In de gesprekken voor het dossier ‘40 jaar Effenaar toen en nu’ proberen we te achterhalen hoe het er achter de schermen aan toe gaat. Er wordt gezocht naar beweegredenen voor gemaakte keuzes. Op strategisch, maar ook op operationeel niveau. Een profielschets vooraf is dan wel op zijn plaats.

Marijke Appelboom is sinds 1999 directeur van de Effenaar. Daarvoor was zij directeur van Eindhoven festival, dat inmiddels niet meer bestaat, en ze was ooit ook nog wethouder van Waalre. Vanwege die politieke ervaring is ze gevraagd om directeur van de Effenaar te worden en de stap naar het nieuwe gebouw in goede banen te leiden. Mede onder haar leiding is de Effenaar uitgegroeid tot een van de grootste poppodia van het Zuiden van Nederland dat met het restaurant erbij jaarlijks 170.000 bezoekers trekt. Ze leidt een organisatie die bestaat uit ongeveer 150 medewerkers die financieel gezond is. In de beginjaren heeft Marijke ook nog wel eens een avonddienst als productieleider gedraaid. Muzikale voorkeur: Marijke houdt van gitarenbands en in het bijzonder van Editors.

Als Marijke zich introduceert vertelt ze dat ze in 1999 al is verzocht om te starten met het uitvoeren van het beleidsplan om van het oude pand over te gaan naar de nieuwbouw. In de wetenschap dat het nieuwe pand in 2005 in gebruik is genomen, betekent dat een doorloopperiode van zes jaar. Er is altijd veel te doen geweest over de overstap naar de nieuwbouw en als dat ook nog eens de reden is van haar aanstelling destijds, is het niet zo vreemd dat er maar gelijk op wordt doorgevraagd.

Hoe heeft dat zo lang kunnen duren?
“Er is heel wat voor nodig geweest om de nieuwbouw maatschappelijk en politiek breed gedragen te krijgen. De nieuwbouw kostte veertien miljoen euro en dan is het lastig om het stadsbestuur mee te krijgen. Er waren natuurlijk politieke partijen die het er totaal niet mee eens waren. Er was al eerder een akkoord, maar iedere keer als we dan echt vooruit wilden, draaiden ze het besluit weer terug. Tot twee keer aan toe. En dan gaan er al snel jaren overheen.”

Er is lange tijd veel te doen geweest over die overstap naar nieuwbouw. Sommige mensen zeggen nog steeds dat ‘het vroeger allemaal beter was’. Bereiken die geluiden het bestuur van de Effenaar ook?
“Ja, ik hoor ze wel. De groep die dat roept, wordt volgens mij wel steeds kleiner.”

Als ik vraag of die geluiden te begrijpen zijn, vervolgt Marijke
“Die steeds kleiner wordende groep vindt de Effenaar nu misschien minder interessant, maar door de nieuwbouw hebben we ook een hele andere groep, een vele grotere groep, weten te bereiken die voorheen waarschijnlijk nooit in de Effenaar kwam; daar misschien zelfs niet eens durfde te komen. Het oude pand was vanuit het verre verleden toch ook altijd omstreden. Dat droeg het met zich mee in de uitstraling. Vroeger was de Effenaar voornamelijk voor alternatieve jeugd, nu is het aanbod veel breder en voelt ook een grotere groep mensen zich aangesproken. Daarnaast was een overstap gewoon noodzakelijk: het voormalige gebouw stond op instorten en was daardoor onveilig. De beperkte capaciteit van 650 bezoekers zorgde er bovendien voor dat grote internationale namen, die steeds meer gage vroegen, niet meer betaald konden worden als er een marktconforme entreeprijs zou worden gevraagd. De overstap was nodig om de ambities van de Effenaar te kunnen blijven waarborgen. Dance bleef overigens wel altijd goed lopen met het tienjarig succesvolle bestaan van ‘Fluid’ als hoogtepunt, maar desondanks zakte de faam weg in de laatste jaren. De Effenaar moest groter worden om de prijzen marktconform te kunnen houden en toch die grote namen te kunnen boeken. Weet je wat overigens het gekke is? De groep die vaak verantwoordelijk is voor die geluiden, klaagt ook over de programmering. Dat die niet meer zo experimenteel is als vroeger terwijl we nu veel meer alternatieve en experimentele concerten organiseren dan vroeger.”

Die noodzakelijke nieuwbouw was op een gegeven moment gerealiseerd. Hoe zijn de ambities sindsdien te omschrijven? Wellicht wat clichématig, maar hoe zou de missie van de Effenaar beschreven kunnen worden?
“De Effenaar staat voor het bieden van vooruitstrevende, experimentele en non conformistische popmuziek met een goede dienstverlening. Het bieden van een goede service vinden wij ook erg belangrijk. Wij willen als poppodium een culturele toevoeging zijn van Eindhoven.”

Hoe wordt er gewerkt om deze missie uit te voeren?
“We hebben een visiegroep waarin we regelmatig discussies hebben over het te voeren beleid van de Effenaar. Het management team dat daaraan deelneemt, varieert van hoofd financiën tot aan hoofd programmering. In die visiegroep ontstaan soms behoorlijk heftige discussies.”

Een belangrijke nieuwe ontwikkeling in het beleid van de Effenaar is de samenwerking met andere podia in de stad. En ook nog allemaal tegelijk. Hoe is dat ontstaan?
“De samenwerking met het Muziekgebouw bestaat nu al een aantal jaren. We hebben gezocht naar meer satellietzalen om te kunnen experimenteren met shows. Financiën en haalbaarheid zijn ook belangrijke redenen. Voor de grotere shows kunnen we nu uitwijken naar het Muziekgebouw of naar het Klokgebouw. Kleinere shows die zelfs een kleine zaal niet volkrijgen, kunnen we nu toch aanbieden door te kiezen voor een kleinere zaal met lagere kosten.”

De locatie en het pand wordt in Eindhoven steeds belangrijker. Wordt Strijp-S bijvoorbeeld als een bedreiging gezien? Is dat wellicht ook de reden geweest om een samenwerking op te zetten met Area 51 en Het Klokgebouw?
“Strijp-S is wel een plek in Eindhoven waar de Effenaar een rol wil spelen en invloed wil hebben. Die rol kan verschillen per show: de ene keer doen we zelf de productie en de andere keer alleen de promotie. De Effenaar heeft altijd faam gehad vanwege het kunnen boeken van grote namen. Willen we dat kunnen volhouden dan zullen we soms moeten uitwijken, omdat de Effenaar te klein is of omdat meer kaarten verkocht moeten worden om de artiest te kunnen betalen. Op Strijp-S gelden overigens heel andere regels. Zonder te willen klagen, is dat wel een vorm van oneerlijke concurrentie. Het onlangs geopende - en al snel zeer geliefde - Ketelhuis heeft bijvoorbeeld veel minder regels om zich aan te houden dan wij. De toegestane openingstijden zijn veel ruimer (Ketelhuis is vaak tot 06.00 uur open red.) en er wordt minder nauw gekeken naar rokers. Ook het bier kan daar veel goedkoper aangeboden worden terwijl wij verplicht worden om uiterlijk om 04.00 uur te sluiten en marktconforme drankprijzen te vragen.”

Uiteraard komt ook het jubileum ’40 jaar Effenaar’ aan bod. Voor dit jubileumjaar zijn er aardig wat grote namen geboekt met Queens Of The Stone Age waarschijnlijk als hoogtepunt. Welke namen hadden jullie nog meer graag in Eindhoven gezien, maar konden niet of wilden niet? De directeur heeft vast ook zijn voorkeuren gehad.
“Haha, de programmering laat ik over aan Robert Schaeffer (waarmee we ook hebben gesproken voor het dossier 40 jaar Effenaar toen en nu red.) en Tom Ketelaar. Natuurlijk heb ik wel eens wat los gelaten of wisten zij al wie ik graag in onze hoofdzaal zou zien, maar echt aandringen is er nooit bij geweest. Ze hebben bijvoorbeeld geprobeerd om Nick Cave in Het Klokgebouw neer te zetten, maar zelfs daar was hij niet te betalen. Hij was in die periode niet op tour en zou speciaal over moeten vliegen en dat wordt dan al snel te duur. Als fan had ik Editors uiteraard graag teruggezien. Ook omdat wij Editors in Nederland toch wel een beetje mede groot hebben gemaakt; we hadden ze geboekt voor de kleine zaal die snel uitverkocht en lieten ze snel terugkomen naar een uitverkochte grote zaal. De band is inmiddels al te groot geworden en de frontman gedraagt zich al als een echte prima donna. Dat was dus niet haalbaar. Damien Rice had ik ook graag in een jubileumshow gezien, maar die treedt alleen nog maar op voor goede doelen heb ik het idee.”

Dit jubileumjaar staat naast het feestvieren ook wel in het teken van de samenwerkingen onder het mom van ‘De Effenaar trekt de stad in’. Wat zijn de verdere toekomstplannen oftewel wat kunnen jullie bezoekers verwachten de komende jaren?
“We willen nog meer de stad in. Nog meer experimenten en betrokken zijn. Daarnaast wil ik ook graag meer service bieden. Wij hebben veel Engelse bezoekers sinds de vluchtprijzen zo laag zijn. Wellicht dat we eens moeten kijken naar het aanbieden van package deals voor toeristen bestaande uit bijvoorbeeld een vlucht, een wedstrijd van PSV, een hotelovernachting en een Effenaar show. Ik heb daar al eens vaker aan zitten te denken. Daarnaast is het leuker maken van de Kleine Zaal een belangrijk speerpunt. Al sinds de opening van het gebouw vind ik de Kleine Zaal te netjes en te strak. We hebben rigoureuze plannen om de zaal te verbouwen, maar daar is ook goedkeuring van de gemeente, waarvan we het pand huren, voor nodig. Tot slot willen we meer met Dance gaan doen.”

Om het daar toch even over te hebben. Het is naar buiten gekomen dat de Effenaar volgend jaar een vijfvoudig huurbedrag moet betalen in vergelijking met dit jaar, maar dat wordt door jullie grondig ontkend. Wat is daarvan waar en wat heeft het voor een gevolgen?
“Gemeente Eindhoven heeft eind 2010 bekend gemaakt dat de huurprijs het volgend jaar aanzienlijk stijgt, tot wel in het vijfvoud. De wethouder die dat naar buiten heeft gebracht, beweert dat deze clausule bij ons bekend is, maar dat is absoluut niet zo. Wij gaan dan ook zeker niet akkoord met de genoemde huurstijging. En die strijd gaan wij wel winnen.”

Het heeft weinig met 40 jaar Effenaar te maken dus we laten het daarbij. Laten we het over iets veel belangrijkers hebben: de muziekscene in Eindhoven. Wat krijgt de directeur van de Effenaar daar van mee en hoe luidt het verdict?
“Ik heb het idee dat er de laatste twee jaar gigantisch veel bands zijn bijgekomen. Veel goede bands ook. Ik ben voorzitter van de ‘Programmaraad’ waar we de programmering gezamenlijk bespreken en dus ook die van de Eindhovense bands.”

Welke bands maken indruk?
“Helaas kon ik het optreden van Wolfendale niet bijwonen, maar op plaat vind ik het heel erg goed. LEFT vind ik ook leuk net als het Beukorkest.”

Tot slot: anekdotes. Bij iedereen die we spreken voor dit dossier, zullen we anekdotes proberen te ontlokken. En het liefst anekdotes die niet in het jubileumboek staan. Marijke moet er vast een paar hebben na twaalf dienstjaren bij de Effenaar. Toch? Hoe zat dat nou bijvoorbeeld met Peter Doherty die ineens weg was?
“Ja, dat weet ik nog heel goed. Ik hield mijn hart vast toen ik hem over het hek zag klimmen. Ik dacht dat hij terug ging naar Amsterdam, daar had hij het de hele tijd over. Ik belde direct de stagemanager en uiteindelijk is het nog goed gekomen; Peter speelde diezelfde avond gewoon (in een later artikel meer hierover. De maker van het jubileumboek weet meer red.). Oh en er was eens een hele oude artiest, van wel tachtig jaar oud, die wilde per se eerst naar de hoeren voordat hij zou optreden. Toen hij terugkwam, was hij bijna te moe om te spelen. Ik kom even niet meer op zijn naam, maar dat is misschien maar beter ook haha. Wat ik ook nog goed weet, is dat er een band vroeg naar Prednison. Toen wij uitlegden dat Prednison alleen op voorschrift van een arts verkregen kan worden, werden ze kwaad en vroegen ze heel verbaasd hoe het kan dat er geen Prednison te krijgen is in een land waar de heroïne op straat wordt verkocht.”

Meer anekdotes en meer over 40 jaar Effenaar in de volgende interviews.

Marijke Appelboom, directeur Effenaar, gesproken op 27 oktober 2011 in café Effenaar.