Backxwash: persoonlijk verzet tegen een transfobe wereld Backxwash: persoonlijk verzet tegen een transfobe wereld

Doodeng, vindt ze het. Eind januari ondertekende Trump een presidentieel besluit dat de Verenigde Staten slechts twee seksen erkent, sindsdien worden de genders van transpersonen miskend in hun paspoorten en ook in haar thuisland Canada voelt Backxwash het anti-transgender-sentiment gestaag toenemen. ‘Doodeng! Het was al gevaarlijk, door de hoeveelheid racisten en transfoben die hier rondlopen. Maar met die kwezel op de machtigste stoel van de VS is het gevaar vertienvoudigd. Transhaat raakt genormaliseerd, want volgens de politiek ís het ook normaal.’

Kortom: het zijn duistere tijden voor transpersonen. ‘Want ook in Canada zijn er mensen die zo denken, meestal onder het mom van: ‘We moeten de kinderen beschermen.’ Maar de endgame is het verbannen van alle gezondheidszorg voor transpersonen, en om transzijn onmogelijk te maken. Ik ben bang voor wat ze hierna gaan voorstellen.’

In een wereld die het bestaansrecht van transpersonen wil ontkennen, is de muziek van de Canadees-Zambiaanse transrapper Backxwash nogal een statement: loeizware horrorcore-rap, een gebalde vuist tegen het geweld dat de wereld haar aandoet. Nogal zware kost ook: over samples van Black Sabbath, Nine Inch Nails en God Speed You! Black Emperor rapt ze over huiveringwekkende persoonlijke ervaringen met transfobie, racisme, kolonialisme, religieus trauma, depressie, middelenverslaving en misbruik. Gitzwart dus, en tegelijkertijd zo uniek dat haar muziek veel lof ving in de experimentele muziekcommunity, met intense shows op Roadburn, Le Guess Who? en ook Rewire aanstaande zondag. ‘De overheersende emotie? Woede!’, vertelt ze. ‘Maar als je al zo gemarginaliseerd wordt? En de buitenwereld je toch al niet serieus neemt? Waarom zou je je dan NIET precies uiten zoals je bent?’

Luister goed, en je hoort in die muziek een nogal intens levensverhaal. Ashanti Mutinta (34) groeide op in een strengreligieuze familie in Lusaka, de hoofdstad van Zambia. En dat terwijl ze van jongs af aan worstelde met haar genderidentiteit, zelfs soms vrouwenkleding naar school droeg. ‘Maar als je zulke gedachten niet mag denken, blijf je het wegduwen,’ vertelt ze. ‘Ik weet nog dat ik als kind passages las uit het Oude Testament, over een wraakzuchtige God. Dat is niet gezond voor een zesjarig kind. Ik groeide op met de overtuiging: oké, als ik me niet aan deze regels houd, dan loopt het slecht met me af.’

Tot ze als zeventienjarige naar Canada verhuisde om met haar broer en zus bij pleegouders te wonen. ‘Een whiplash.’ Daar kwam ze stapvoets uit de kast: eerst als gay, daarna als transvrouw, maar het kostte haar wel de relatie met haar familie. Daarover rapt ze op de tragische uitsmijter van haar eerste album, ‘Redemption’. ‘'Feel like you lost a son but you gained a daughter / you think it's plain and awkward, you think I'm pain and sorrow / You think I broke your heart, I think it’s for survival.’ Heartbreaking, maar: ‘ik heb acceptatie gevonden in mijn gekozen familie. Toen ik mijn eigen naam – Ashanti – had gekozen, wist ik het zeker: I’m okay, dit is het waard.’

Rond die tijd, in 2018, begon Ashanti haar verdriet en frustratie te ventileren als Backxwash. Eerst nog in mixtapes met een wat conventioneler hiphopgeluid, geïnspireerd door de transrapper Quay Dash. Maar met haar debuutplaat GOD HAS NOTHING TO DO WITH THIS LEAVE HIM OUT OF IT (2020) vond ze haar industriële horrorcore-geluid, het begin van een hyperpersoonlijke trilogie waarin ze steeds dieper groef. ‘Ging GOD HAS NOTHING… over hoe depressief ik me destijds voelde, dan keerde het album daarna naar mijn tienertijd in Canada, een donkere periode voor mij: ik zorgde amper voor mezelf, was drugged out en gebruikte zoveel MDMA dat ik daarna jarenlang een serotonine-tekort had, dat ik dood wilde. En het derde album ging over mijn kindertijd en hoe ik daarop terugkijk als volwassene. Die samples van zwarte verzetsstrijders als Malcolm X en Angela Davis, die wilde ik gebruiken omdat ze me hebben opgevoed. Angela Davis spreekt tot mijn ervaring als transvrouw, en hoe onveilig ik me soms voel op straat. En als ik Malcolm X sample, wanneer hij zegt: "Who taught you to hate the texture of your hair? Who taught you to hate the color of your skin?", dan is dat omdat ik mezelf nu wél accepteer, en heb geleerd om van mijn uiterlijk te houden.'

Zo was het maken van die muziek kathartisch, en misschien dat haar nieuwste album Only Dust Remains daarom een stuk hoopvoller klinkt. ‘Door deze muziek heb ik mezelf leren kennen, ik had niet eens door hoe verdoofd ik was. Het mooiste: ik heb mezelf leren toestaan om weer te VOELEN. Begrijp me niet verkeerd, ik draag nog steeds een hoop emoties mee, maar het verschil is als dag en nacht. Ik draag niet langer een masker, de glimlach op mijn gezicht is oprecht.’

2018 F.R.E.A.K.S. EP
2018 Black Sailor Moon EP
2020 Stigmata EP
2020 GOD HAS NOTHING TO DO WITH THIS LEAVE HIM OUT OF IT
2021 I LIE HERE BURIED WITH MY RINGS AND MY DRESSES
2022 HIS HAPPINESS SHALL COME FIRST EVEN THOUGH WE ARE SUFFERING
2025 Only Dust Remains

Tijdens haar transitie werd haar hele wereldbeeld op de kop gezet, en één van de belangrijkste omgevallen pillaren was religie. ‘Ik moest mijn hoofd dekoloniseren. Ik realiseerde me: wacht eens even, de enige reden dat ik christelijk ben opgevoed is omdat er een stel missionarissen naar Zambia kwam en zei: “Wat jullie geloven is evil! Hier, lees dit boek.” En dáárom is Zambia zo christelijk. Mijn transitie zette alles op zijn kop, en daardoor kon ik weer reconnecten met mijn roots. Mijn vader komt van de Tumbuka-stam, mijn moeder van de Chewa, en hun spiritualiteit is zo ontzettend cool: ze geloven in geesten die ze om raad kunnen vragen. Ik heb veel research gedaan, gelezen, documentaires gekeken.’

Nog steeds zitten er christelijke symbolen in haar muziek: engelen die uit de hemel neerdalen, Bijbelse verwijzingen, dat spul. ‘Maar er zit ironie in. Ik wil de boel omkeren: wat is goed, wat is slecht?’ Dat doet ze op een bepaalde manier ook met haar liveshows, wanneer ze optreedt met angstaanjagende facepaint. ‘Geïnspireerd door een traditionele ceremonie, waarin de Chewa maskers dragen en zich voordoen als wraakzuchtige geesten, de Nyau’s. Ze straffen mensen die iets slechts hebben gedaan. Op het podium komt alles full circle: ik voel me verbonden met mijn voorouders, en bevrijd van de kaders waarin ik ben opgegroeid. Om zo op te treden, voor zoveel mensen, en om te zien dat het bij hen ook wat losmaakt… dat voelt heel bevrijdend.'