Roufaida brengt protestsong uit met jonge Palestijnse filmmakers Roufaida brengt protestsong uit met jonge Palestijnse filmmakers

Gooi de zin ‘Ken ness nou saffirou’ in een vertaalprogramma, en de machine hapert. De woorden komen uit het gedicht ‘We Travel Like Anyone Else’ van de Palestijnse dichter Mahmoud Darwish (1941-2008). En voor zulk poëtisch Arabisch bestaat nu eenmaal geen eenduidige vertaling. 

‘Het betekent in het Engels zoiets als ‘we travel but we return nowhere,’ legt Roufaida uit. ‘We bewegen ons allemaal voort als mensen. Het enige dat de Palestijnen niet gemeen hebben met anderen, is dat ze geen thuis hebben om naar terug te keren. Gaza is een openluchtgevangenis, waar ze niet uit kunnen. Kinderen die daar geboren worden, worden geboren in gevangenschap. Wij krijgen een paspoort en kunnen de wereld over, dat privilege hebben ze daar niet.’

Dat is de kern van de protestsong ‘Ken Ness’, waarmee Roufaida in de pen klimt voor de mensen in Gaza. Het is een typisch Roufaida-nummer, waarin ze Noord-Afrikaanse snaarinstrumenten zoals de gimbri en de awisha combineert met westerse indiepop. De track ontstond vlak na 7 oktober 2023, toen Roufaida door een dichtbundel bladerde en die indringende regels van Darwish tegenkwam. Ze wist meteen dat ze er een liedje van moest maken, en ook dat die moest gaan over de menselijkheid en waardigheid van het Palestijnse volk: 

‘Ik realiseerde me meteen dat het heel heftig ging worden. Dat was het natuurlijk al, maar nog heftiger. Ik zat toen midden in het proces van het schrijven en produceren van mijn album. En de rode draad voor dat album had zich al redelijk gevormd: het zou een plaat worden over hoe de wereld op ons drukt, en hoe we ons daarin moeten navigeren. Dit onderwerp paste daarmee ook binnen het palet van verhalen dat ik aan het maken was.’

Dat de track uitgerekend nu verschijnt, is niet toevallig. Gisteren was de dag dat Palestijnen wereldwijd de Nakba herdachten, vertelt Roufaida. En het is natuurlijk bizar om dat te moeten herdenken op het moment dat er een genocide plaatsvindt. Zo wordt het nummer in de actualiteit nog levendiger dan toen ze hem schreef, en krijgen de woorden ook steeds meer betekenis: ‘Kijk naar hoe de Palestijnen nu worden opgejaagd: ze moeten hutje-mutje met 2 miljoen mensen naar het zuiden. Ze moeten letterlijk onderweg zijn, op de vlucht voor de bommen, maar zonder veilige haven om in te arriveren… Het is bijzonder hoe een gedicht zo tijdloos kan zijn.’

Tekst gaat door onder de video.

Roufaida wilde niet dat ‘Ken Ness’ alleen een persoonlijk statement zou worden. Ze wilde met het nummer effectief iets bijdragen aan de Palestijnse zaak: ‘Ik heb mijn goede vrienden filmproducenten Shariff Nasr en Sahil Amar Aïssa (aka Tahini Brothers) gebeld. Toen kwamen we samen op het idee om lokale makers in Gaza erbij te betrekken.’

Met hulp van Oxfam kwamen ze terecht bij de Gazaanse filmmakers Yousef Mashharawi, Mohamed Yaghi en Hosam Abu Dan. Die kregen een simpele maar belangrijke opdracht mee: ‘Laat ons de Palestijnen zien zoals jullie ze graag zien!’ Roufaida: ‘In de video zien we het Palestijnse volk in al hun kracht en met waardigheid. Je ziet mensen die in het puin opnieuw dingen bouwen, die broden bakken in zelfgemaakte ovens, kinderen die spelen met wat er nog is om mee te spelen. Ik vind het een heel sterk beeld, omdat je daarmee laat zien hoe veerkrachtig dit volk is.’

Tijdens het filmen waren de makers zelf natuurlijk ook blootgesteld aan alle gevaren in Gaza. Dat was een rare realiteit, om samen te werken met mensen die letterlijk onder vuur liggen. Roufaida: ‘Vanaf de periode dat we de opdracht gaven, tot aan elke keer dat we weer van ze hoorden, spookte het gevaar door ons hoofd. En daarmee ook de vraag: gaat het überhaupt afkomen? Gaan ze überhaupt die genocide overleven? Want om hen heen zijn er ook allemaal mensen vermoord, en zij zijn ook mensen kwijtgeraakt in de afgelopen periode. Ik hield er rekening mee dat we op een dag misschien geen contact meer konden krijgen...’

Roufaida hoopt dat het project mensen op hun gevoel kan aanspreken. ‘We zijn snel geneigd om afgevlakt te raken, want het is allemaal zó veel en zó heftig. Maar we moeten niet afgestompt worden. Kunst kan daar een belangrijke rol in spelen.’ Daarbij denkt Roufaida ook terug aan de avond ‘Don’t Stop Talking About Palestine’ van Oxfam, die afgelopen woensdag plaatsvond in PAARD in Den Haag. Roufaida trad op, speelde ook haar nieuwe nummer, en voelde dat die warm werd onthaald. ‘Op zo’n avond kun je verbinding zoeken met mensen die zich ook zorgen maken, en je aansluiten bij een beweging van verzet.’

Hoe kijkt Roufaida aan tegen de verantwoordelijkheid van artiesten om zich uit te spreken tegen het onrecht in de wereld? ‘Ik denk dat iedereen zelf mag bepalen hoe die zijn/haar/diens podium gebruikt. Maar persoonlijk voel ik die verantwoordelijkheid heel sterk, dus ik gebruik het bescheiden platform dat ik heb.’ Waar dat verantwoordelijkheidsgevoel vandaan komt? ‘Ik kan gewoon niet tegen onrecht. Ik vind het gewoon zó oneerlijk hoe de wereld in elkaar steekt, en dat houdt me bezig. En “waar het hart vol van is, loopt de mond van over”, zeggen ze toch?