Terwijl de storm die het land twee dagen lang in zijn greep heeft gehad langzaamaan gaat liggen waagt menigeen zich aan de overtocht richting het Paard van Troje alwaar de elfde editie van State-X New Forms op het punt van beginnen staat. Het jaarlijkse ritje langs de uiteinden van het muzikale spectrum brengt ook dit jaar weer een bonte verzameling musici uit alle windstreken samen in en rondom het poppodium van de hofstad. Zo kunnen bezoekers zich op vrijdag te goed doen aan onder meer de krautrock van het Finse K-X-P, de klassiekers van het Amerikaanse hip-hop duo Black Moon en de vooruitstrevende, oosterse klanken van het Grieks-Australische Xylouris White.
Ontdekken op State-X New Forms 2014 doet men pas na het hoofdmaal
Negentig minuten Kyteman saboteert avant-gardistisch festijn
Met een programma dat praktisch ieder uiteinde van het muzikale spectrum aan lijkt te doen stond er op de vrijdag van State-X New Forms in theorie wel iets voor iedere ziel op het programma. Wat een collectieve ontdekkingstocht had moeten worden werd een wat vreemde avond waarbij het publiek in het begin massaal koos voor de jamsessie van het door Kyteman gedirigeerde orkest in de grote zaal en zich pas nadien stortte op de talloze geestverruimende optredens elders in het Paard van Troje.
Het bal wordt vanavond geopend door de eerdergenoemde Finse krautrock formatie K-X-P. Even na achten betreden drie mysterieus ogende mannen met gelaatsbedekende capuchons de bühne voor een heftig openingsconcert. Het driekoppige monster walst in vijfenveertig minuten over de aanwezige bezoekers heen door bij vlagen buitengewoon aanstekelijke krautrock ten gehore te brengen. De Finnen weten keer op keer de liederen ingenieus in elkaar over te laten lopen waardoor er geen applausmomenten vallen en de toehoorders, als bij een dj, in toenemende mate in de Finse geluidscollages op kunnen gaan.
Gek genoeg valt op dat hoe beter K-X-P staat te spelen, hoe leger de zaal wordt, en dat terwijl er op het moment van spelen vrijwel nergens iets anders te zien valt. Een blik op de foyer van het Paard schept al snel duidelijkheid: ontelbaar veel mensen staan voor de deuren en op de trap te wachten tot de deuren van de grote zaal open gaan en het door Kyteman geleide orkest begint aan een jamsessie van anderhalf uur. Je kunt het die mensen natuurlijk niet kwalijk nemen, maar nog voor er in de grote zaal een noot is gespeeld kan worden geconcludeerd dat de boeking van Kyteman een misser is, niet zozeer muzikaal of voor de kassa maar wel voor de festivalbeleving. (MN)
Het publiek in de grote zaal is stil, muisstil zelfs, als The Kyteman Orchestra begint te spelen. Toeschouwers ‘psst-en’ elkaar om alles tot in detail te kunnen horen. En terecht. Dat muziek een gevoel is dat van binnenuit vreet om naar buiten te kruipen in een muzikale wirwar, mag vanavond blijken. The Jam Sessions is een volledig geïmproviseerd project van trompettist en dirigent Colin Benders en zijn orkest waarin wordt getracht dit gevoel over te geven aan het publiek. ‘’Alles wat wij hier doen, is onzeker’’, geeft Benders aan. En als je met z’n zestienen op het podium staat, kun je zeker flink op je bek gaan. Tegelijkertijd is ieder concert uniek; ieder optreden zit vol met nieuwe, andere ideeën die nergens anders terug komen. De combinatie van onder andere hiphop, jazz, klassiek en zelfs een vleugje ritmische drum ’n bass zorgt voor een spektakel op het podium die de manifestatie vormt voor de liefde voor muziek, de liefde voor kunst. Hier is één plus één al lang geen twee meer. En door flink buiten de lijnen te kleuren, krijg je werkelijk iets prachtigs als resultaat: kunst die recht voor je neus in elkaar wordt gezet. En daar mag je, inderdaad, wel even je mond voor houden. (BD)
Terwijl Kyteman zijn orkest dirigeert trapt Dead Cat Stimpy voor tien zielen en de barvrouw het programma in het café af. De Delftenaar prijst zichzelf op Facebook aan als ‘one-man garage rock ’n roll action’, en al snel blijkt dat daar geen woord van is gelogen. Gitaar speelt hij met beide handen, een provisorisch drumstel met beide voeten en intussen schreeuwt hij op prettige wijze de longen uit zijn lijf. Zo ontstaat er een catchy, bluesy mix van garage, rock ’n roll en country waarbij je af en toe even in je arm moet knijpen om te bepalen of je echt naar een eenmansact staat te kijken. Het is eeuwig zonde dat de jongeman met monumentale bakkebaarden niet meer publiek is gegund want dit is voor de wel aanwezige bezoekers een bijzonder fijne verassing, en dat is toch waar State-X New Forms om draait.
In de kleine zaal staan intussen de Australische drummer Jim White en de Griekse luitist Giorgos Xylouris onder hun muzikale alias Xylouris White het publiek te hypnotiseren met lange, uitgesponnen stukken waarbij het fenomenaal spelen van beide individuen samenkomt tot een haast onweerstaanbaar geheel. De muzikale totaalervaring wordt slechts één keer verstoord wanneer het brandalarm afgaat en musici en bezoekers zich verbaasd uit de voeten maken om er in de naar tosti ruikende foyer achter te komen dat het een vals alarm betreft.
Aan de overkant van de straat, in Prins27, staat ondertussen het Nederlandse trio Daisy Bell het eeuwenoude werk van de Britse poëet William Blake muzikaal te omlijsten. De dames en heer verzorgen met een combinatie van traditionele instrumenten en muzikale curiosa een bij tijd en wijlen theatrale, muzikale ervaring die moeilijk in een hokje te plaatsen valt. Vreemde soundscapes en aanstekelijke beats wisselen elkaar in rap tempo af met de teksten van Blake als enige gemene deler. Wederom een bijzonder geestverruimende ervaring waar helaas maar weinigen voor open blijken te staan. (MN)
De Haagse groep Dandana zorgt ervoor dat een klein stukje van muzikaal Afrika vanavond naar de foyer in het Paard is gereisd. De band leeft naar eigen zeggen op muzikale tegenstellingen en dat is te horen. Het publiek wordt verwend met funky grooves, afwisselend met soul en elektronische muziek, maar in geen van de nummers ontbreekt het Afrikaanse tintje. De trommels en zang van Gambiaan Ebou Gaye Mada nodigen uit om te dansen, of toch in ieder geval subtiel te swingen. De foyer blijkt zodoende al snel het verkeerde podium voor dit optreden. De heupen heen en weer wiegen, zorgt voor enige botsingen onder het grote aantal toeschouwers en de zesledige band past zelf al nauwelijks op het kleine podium. Al bij al vormt de performance een soort hypnotiserend geheel van elementen, dat nog extra wordt benadrukt door het televisiescherm achter de band die wat wazige, fascinerende beelden laat zien waar je lekker in weg kan spacen. (BD)
Gelukkig is het vertoon van Kyteman & co dan voorbij en komt er wat meer schwung in het festival. Terwijl her en der wat mensen het pand verlaten stromen niet alleen de foyer maar ook de kleine zaal van het Paard mooi vol. In de kleine zaal gaat het, zeker op de eerste rijen, behoorlijk los bij het Amerikaanse hiphop duo Black Moon. Deze formatie weet zich vanavond gesteund door de buitengewoon kundige live band Champion Sound en brengt tot vreugde van het publiek de klassieker ‘Enta da Stage’ uit 1993 maar past ook ruimte in om te freestylen. Ook bij de buren in Prins27 zit het op dat moment ook goed vol bij het Amerikaanse Dawn of Midi, dat met wetenschappelijke precieze op vleugel, contrabas en drums een tussenweg tussen jazz en dance tracht te bewandelen. Het is goed om te zien dat dermate uiteenlopende vertoningen allemaal behoorlijk veel publiek trekken. Op die manier kan worden geconcludeerd dat State-X New Forms op de vrijdag pas na het optreden van Kyteman een echt festival is geworden. (MN)
Oostenrijk, Frankrijk en Duitsland komen samen in de band Knalpot, die opereert vanuit thuishaven Amsterdam. Op het podium staan ze maar met z’n tweeën, maar gezien het elektronische geweld dat deze muzikanten door de grote zaal van het Paard laten klinken, heeft ook de geluidsman een uitermate belangrijke taak in de performance. Zowel live als in de studio. De muziek is een mix tussen een oneindig aantal genres, naar eigen zeggen het best te beschrijven als een ruige motorrace tussen Radiohead, Clark en Squarepusher. Dan kun je wel verwachten dat de sound er ongelofelijk dik bovenop ligt. Bij iedere slag op de drum of gitaar, wordt er een boost gegeven aan de twee synthesizers. De combinatie van onder andere dub, electro, jazz en rock klinkt duister, woest en agressief en is extreem overweldigend voor de toeschouwers. Het is jammer dat de band maar een paar handjes vol met mensen weet te trekken met deze experimentele muziek in deze grote zaal, maar dat weerhoudt de muzikanten er niet van helemaal uit hun plaat te gaan en State-X New Forms van een elektronische oorlog te voorzien.
Als je het hebt over de ultieme live-ervaring, dan heb je het over de volgende band op het programma. Sons of Kemet is een jazzgezelschap dat bestaat uit saxofonist Shabaka Hutchings, tubaspeler Oren Marshall en de twee drummers Tom Skinner en Seb Rochford. Met z’n vieren brengen deze muzikanten vanavond een heleboel energie op het podium van de kleine zaal met jazz die gerust bad-ass genoemd mag worden. De jazz heeft een dub-achtige ondertoon, waardoor het lekker dansbaar wordt. Nummer ‘Inner Babylon’ is hier een goed voorbeeld van; om ook maar even aan te tonen hoe breed het genre eigenlijk strekt. De muzikanten spelen erg geconcentreerd en hebben vrijwel geen interactie met het publiek. Zij laten de muziek het werk doen en die methode schijnt te werken. Vrijwel alle bezoekers gaan los en aan het einde van de performance staat de hele kleine zaal op z’n kop. Deze gekkigheid op de dansvloer en op het podium wordt beloond met een bijzonder lang applaus.
Gitarist Bert Dockx, bassist Frederic Jacques en drummer Steven Cassiers vormen met z’n drieën Dans Dans, een Belgische band die zich waagt aan levendige bewerkingen van muziek van onder andere Sun Ra, Thelonious Monk, Sonny Rollins en Nick Drake, maar ook eigen nummers speelt. De drie Belgen uit Brussel en Antwerpen spelen een combinatie van garage, psychedelische rock en jazz. Het psychedelische element in de performance wordt onderstreept door de grote projectie van allerlei wazige vormen achter de muzikanten. Er wordt bijvoorbeeld een vlinder getoond die wel tien joints lijkt te hebben gerookt en een beetje mee zoemt op de toon van de muziek terwijl hij de hele tijd van kleur verandert. Het geheel is ruig en melancholisch, maar bovenal erg duister. Als luisteraar word je in het diepe gegooid en reis je mee waar de tonen je naartoe brengen. Een bijzonder strak optreden, uitgevoerd door drie topmuzikanten. (BD)