In de schaduw van de dj: mogen technoproducers wat meer erkenning?

‘Ik wilde een tijdje geleden naar Berghain’, vertelt de jonge Groninger Cas Vroom. Maar wat denk je? Geweigerd. Nu worden er wel meer mensen geweigerd aan de deur bij ‘s werelds belangrijkste club, maar… ‘mijn platen worden daar bijna standaard gedraaid.’ Onder de naam Khas is hij een opkomende technoproducer met de juiste papieren: al sinds hij platen uitbrengt, wordt hij gedraaid door grote namen als Marrøn, Chlär, Rene Wise, Lea Occhi, JakoJako, Laura van Hal, en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Vrijwel wekelijks is hij te horen in de Berghain. Tegelijkertijd is de kans klein dat je hem zelf ooit op een line-up hebt zien staan. JSPRV35 is nog zo’n aanstormende technoproducer en dj, die de verhalen van Khas herkent: ‘Berghain is mijn meest gedraaide club, maar ik ben er zelf nog nooit binnen geweest.’ 

Het is al jaren een probleem in de elektronische muziekindustrie: producers worden zwaar ondergewaardeerd én onderbetaald. ‘Als ik producers om me heen hoor, dan is het natuurlijk de grootste frustratie dat je niet kan leven van alleen produceren’, vertelt Khas. ‘Het is een leuk extraatje, maar je kunt er niet je huur en je boodschappen van betalen.’

‘Ik kan misschien soms net een bakkie koffie halen in de week met mijn producties’, lacht Jim van de Ruit, alias Genex. ‘In de popwereld is het voor producers heel anders, daar kan je makkelijker een prima inkomen van krijgen. Met technoproducties verdien je heel erg weinig. Je bent eigenlijk verplicht om ook te werken als dj, maar niet iedereen wíl op het podium staan en niet iedereen kán op het podium staan.’ 

Een track kan een ‘hit’ zijn binnen de clubs, maar daar verdien je als producer dus vrijwel niks aan. ‘Ik heb wel een klein beetje inkomsten van muziek’, vertelt JSPRV35. ‘ Maar als ik een dj-gig heb, dan is dat vijf keer zoveel. Er zit superveel geld in de muziek en ik denk dat we daar een stuk meer voor terug zouden mogen krijgen.’ 

Het is een pijnlijk groot contrast met de inkomsten van dj’s: een headliner van een festival kan makkelijk tienduizenden euro’s verdienen met één set, terwijl producers het met stuivers moeten doen. Aan de ene kant is het logisch dat dj’s alle aandacht krijgen, aangezien zij de bekende kop hebben en uiteindelijk de tickets verkopen. Maar waar de muziek nou echt vandaan komt, daar staan veel mensen niet bij stil. 

Veel danceproducers zijn daar supergefrustreerd over, en terecht. 

De statistieken van de opbrengsten van het werk van producers zijn, zacht uitgedrukt, om te janken. Uit onderzoek van Aslice blijkt dat 82 procent van alle danceproducers minder dan 500 dollar verdienen met hun werk in een heel jaar. Een gemiddelde dj verdient dit met één gig. Dj’s die meer dan 1000 dollar per gig verdienen, gebruiken gemiddeld 37 procent van een set gratis promo-tracks. En tracks kopen via Bandcamp of Beatport is voor een dj ook niet bepaald kostbaar. Een track kost gemiddeld 2 euro en dan kan je het zo vaak draaien als je wilt. 

Niet alleen de dj’s die shine pakken met andermans muziek, betalen producers te weinig voor hun werk. Labels doen dat eigenlijk ook. En dat is ook niet zo gek: functionele techno-tracks worden niet zo gek veel gekocht of gestreamd door gewone ‘liefhebbers’, want waarom zou je dat voor de lol thuis of op de fiets luisteren? Deze liefhebbers luisteren eerder hele sets op Soundcloud, dan losse tracks op Spotify. 

Voor een buitenstaander kan een release op een groot technolabel dus voelen als een big deal, maar veel producers verdienen daar nauwelijks aan. ‘Sommige labels zijn heel sterk in de communicatie, maar die hebben dan ook het budget’, vertelt Khas. ‘Bij sommige labels krijg ik bijvoorbeeld een mooi overzicht van hoe de EP het heeft gedaan, hoe vaak die verkocht is, of waar die gestreamd is, maar bij sommige labels krijg je niks.’ ‘Ik ben soms zelfs bij grote labels nooit uitbetaald’, zegt JSPRV35.

In de afgelopen paar jaar probeerde de industrie een oplossing te formuleren voor dit grote probleem. Technogigant, mainstage-dj en producer DVS1 begon in 2021 het software-bedrijf Aslice, dat ervoor moest zorgen dat de opbrengsten van de muziek zouden terugvloeien naar de maker, en lanceerde dit jaar ook nog de campagne ‘Support the Sound’ waar Dekmantel en clubs als Fuse en Bassiani aan meewerkten. Deze campagne was er om ervoor te zorgen dat producers beter beloond werden voor hun werk.

Het idee van Aslice is simpel: dj’s vullen hun tracklists in in de software en een klein percentage – wat ze zelf konden bepalen – van hun fee wordt eerlijk verdeeld over de tracks. Een manier dus om extra royalty's af te dragen over dj-sets. Klinkt als een logisch idee, maar het was best wel revolutionair dat goed werd ontvangen in de dance-industrie. 

Twee maanden terug werd opeens bekend dat Aslice zou stoppen. Wat bleek? De dj’s die het meeste verdienden, gaven het minste terug aan de producers. Uit een eigen opgezet onderzoek bleek dat als slechts veertig (!!) meer top-dj's Aslice zich hadden opgegeven, het bedrijf financieel levensvatbaar zou zijn geweest. Producer en dj Richie Hawtin was één van de grootste bijdragers van Aslice. Richie had 88.950 euro bijgedragen en was in zijn eentje verantwoordelijk voor bijna 25 procent van dj-opbrengsten van het hele platform. In een Instagram-post zegt hij: ‘In 2021 begon ik met het gebruik van Aslice. Ik experimenteerde met verschillende bedragen om te bepalen wat goed voelde en koos uiteindelijk voor een per-track vergoeding, alsof ik elke keer dat ik een nummer draaide een plaat kocht. Aslice was een essentieel platform binnen ons unieke elektronische muziekecosysteem. Het was ontworpen om de gezondheid, duurzaamheid en integriteit van onze scene te ondersteunen door dj-inkomsten eerlijker te verdelen. Nu Aslice stopt, worden de kernwaarden van onze cultuur op de proef gesteld. Aslice heeft niet gefaald – de bekende, meest gevolgde dj’s in onze scene hebben ons allemaal in de steek gelaten.’

Maar was Aslice echt de oplossing? Heel veel geld verdienden veel producers überhaupt niet met de dienst. ‘Ik heb daar persoonlijk niet heel veel geld van gezien', zegt Khas. ‘Of nou ja, ik heb er wel veel bedragen van gezien, maar het zijn heel kleine bedragen. Zeg maar 10 cent per track. Het was vooral goed voor erkenning en validatie. Het gaf het bewijs dat je echt mee kunt doen met de grote spelers. Het was daarnaast ook een goede methode om een netwerk op te bouwen. Elke keer als je track ergens wordt gedraaid, krijg je een mail. Je hebt het vast weleens voorbij zien komen; producers die dan insta-stories delen met de e-mails. Dat is een heel mooi opzetje om contact te maken met de grotere dj's die de tracks draaien, dat heb ik zelf ook gedaan.’ 

JSPRV35 beaamt dit: 'Ik vond Aslice echt een heel goed initiatief, daardoor kon ik zien waar mijn tracks werden gedraaid en door wie. En daardoor wist ik van oké, als dit soort namen mijn muziek vet vinden, dan doe ik wel echt iets goed. Dat gaf me ook weer motivatie om nieuwe dingen te maken. Maar geld verdiende je er niet echt mee. De dj's verdienen al het geld aan andermans muziek.’

Ook een nieuwe campagne vecht voor erkenning voor producers die in de schaduw staan van andere, meestal bekendere, dj's die hun tracks draaien. De campagne Respect the Creators, die is gelanceerd en wordt gesteund door de Association For Electronic Music (AFEM), is erop gericht om minder bekende dj's erkenning te geven op sociale media door dj's, promoters en andere platforms. De campagne is simpel: het vraagt ​​dj's en platforms om, wanneer ze een video van een optreden of een mix posten en de muziek niet van hen is, de artiesten te taggen en de volledige namen van de tracks te vermelden in het bericht. 

Leuk idee, maar je betaalt er de huur niet van en tracklists delen werkt niet zo heel erg goed in het algoritme. ‘Mensen staan er gewoon niet zo bij stil waar die muziek vandaan komt’, zegt Genex. ‘In een paar clipjes tag ik die producers allemaal, maar mensen vinden dat toch minder boeiend, want meestal posten die niet of maar heel weinig. En tja, daar krijg je niet echt een gezicht bij. Mensen willen vooral zien dat jij voor een publiek staat te draaien.’ 

‘Ik hoop dat er meer respect komt voor de producers, in plaats van dat alle liefde nu naar de dj's gaat’, concludeert hij. ‘Ik merk dat het de afgelopen jaren wel iets meer veranderd is. Dat mensen wel iets meer benieuwd zijn als ze een goede track horen van wie die is. Maar het is echt lang nog niet waar het zou kunnen zijn of waar het zou moeten zijn.’