, beïnvloeden vervolgens alles wat je daarna doet, hoe je je kleedt, hoe je artwork eruit ziet, welke reviewsites je gaat benaderen en welke zalen je wel of niet boeken. Dit is typisch iets wat normaal een merk/pr-agency voor je doet, maar... we doen alles zelf voortaan. Dus ook dit!

Identiteit van BOW
Voor BOW ben ik uitgegaan van de volgende kernwaarden: 

·       Leeftijd tussen de 18 en 35 jaar
·       Liefhebbers van post-rock, experimentele rock, prog-rock, ambient, electronica
·       Demografie: Internationaal / Online
·       Focus op digitale releases, met fysieke releases in kleine oplage
·       Crowd-funding

Met name het genre is nog wat te breed om het goed te kunnen targetten. Omdat BOW echt heel experimenteel is, vind ik dat niet zo erg, maar voor andere bands kan het een probleem zijn als je geen duidelijk genre hebt. Dat maakt het boeken van shows, airplay en reviews krijgen moeilijker. Soms is het ook makkelijker: als je zo extreem vreemd bent, word je ook weer leuk om over te schrijven!

Omdat ik zanger ben van Fourteen Twentysix, vond ik het belangrijk dat BOW niet zou klinken als Fourteen Twentysix. Ik besloot dan ook om niet zelf te zingen, maar de muziek instrumentaal te laten en in plaats van zang ‘spoken word’ te gebruiken.

Hierdoor heb ik een ‘unique selling point’, namelijk het spoken word dat goed werkt in persberichten etc. Creatief gezien vond ik de uitdaging ook erg interessant; ik had namelijk geen idee of spoken word goed te combineren was met muziek en of het kon leiden tot een goed album. Dit soort creatieve puzzels houdt het voor mij leuk en dwingen me out of the box te denken.

De tweede plaat
Met het uitgangspunt ‘spoken word + instrumentale muziek’ ben ik nu bezig de tweede BOW plaat te plannen. Omdat ik dus niet het muziekgenre als kernwaarde heb genomen kan ik veel kanten op. Waar het debuut ‘Man In The Machine’ zeer duister, futuristisch en electronisch is, wil ik het tweede BOW album helemaal anders doen: aards, akoestisch en open.

Door dit te combineren met het spoken word kwam ik op het volgende (nog ruwe) idee: de tweede BOW cd gaat een prehistorisch verhaal vertellen over een wereld waarin er nog geen technologie is. Ik wil dat je het landschap in kunt ademen via de muziek en de instrumenten authentiek laten zijn. Dus geen keyboards of samples. Misschien neem ik voor de spoken word wel een Afrikaanse stem, die niet te verstaan is zoals het engels op ‘Man In The Machine’... Ik ben nu al enthousiast!

Of de luisteraars die met ‘Man In The Machine’ zijn binnengekomen hier blij mee zijn, is de grote vraag. Maar ja, ik hou van verandering en hoef niet in het keurslijf van een label te passen. Ik kan dus alle kanten op en daar gaan we komende tijd maar eens mee beginnen. Op weg naar een nieuw avontuur...

In oktober verschijnt een nieuw gastblog van Chris van der Linden op de site van 3voor12/Eindhoven. Hij zal net zo lang voor onze site blijven schrijven totdat het tweede album van BOW is uitgebracht.