The Ex kijkt al 46 jaar over alle grenzen heen The Ex kijkt al 46 jaar over alle grenzen heen

Terrie Hessels van The Ex mist al jaren zijn hoge e-snaar. Of nou ja, ‘missen’ is niet het juiste woord. Het gaat prima zonder, maar het is wel fysiek onmogelijk om zes snaren op zijn gitaar te spannen. Hij heeft namelijk zo ontzettend vaak met zijn gitaar over het podium geschraapt, als een stofzuiger, dat er een stemmechaniek is verdwenen. Er is een grote hap uit genomen, een litteken van jarenlange mishandeling op het podium. 

Hessels (70, ‘oud he!’) is net de woonkamer uit gesprint om de gitaar te halen, en houdt het getergde instrument trots voor zich uit. ‘Die gitaar leeft een beetje zijn eigen leven, er vallen soms stukken vanaf. Maar het maakt niet uit hoor: er komt geluid uit en ik kan ermee zeggen wat ik wil. En ik wilde toch nooit een echte gitarist worden…’ 

Echt waar: toen in 1979 ineens een optreden gepland stond, hadden de bandleden nog nooit een instrument aangeraakt. De rollen werden haastig verdeeld, en hij kwam toevallig met dit instrument te zitten. ‘Iemand had een drumstel, iemand had een bas, en iemand schreef teksten… dus die gitaar bleef over. Het begon zo onnozel, maar na die eerste keer hadden we eigenlijk altijd optredens. Er was altijd wel een kraakpand of een jongerencentrum waar je kon spelen. Dat is nu wel anders.’

Terrie Hessels is nogal een atypische gitarist, en daarmee juist zo typerend voor The Ex. De anarchopunkers kwamen in 1979 opdrijven uit de krakersbewegingen van Amsterdam en Wormer. Wat begon als een activistische punkband, liep uit op een avant-gardistisch muziekproject met wisselende samenstellingen en gastmuzikanten van over de hele wereld. Punkers met een hang naar improvisatie en free jazz, die net zo gemakkelijk worden geboekt op een Libanees jazzfestival als op Roadburn. Ze brengen hun platen totaal onafhankelijk en in eigen beheer uit. Ook vandaag is Hessels druk in de weer met dozen vinyl. Een hele klus: ‘We hebben er 1500 geperst, en die gaan als een speer!’

The Ex behaalde in het buitenland ongelooflijke successen, zonder dat iedereen in Nederland dat meekreeg. Zeker: ze hebben hier een cultstatus verworven, en een vaste fanbase die nog elk jaar groeit. Maar die stadiontours door de VS met Sonic Youth? Die festivals in Frankrijk voor 62.000 man? Daar kijken veel Nederlanders toch verbaasd van op. Terwijl The Ex in de jaren ‘80 rustig voor twee avonden in Griekenland werd geboekt, naast één avondje The Clash. ‘Dat ging ons ook wel een beetje ver hoor’, verzucht Hessels. ‘Maar zo ging het wel.'

Voor hem ligt een A4'tje op tafel, waarop de balans staat opgemaakt: meer dan 2000 shows verdeeld over 45 landen. En wat een verhalen hebben die opgeleverd! Die gigantische show voor gastarbeiders in Abu Dhabi bijvoorbeeld, samen met Ethiopische en Palestijnse muzikanten. Of dat legendarische optreden in Warschau, ver achter het IJzeren Gordijn, waar ter compensatie van die radicale figuren uit Nederland twee Russische staatsbands moesten worden uitgenodigd. ‘Het publiek had paraplu's meegenomen en stonden die stoere Russen weg te wapperen. Die werden kwaad zeg! WOW! We stonden daar te kijken: “wat gebeurt hier allemaal”. En toen kwamen wij en iedereen had lol. Op de een of andere manier wisten ze daar van ons. MIRACULEUS!'

Hessels vertelt verhalen alsof hij ze zelf ook voor het eerst hoort. Elk avontuur wordt uitbundig herbeleefd, en regelmatig met een bulderlach afgesloten. En dan weer zo’n kreet van enthousiasme. WAANZINNIG! Alsof hij zelf ook ineens beseft dat het allemaal echt zo is gelopen. 

Voor elk album van The Ex wordt zo’n beetje dezelfde techniek gehanteerd: hup, alles het raam uit, een volledige herstart. Dat geldt ook voor de 28e (!) plaat When Your Mirror Breaks: ‘We bestaan niet 46 jaar omdat we zo graag 46 jaar willen bestaan. Je blijft bestaan omdat je telkens weer iets nieuws te zeggen hebt! Na een bepaalde plaat en een serie optredens willen we altijd weer helemaal opnieuw beginnen. Ook nu ging dat zo lekker! Kat (de drummer) kwam met 9 verschillende ritmes aan, die was in topvorm. Dat gevoel hebben we altijd gehad: dat je denkt van WAUW, dit is gewoon nog steeds leuk. Die opwinding!’

Met When Your Mirror Breaks zet The Ex de terugkeer naar het bandgevoel van 27 Passports (2018) door. De band ramt zoals ze deden: springerige percussie, explosieve jams en gitaarpartijen die zo ver van kerktoonladders af staan als maar kan. De punkgedichten van Arnold de Boer staan met twee benen in 2025. Hij richt zijn cynische pijlen op iedereen die het niet wil horen. Op ‘In The Rain’: ‘Who needs Ukraine when you can have Putin in a wetsuit. He's not shaking with Parkinson cancer! He's just happy to see you Dutch lavender sniffing wapflaps riding their million euro tractors through the bloodlands.’ 

De plaat is opgedragen aan de vorig jaar overleden producer Steve Albini. Dat was een oude vriend van de band, die naast klassiekers als Nirvana’s In Utero en Pixies’ Surfer Rosa ook vier platen van The Ex produceerde. ‘Hij was echt een fan’, vertelt Hessels. ‘We kwamen ooit aan bij CBGB's in New York, en toen kwam hij aanrijden om te helpen met uitladen. We dachten nog: wie is die knakker, even goed opletten dat hij niks meeneemt. Dat was onze eerste kennismaking. En dat opnemen werd later een ervaring op zich. Hij kon drie seconden luisteren en wist dan precies de beste plek om de mic te zetten. Dan hoorde je dat verschil ook echt terug!’

‘Wacht effe hoor!‘ Hij rent naar de printer en komt terug met een mailtje waarin Albini zijn bewondering voor de Nederlandse gitarist uitspreekt. ‘Ik weet zeker dat Terrie de noten van de snaren niet kan noemen’, schrijft hij, ‘maar hij doet er iets mee waardoor ik denk “Waarom heb ik daar niet aan gedacht? Waarom doe ik al die moeite met noten en akkoorden enzo?” Hessels grinnikt: ‘Ik ken de snaren wel hoor: Eet Alle Dagen Grote Borden Erwtensoep! Maar daarna houdt het snel op.’

Of in zijn geval: Eet Alle Dagen Grote Borden...

Nog zo’n bekende fan van The Ex: Sonic Youth. Nadat die na een optreden in Paradiso op Hessels’ zolder crashten – ‘ze waren echt blut in die tijd’ – werden ze dikke vrienden. ‘Ze namen ons later mee op tour door de VS. Toen hebben ze nog wel wat van ons opgestoken.’ Grinnik: ‘Zij reisden met een grote nightliner en veel personeel, wij in een gammel busje. Toen ze na die tour erachter kwamen dat we ongeveer hetzelfde geld overhielden, krabden ze zich toch goed achter de oren!’

‘Oh, er wordt modder bezorgd. HA! Ook dat nog!’ Hessels vertrekt naar de voordeur. Samen met partner Emma bewoont hij een prachtige witte villa aan de rand van Wormer. En daar valt altijd wel iets aan te klussen. Het is de oude directeurswoning van de gesloten papierfabriek, ooit gekraakt en later na veel gedoe gekocht.

Leuk detail: Hessels’ opa speelde ooit sopraansaxofoon in de fanfareband van die papierfabriek. En zijn vader Wim Hessels, een tekenaar die het schilderij op de hoes van When Your Mirror Breaks maakte, maakte tijdens de oorlog muziek in Indonesië. ‘Ik heb laatst een doos van 120 brieven ontdekt, die hij vanuit daar naar zijn ouders verstuurde. Hij was in dienst – dat kon je toen nog niet weigeren – maar schrijft alleen maar over de leuke mensen. Dat hij overal wordt uitgenodigd, eet en muziek maakt. Het eindigt ermee dat hij ineens in zes lokale bands speelt. Ik heb dat nooit in zoveel detail geweten!’

Ook dochter Lena Hessels maakt muziek. Zo is door de Hessels-generaties niet alleen een muzikale lijn te trekken, maar ook een hang naar het avontuurlijke. Net als zijn vader ging Hessels in het buitenland allerlei nieuwe (muzikale) connecties aan. Vooral in Ethiopië, een land dat hij in 1996 voor het eerst bereikte en sindsdien bijna jaarlijks bezoekt. The Ex heeft er menigmaal getourd – 29 concerten, volgens het A4’tje – en speelde veel samen met Ethiopische muzikanten. Met de befaamde saxofonist Getatchew Mekuria waren ze goed voor meer dan honderd shows over de hele wereld.

Wie bij Hessels binnenstapt, krijgt die liefde voor Ethiopië meteen om de oren. In de woonkamer klinken de bezwerende klanken van Bahru Kegne (1929-2000), Ethiopia’s Greatest Azmari. De cd werd uitgegeven door het label van The Ex, inclusief een biografisch boekje van 44 bladzijden. Daar kwam flink wat onderzoek bij kijken: ‘Geweldig he! Ik heb ook journalistiek gestudeerd, dus dat kan ik daar allemaal in kwijt. Een geweldige opleiding was dat, WAUW! Ik dacht: ik ga een paar jaar pingelen en dan word ik journalist. Dat is aardig mislukt.’ 

Daar zit ook een geheim van The Ex: die oprechte interesse voor andere mensen, muzikale tradities en culturen. En de gastvrijheid, natuurlijk: gastmuzikanten zijn altijd welkom geweest om in de villa te verblijven. Hessels denkt terug aan een knotsgek bezoek van de Congolese band Konono N°1: ‘Dat was gewoon GENIAAL. 16 Congolezen in dit huis, die nog nooit een wc-pot of een douche hadden gezien. Mingiedi, die ouwe, ging toen voor het eerst in zijn leven in bad. Ze stonden er allemaal omheen te juichen!’

Of het nu op muzikaal vlak is, of met een voor 100 dollar gekochte, half-kapotte Cadillac in Utah: The Ex komt graag waar nog geen band eerder is geweest. Vanuit diezelfde ontdekkingsdrang vertrokken Terrie en Emma in 1996 voor het eerst naar Afrika. In hun rode Range-Rover-busje verkenden ze een jaar lang het continent. Echt een avontuur, want in die tijd was over veel van die landen nog weinig bekend. Van Ethiopië bestond één reisgids, een Duitse, maar die was ontzettend paranoïde en vond het overal gevaarlijk. ‘Nou, dan stopten we dus uit precies op die ‘gevaarlijke’ plekken, waar we zogenaamd belaagd zouden worden, en dan was dat gewoon hartstikke gezellig!’

Hessels wijst naar buiten, het rode busje staat nog op de oprit. ‘We zijn daarmee door zeventien Congolese bruggen gezakt. We reden over de hoofdweg, de grootste weg van het land, maar daar was in geen zes jaar een auto geweest.’ Hij knikt naar het bewijs dat aan de muur hangt: een ingelijste foto van een toen al best oud busje, te zwaar gebleken voor wat krakkemikkige houten planken. ‘Maarja: door die ingestorte bruggen konden we dus ook niet meer terug…’

Maar…dat klinkt eigenlijk best gevaarlijk. ‘Oh, jawel hoor. In Congo-Kinshasa waren destijds ook veel soldaten met machinegeweren, die om geld vroegen. Maar dat deden we gewoon niet. We begonnen dan een beetje te kletsen over hun dorp en over Congolese muziek. Dan moest je de juiste timing vinden om weg te rijden.’ Hij grinnikt: 'Dan zag je ze wel denken: huh, waren we die niet aan het beroven? Maar dat ging allemaal precies goed. Best raar eigenlijk, toch?’

Eigenlijk is het helemaal niet zo raar: als iemand de positiviteit en de verbindingskracht bezit om zich onder een beroving uit te lullen, is het Hessels wel. Het is dezelfde openheid waarmee hij al 46 jaar de muziek aanvliegt, en waarmee hij al die mensen en muzikale tradities verbindt. En met diezelfde energie vertrekt The Ex deze week op tour door Nederland en Europa. Is dat nu heel anders op je 70e dan op je 25e? Dat valt allemaal wel mee: ‘Ik ben lichamelijk gelukkig in een goede conditie. En we doen niet meer dan 4-5 shows achter elkaar. Maarja, dat is fair enough.’ 

Zullen we elkaar over 10 jaar weer spreken, maar dan over 56 jaar The Ex en het 139873e album? Meteen: ‘Ja, is goed!!!’ Dan, licht vertwijfeld: ‘Ik hoop het.’ 

Je weet het natuurlijk nooit helemaal zeker, maar laat die glinstering in zijn ogen een indicatie zijn. Van The Ex zijn we voorlopig nog niet af.