W:
Jeru the Damaja. Voor de mensen die je eventueel niet kennen, vanwaar die naam?
J: Dat is heel simpel. Als ik de microfoon vasthoud, beschadig ik hem verbaal. Snap je.
W:
Paris en Tha Alkoholiks hebben net de zaal al behoorlijk opgewarmd, en dan druk ik het zacht uit. Lords of the Underground staan nu op het podium en the Beatnuts zullen daarna de mic overnemen. Jij sluit vanavond Check the Rhyme af. Ben je er klaar voor om de mensen een toefje perfect schuim op hun biertje mee te geven?
J:
Dat is een retorische vraag neem ik aan? Natuurlijk ben ik er klaar voor!
W:
Je eerste album “the Sun Rises in the East” is een hiphop classic. De beats van DJ Premier zijn het op dat moment helemaal. Je tweede album “Wrath of the Math” heeft DJ Premier ook geproduceerd...
Jeru onderbreekt me snel maar heel kort met een lach en een wijsvinger.
J:
Vergis je niet, ik heb beide albums mede geproduceerd! Maar ga verder...
W: ...de albums na je eerste twee albums werden minder faam toegeschreven. Mensen die ik ken en waarvan ik weet dat ze je eerste twee albums goed vonden waren tot mijn verrassing niet echt jaloers dat ik je mocht interviewen. Veel vertelden dat ze je latere albums, die zonder de hulp van DJ Premier geproduceerd zijn, niet meer hebben gevolgd...
J:
Ik doe 200 optredens per jaar! Dat betekent dat er duidelijk meer dan genoeg mensen mij zijn blijven volgen.
Als je een album op de ene manier maakt, kan je hem niet op de andere manier maken. Er zullen altijd mensen zijn die een bepaalde producer prefereren. Mensen die zeggen dat mijn laatste albums minder waren dan mijn eerste twee hebben ze misschien niet eens beluisterd. Of zitten niet op te letten. De enige manier om te weten hoe goed ze zijn, is door goed naar ze te luisteren. Waarom zou je er van uit gaat dat ze niet beter kunnen zijn? Misschien zijn ze wel beter! Maar het maakt me allemaal niets uit. Als je wil blijven luisteren, blijf je luisteren en zul je misschien altijd blijven luisteren. Als je niet blijft luisteren, so be it! De rest groeit met me mee.
W:
In de hiphopwereld beschouwen mensen je als een van de beste MC’s aller tijden.
J:
WOW! Dat is me een uitspraak...De lichaamstaal en toon van zijn stem vertelt me dat hij hier zelf iets meer bescheiden over denkt.
W:
Serieus. Ik heb wat research gedaan, en mensen zeggen en vinden dat echt. Het blijkt uit de waardering die je altijd hebt mogen ontvangen, ook van andere grote MC’s. Je zegt net zelf dat je 200 optredens per jaar doet, dus je hebt een groot bereik.
De manier waarop je live op het podium overkomt is ook geliefd. Wat vind jij de meest belangrijke elementen voor een goede liveshow?
J:
Het meest belangrijke element is dat je een verbinding maakt met het publiek. Dat ze je zien, horen en voelen. Je wilt dat het publiek zich voelt alsof ze deel uitmaakt van wat je doet, want als ze alleen de track willen horen hoeven ze alleen maar de plaat te pakken.
Als je een artiest live hebt zien optreden moet je thuis komen met het gevoel dat je iets moois hebt ervaren. Als je mijn platen goed vindt, moet je mijn liveshows nog beter vinden. Ik ga je niet het gevoel geven dat je naar een plaat staat te luisteren als ik op het podium sta. Ik ben geen mp3 speler. Ik ben geen cassetterecorder. Ik ben geen platenspeler. Tijdens een optreden ben ik mijn muziek. Ik laat je zien waar je naar hebt zitten luisteren op plaat. Jij kan niet precies visualiseren waar ik aan denk als ik mijn teksten schrijf. Je kan er alleen je eigen beeld bij vormen terwijl je er naar luistert. Pas als je mij ziet optreden weet je echt hoe het zit.
Na instemmend geknik met mijn hoofd schiet er datzelfde hoofd iets te binnen.
W:
Ik heb dat in levende lijve mogen ervaren toen je plotseling tijdens een optreden van Madlib, een jaar geleden in Amsterdam, ook het podium opkwam en ons verraste met drie van je nummers. Er kwam toen echt iemand op. En het publiek ging uit zijn dak. Ik ook. Het was de eerste keer dat ik je live meemaakte.
J:
Ik was toen toevallig in Amsterdam. En als ik dan toch in Amsterdam ben, en Madlib molt de Melkweg, dan ben ik er ook. “On the mic”! Dat is nou eenmaal wat ik doe.
W:
Het was sowieso een speciale avond met Madlib, DJ J-Rocc, Guilty Simpson, Black Milk en Kareem Riggins op de drums. En dan jij nog.
J:
Ik ben blij dat je er bij was. Ik hou overigens van Amsterdam. Ik hou van Nederland. En niet om de wiet. Ik rook helemaal geen wiet. Ik zou best een huis in Amsterdam willen hebben. Ik kom hier al 17 jaar en heb veel goede mensen ontmoet. Ik heb verbindingen gelegd met een grote groep mensen.
W:
We vonden het zeker fijn dat je er bij was! Misschien was dat wel mijn beste concertervaring van 2008. En we zijn blij dat je er vanavond in Eindhoven ook weer bij bent.
J:
Ik ben blij om overigens voor de tweede keer in Eindoven te zijn, en ga er voor proberen te zorgen dat deze avond je beste concertervaring gaat worden van 2009! Wij! Ik bedoel, je gaat niet alleen mij zien vanavond. Je hebt Paris en Tha Alkoholiks al gezien. Het is triest dat je Lords of the Underground en the Beatnuts moet missen omdat je mij en Paris zit te interviewen. Maar dit is een vette show!
W:
Je bent al bijna 20 jaar bezig als hiphopartiest. Wat is volgens jou datgene wat jonge en opkomende hiphopartiesten belangrijk zouden moeten vinden? Wat zou je willen benadrukken voor de nieuwe generatie hiphopartiesten van dit moment? Waar zouden ze hun aandacht op moeten richten?
J:
Originaliteit! Originaliteit is wat voor mij de essentie van hiphop is. Je moet jeZELF zijn. Je moet uitvinden wat je unieke talenten en vaardigheden zijn en alles proberen te halen uit je potentieel.
Toen wij opgroeiden wilde je absoluut niet klinken als iemand anders. Je wilde niet klinken als iets dat mensen al gehoord hadden. Niet eens een klein beetje. Als je beat ook maar een beetje leek op iets waarmee mensen het konden vergelijken vonden ze het in de hiphopwereld meteen oninteressant. Als je niet origineel was en iets deed wat een ander al had gedaan, dan was je slecht. We werden continu gedwongen om nieuwe dingen te bedenken. Om iets te brengen wat jou uniek maakte.
W:
Je moest wereldkampioen jezelf zijn worden.
J:
Precies! Goed gezegd. Maar tegenwoordig zien jonge hiphopartiesten al die glitter en glamour op MTV en al die andere kanalen. Het is prima dat hiphopartiesten goed geld kunnen verdienen en hiphop muziek populair is. Dat ze mooie kleren en een dure auto kunnen kopen. Een kast van een huis, je weet wel. Niets mis mee. Maar het belangrijkste element in de kunst van hiphop, en dat gaat eigenlijk op voor alle vormen van kunst, is originaliteit. Wat er momenteel te weinig gebeurt, is dat jonge hiphopartiesten elkaar opjutten om origineler te zijn dan de ander. Er zijn er te veel die hetzelfde doen. Er zijn nu in verhouding maar heel weinig hiphopartiesten die steeds weer met iets origineels kunnen en durven te komen. Toen ik een jonge opkomende MC was en iets fantastisch hoorde van een andere MC dacht ik “holy shit!” Daar moet ik overheen. En alle andere MC’s in mijn tijd dachten dat ook.
W:
Er was dus een hevige rivaliteit om originaliteit.
J:
Juist! Al vanaf kinds af aan was het voor MC’s in mijn het belangrijkst om proberen te overtreffen wat een andere MC had gepresteerd. Er achter komen wat nou echt authentiek was aan jezelf. En als je het voor elkaar kon krijgen om datgene wat jou uniek maakt een plaat te krijgen, dan was het goed. Dat is wat een plaat goed maakt.
W:
Kan ik wat je net allemaal hebt gezegd als de definitie van de huidige staat van hippop beschouwen? Dat hiphop eigenlijk om originaliteit gaat, maar dat het nu voornamelijk commercieel wordt uitgebuit en gepresenteerd?
Jeru trekt zijn pet even recht en wrijft over zijn kin.
J:
Ik ga dit nu niet verkondigen als de definitie van hiphop. Ik ben geen rechter en zit ook niet in de jury. Ik heb het niet voor het zeggen. Mijn waarheid hoeft niet jouw waarheid te zijn. Maar wat ik wel durf te verkondigen is dat het een ‘snapshot’ is van de huidige staat van hiphop is. Hiphop is grotendeels corporatief geworden. En daar is hiphop naar mijn mening niet voor bedoeld.
Het is niet zoals Coca Cola. Als je iets hebt wat werkt, dan verander je daar niets aan. Zij gaan cola niet ineens een andere smaak geven of een andere formule gebruiken.
W:
Ze proberen Coca Cola, in precies dezelfde succesvolle hoedanigheid, aan zoveel mogelijk mensen te slijten. De Big Mac is ook nooit veranderd.
J:
Ja, begrijp je? Dit is mijn metafoor op de huidige staat van hiphop. Als je een model auto presenteert zal elk van deze auto hetzelfde zijn. Je gaat niet iedere week een nieuwe versie van dezelfde auto maken. Dat is wat bedrijven doen. Als iets werkt, dan gaan ze dat helemaal uitmelken tot de laatste druppel.
Als ze merken dat Coca Cola werkt, dan zijn ze heel slim, en bedenken ze Pepsi Cola. Toen ze merkten dat 7-up werkte, bedachten ze Sprite. Fanta en Sisi etc. Hetzelfde bedrijf geeft je de illusie van keuze, terwijl al de producten waaruit je denkt te kiezen dus uit dezelfde ‘fabriek’ komt. En de producten zijn vaak ook gewoon hetzelfde. Ze doen misschien iets waardoor er een miniem verschil merkbaar is, maar in principe maakt het niet uit wat je kiest.
W:
De ultieme zet is dus het bedrijf te worden wat het allemaal bezit en controleert, en dan de illusie van keuze creëert?
J:
Precies. Dan is de illusie compleet. Daar kan David Blane een puntje aan zuigen. Platenlabels zitten ook zo in elkaar. De meeste platenlabels zitten ook onder de paraplu van een paar megagrote labels. De artiesten die onder het label vallen zijn de cola van dat bedrijf. Als een artiest aanslaat, dan komen ze met nog tien artiesten die ongeveer hetzelfde doen, maar net even een ander gezicht, imago en verhaaltje hebben. Het draait allemaal om geld.
Je hebt dus een heleboel klonen in de huidige hiphop, waardoor de mensen die wel origineel zijn eigenlijk nog origineler lijken, maar wel schaarser worden.
W:
Je hebt het over authenticiteit, originaliteit. Uitvinden wie je bent. Is dat niet het probleem voor veel mensen? Dat ze niet weten wie ze zijn, of niet weten hoe ze dat kunnen ontdekken. Er is geen opleiding die jou helpt jezelf te zijn.
J:
Dat klopt. Maar er zijn heel veel dingen die jou hierbij kunnen helpen. Ik mediteer bijvoorbeeld al wat jaartjes. Alle wijsheid die al bestaat op de wereld staat tot ieders beschikking. Alles wat ik doe en gebruik om mijzelf te zijn en te blijven komt van buitenaf. Maar ik kies zelf wat ik gebruik om geaard te blijven. En belangrijker nog, ik kies er voor om het te gebruiken. Ik kies er voor om te groeien en trouw aan mijn eigen gevoel te blijven. Wat er ook gebeurt met mij en wat er ook allemaal mag gebeuren in mijn leven, ik zal altijd Jeru zijn en blijven. Of ik nou een miljoen platen verkoop of maar honderd. Ik laat niets dat buiten mij staat bepalen wie ik ben.
Begrijp me niet verkeerd. Ik heb ook mijn zwakheden. Ik drink en ik rook sindskort sigaretten. Ik doe van alles wat ik eigenlijk beter niet zou moeten doen. Dingen die ik hiervoor nooit deed. Maar mijn essentie is hetzelfde. Mijn Zelf blijft overeind. Veel mensen praten over hun Zelf, maar begrijpen niet helemaal wat Zelf nou precies is. Je Zelf is niet je fysieke vorm, maar je innerlijke energie. Je ziel en bewustzijn, je geest is datgene wat je lichaam bestuurt. Je lichaam is een voertuig voor jouw Zelf. Net als een auto. Een auto heeft benzine nodig om te rijden. Je Zelf is de benzine voor jouw lichaam.
En dat is de reden waarom de wereld is zoals hij is. Iedereen wil olie om de wereld draaiende te houden. Terwijl ze zelf al benzine is.
W:
Is deze wijsheid de reden waarom je zo succesvol bent over de hele wereld?
J:
Mijn teksten zijn niet alleen interessant voor de mensen in Amerika. Mijn teksten zijn universeel. Door mijn teksten heb ik de hele wereld rond kunnen reizen. Ik heb het over zaken die iedereen aan kan gaan. Als jong MC realiseerde ik mij al dat mijn teksten werelds moesten zijn. Om ‘out of the American box’ te denken. Buiten de kaders. Zeker toen. Veel mensen buiten Amerika denken dat Amerika alleen maar aan zichzelf denkt. En dat is tot op zekere hoogt ook waar. Maar dat komt voornamelijk door de media. Je kan niet weten waar je niks over hoort. Amerikanen worden door de media als het ware dom gehouden. En dat gebeurt niet alleen in Amerika, dat zul je hier vast ook hebben.
W:
“Whatever sells the papers becomes the narritive”.
J:
Snap je? Als je elke dag stenen krijgt als avond eten, zul je al snel denken dat stenen wellicht het enige voedsel is dat er bestaat. Dat is de situatie in Amerika, zeker voor ‘my people’. We zitten zo opgesloten in wat de media ons geeft, dat de meeste Amerikanen vergeten dat er nog een hele wereld bestaat buiten Amerika. Het is onwetendheid wat Amerikanen, en de mens in het algemeen, de das om doet. Onwetendheid zorgt er voor dat mensen zitten opgesloten in kleine wereldjes en niets kunnen bereiken wat zich daar buiten afspeelt. Het enige wat ze zien is ‘the hood’ en ze denken al snel dat het hebben van een dure auto het belangrijkste is om te bereiken in het leven. Ze kunnen zich niet voorstellen dat je achttien uur in het vliegtuig kan zitten en dan kan praten met iemand in een hele andere wereld. Zij zullen zich daar heel oncomfortabel bij voelen. Het enige wat zij zien is hun eigen buurt.
Ik voel me gezegend dat ik al heel veel van de wereld heb mogen zien. Dat ik gezegend ben met een vriendelijke en open geest. Dat ik in staat ben tot goede sociale interactie. Dat ik kan praten met zoveel verschillende mensen uit verschillende culturen, die me allemaal andere vragen stellen. Ik heb nu een heel ander gesprek met jou, dan met de vorige persoon die mij interviewde. En jullie wonen allebei in Nederland. Begrijp je?
W:
Je bent een wereldburger.
J:
En dat ben jij ook, maar dat moet je zelf waarmaken. Want niemand komt het je geven.

Nadat ik Jeru heb bedankt voor het interview en het laatste druppeltje Hennessey in ons keelgat verdwenen is, gaat hij zich klaar maken voor zijn optreden. Paris, die er het hele interview met Jeru bij zat, neemt me mee naar de merchandise stand en signeert een Check the Rhyme t-shirt voor me. Ook belooft hij me dat ik op de gastenlijst kom te staan voor Check the Rhyme in de Melkweg Amsterdam op Zondag 22 Februari. Hij vond het te triest dat ik door de interviews twee optredens van de avond heb moeten missen.
Ik verheug me er nu al op om nog een keer het Check the Rhyme festival mee te maken, maar nu in zijn geheel.