Armin van Buuren, radio-dj: ‘Ik had hier nooit gezeten zonder die radioshow’ Armin van Buuren, radio-dj: ‘Ik had hier nooit gezeten zonder die radioshow’

‘Ik ben een beetje in shock, ik voel me heel erg nederig en ontzettend vereerd’, zo vertelt Armin van Buuren bij de ceremonie ter ere van zijn Ere-Zilveren Reissmicrofoon, in het Instituut voor Beeld & Geluid in Hilversum. ‘Ik ben natuurlijk helemaal geen onderdeel van het Hilversumse circus. Ik heb nooit een personality show op Nederlandse radio gehad. Patrick Kicken heeft nooit een column over mij geschreven! Ik ben zelf gewoon wat gaan doen, en voor mij was het ook een soort noodzaak. We praten over de tijd dat er nog geen YouTube bestond, dat we nog geen streaming hadden. De enige manier om nieuwe muziek te luisteren, was door radio. Dankzij radio heb ik mijn opvoeding als dj gehad.’

‘In juni 2001 werd ik gebeld door Robin Albers. Die zei: “Vind je het leuk om een radioprogramma te maken over trance?” Dat was mijn cue. Na al die jaren met mijn gele walkman naar school fietsen dacht ik: “Dit wil ik gaan doen!” En ik ben er nooit meer mee opgehouden. Dat ik nu dan hier zit en dit heel stoer tegen jullie mag vertellen, vind ik eigenlijk best heel cool.’

Of hij er weleens gefrustreerd over is geweest dat hij niet werd gezien als onderdeel van het Hilversumse media-landschap? ‘Nee, juist niet. Want ik denk dat het me ook de vrijheid heeft gegeven: ik hoefde nooit te voldoen aan luistercijfers, ik had mijn eigen niche. Wat ik maak, A State of Trance, laten we er eerlijk over zijn, is geen populariteitsradioprogramma. De Nederlandse radio is tegenwoordig heel erg slachtoffer van luistercijfers. Adverteerders die dat moeten betalen en terecht. Dat is gewoon de economie, dat is hoe het spelletje werkt. Dat ik nu deze prijs heb gewonnen, dat ik mijn label heb kunnen opstarten en daardoor evenementen heb gedaan over de hele wereld? Dat lijkt nu allemaal een heel groot vooropgezet plan. Maar als ik daarnaar kijk, denk ik: “Mijn god, wat hebben we eigenlijk allemaal gedaan met z’n allen!”’

(tekst gaat verder na de video)

De liefde voor muziek én radio begonnen bij zijn vader Joep van Buuren, die op het lokale radiostationnetje van Alphen aan de Rijn nog altijd elke twee weken een programma over klassieke muziek presenteert voor een paar honderd luisteraars. ‘Ik probeer het zo breed mogelijk te maken’, vertelt Joep, die enthousiast en trots als een pauw naast zijn zoon aanschuift. ‘Ik heb van Armin geleerd: je moet dingen brengen die je leuk vindt, máár je moet ook aan je publiek denken. Dat is vaak een groot probleem, want zondagmorgen is nog niet iedereen helemaal wakker, dan wil nog niet iedereen meteen Stravinsky met Le Sacre du Printemps horen.’

Armin, liefdevol: ‘Ik moet je echt aanraden om zijn radioprogramma eens te luisteren, het is met zoveel liefde en passie gemaakt. Deze man kan je zó enthousiast maken voor klassieke muziek dat je het zelf ook mooi gaat vinden. Hij is een wandelende encyclopedie als het gaat om elke vorm van klassieke muziek. En mijn vader luisterde vroeger altijd hele rare elektronische muziek met prachtige LP-hoezen. Vangelis, Jean-Michel Jarre. Daar begon het voor mij.’

Joep: ‘We woonden in een oud doktershuisje en het plafond was nogal dun. Er kwam weleens geluid van boven, en dan was hij bezig. Of er kwam geluid van onder, dan was ik bezig. Ik vond het ook heerlijk om Vangelis kéíhard te draaien, met name midden in de nacht. Dan had ik een lange weekenddienst gehad, en dan dacht ik zondagavond: “En nou gaat-ie open!” Dan hoorde je boven geklop: of het wat zachter kon.’

Armin lacht: ‘Hij vroeg me laatst om coaching. Geef me nou eens wat radiotips! Dus zei ik hem wat Lex Harding ooit tegen mij heeft gezegd over A State of Trance: “Ja jongen, ik heb het geluisterd, het is gewoon goed wat het is.” Nou, dankjewel Lex, daar heb ik véél aan! Ik heb wel een paar tips gegeven, ik heb ook nog wel les gehad van Wim van Putten, van Wessel van Diepen en van Robin Albers, hóé je iets goed kunt zeggen, dat het aankomt bij de luisteraar, dat het ze interesseert. Dat is echt een vak. Ik oefen en worstel daar nog steeds mee. En ik lees de prachtige boeken van de Amerikaanse schrijfster Valerie Geller, echt een radiogoeroe. Maar het is zo ontroerend en mooi en fijn als ik mijn vader hoor presenteren, dus moet ik dat nou gaan sturen?’

Joep: ‘Het leuke is dat jij talent hebt, dat blijkt uit alles. Bij mij is dat nog maar de vraag! Ik probeer het echt, iedere keer weer als ik mijn eigen uitzending hoor denk ik: ik had het beter moeten zeggen, meer pauzes moeten brengen, mijn stemgeluid is niet goed. Als ik jou zo hoor praten denk ik: jemig, heb ik dat ooit op de wereld gezet!’

(tekst gaat verder na de foto)

Als piepjong gastje van 8 maakte Armin van Buuren voor het eerst kennis met dance- en remixcultuur via die gele walkman en een cassettebandje dat hij van een vriendje op het schoolplein kreeg. Daarop stond een magische MiniMix van Ben Liebrand met het weerbericht op een beat, zoals Liebrand regelmatig leverde aan o.a. Curry en Van Inkel op Radio 3. ‘Kijk, nu kun je zoiets gewoon op een iPhone maken terwijl je aan het koken bent. Maar in die tijd was wat hij deed echt revolutionair, hij heeft de weg geplaveid voor een heleboel jongens als ik. Want hoe kun je de beat van The Art Of Noise pakken en precies getimed de stem van het ANP weerbericht op zetten?! Daar begon de fascinatie. Ik wilde dat ook, ik was verkocht. Maar in die tijd was een sampler niet te betalen, dat kostte 10.000 gulden.’

Kortom: Van Buuren sloot zich aan bij de Ben Liebrand-fanclub. ‘Dan kreeg je een blaadje, dan ging Ben vertellen hoe zijn studio werkte. Dat was mijn droom.’

Dat weet ook Ben Liebrand nog als de dag van gisteren, vertelt de inmiddels 64-jarige pionier vanuit zijn woonplaats Vancouver. Liebrand: ‘Ik kreeg een telefoontje van de Ben Liebrand-fanclub: of ene Armin van Buuren, een van de fans, even langs kon komen. Er stapte een jonge gozer de studio in, en hij liet me horen wat hij thuis met één sampler gemaakt had. Er volgde een gesprek aan de keukentafel. Het klikte. Armin was eigenlijk net als ik: iemand die ontzettend veel houdt van muziek, maar ook van de techniek die erbij komt kijken. Mijn studio stond dus voor Armin ter beschikking wanneer hij maar wilde, hij kon op die manier wat ervaring opdoen die voorbij ging aan de gelimiteerde setup die hij thuis had. Het duurde niet lang, of Armin kon met dat ding vliegen. Dat uitte zich in zijn producties, het oprichten van Armada, het begin van zijn radioshow. Het is zo gaaf om te zien dat het talent dat toen al overduidelijk zichtbaar was, zich zo mooi heeft weten te ontvouwen en hij een wereldfenomeen is geworden.’

Van Buuren krijgt er tranen van in zijn ogen. ‘Wauw! Ben is voor mij de Jedi master, man! Moet je voorstellen, ik was 17 of 18 jaar, en ik ging in de Eend van mijn moeder naar hem toe. En ik zat ineens in de studio met alle apparatuur waar ik ooit van had gedroomd. Alsof ik altijd op Campingaz had gekookt, en nu opeens een sterrenkeuken tot mijn beschikking had. En Ben liet mij gewoon mijn gang gaan. Ik wist in eerste instantie niet eens hoe een sequencer werkte. Uiteindelijk heb ik daar natuurlijk wel de basis geleerd. En dan niet alleen de technische basisprincipes, maar Ben heeft me altijd ook heel erg gecoacht als het gaat over dicht bij je hart blijven. Ik ben een keer ontslagen bij ID&T Radio, ik heb regelmatig op het punt gestaan om te stoppen met het radioprogramma, het waren de dagen dat ik veel kritiek kreeg van mensen. Dat moest ik allemaal verteren, dan zat ik alleen op dat zolderkamertje in ons Vinex-woninkje in Leiden-Dorp. Dan was er een week dat er niet zoveel hele goede releases waren, dat het niet klikte, en dan moet je toch door: het allerbelangrijkste bij radio is continuïteit, dat je luisteraars je weten te vinden. Als jij loyaal bent naar je luisteraars toe, dan zijn ze ook loyaal naar jou. Dat heb ik altijd wel aangevoeld. Ben heeft me daarbij geholpen.’

Naast de minimixes van Ben Liebrand, VPRO-programma Krapuul de Lux van presentator Luc Janssen en Rave Radio (door Adam Curry en Ronald Molendijk) was er nog een radioprogramma dat van grote invloed is geweest op Van Buuren: For Those Who Like To Groove van Robin Albers, dat tussen november 1991 en oktober 1992 elke zaterdagavond op Radio 3 te horen was. ‘Ik luister die shows nog steeds terug’, zegt Armin. ‘Het was de enige manier om in contact te komen met die muziek. Twee uur lang house op de publieke omroep, dat was echt baanbrekend. Jongens als ik hebben dat echt opgezogen. Elke uitzending, ik kan je nog uitzenddata noemen, en ik weet nog welke plaat. Dan werd je helemaal GEK als Remy te gast was met een mix. Dan draaide-ie een plaat, en duurde het gewoon nog twee jaar voordat-ie uitkwam.’

Robin Albers, inmiddels aangeschoven, geeft Armin een dikke knuffel. Voordat hij For Those Who Like To Groove startte, was hij al jaren een succesvol presentator en mediapersoonlijkheid, vertelt hij. Hij presenteerde Toppop Radio, maakte ook tv. ‘En toen ik voor het eerst naar een housefeest ging in de Boccaccio in België, in 1989 of 1990, met een half pilletje op, was ik verkocht. What the fuck is dit? Funk en soul waren leuk, disco was leuk. Maar dit was de muziek waar ik twintig jaar op heb gewacht.’

Zo pitchte hij dus For Those Who Like To Groove, een programma dat qua format eigenlijk heel veel wegheeft van A State of Trance anno nu (en ook een programma als The Beat op 3FM): in het eerste uur ruimte voor veel nieuwe muziek, interviews met producers en dj’s, en een partyagenda. ‘En het tweede uur was helemaal voor de dj. Die mocht draaien wat hij wilde, hard of zacht.’ Lachend: ‘Ik kreeg veel brieven uit de gevangenis, die heb ik nog bewaard. Ze hadden daar allemaal zo’n draagbaar radiootje, en om 8 uur ’s avonds gingen die allemaal aan. Dan werd het één grote club daar!’

Ook in de studio zelf was het altijd een dik feestje. ‘Er kwamen vaak wel 100 mensen naar de studio. Daarna was het een grote coffeeshop. Dat vond de AVRO niet leuk, maar ik zei: “Ik kan het programma niet presenteren als de sfeer er niet is.” Niet alleen dat blowen was een probleem, er stonden ook altijd meisjes halfnaakt op de boxen te dansen. Iedereen mocht naar binnen. Dat moest ophouden, ik moest me conformeren: er mochten nog maar vijf gasten bij het programma zijn, ik mocht geen white labels meer draaien, er mocht niet meer geblowd worden. Die baas zei tegen mij: house is een trend, in oktober is het weg wat jij nu doet.’

Armin: ‘Ik kan me herinneren dat ik mijn eerste interviews deed bij Basic Groove enzo, en standaard was elk interview de vraag: “Hoe lang duurt de housemuziek nog?” Bizar.’

Robin: ‘Ik wíst dat house zo groot zou worden dat het ook in de Albert Heijn gedraaid zou worden, in de lift naar de zevende verdieping van je hotel. Maar mijn baas niet, hij heeft mijn hele carrière verwoest. Ik werd ontslagen en was níks meer. Maar gelukkig kwam er een omkeer.’

Armin van Buuren: ‘Besef even: toen maakte Robin een van de allergrootste houseclassics ooit! Jaydee, Plastic Dreams. En later werd-ie gevraagd om directeur te worden van ID&T Radio, het huidige SLAM!. ID&T was daar heel serieus mee bezig.’ Ja, in 2001 begon ID&T, het bedrijf dat verantwoordelijk is geweest voor mega-feesten als Thunderdome en Sensation, ID&T Radio. Het was het allereerste dance-station van Nederland, waar je vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week, dancemuziek kon horen. Elke avond kreeg zijn eigen genre. ‘Donderdagavond moest dat trance worden. Robin belde me: of ik dat wilde doen.’

Op dat punt was Armin nog bepaald geen superster, zegt hij zelf. ‘In Engeland brak ik in 2000 door met de plaat “Communication”, ik draaide bijna elk weekend in Engeland, in Nederland wilde niemand me hebben. Tegenwoordig heeft elke dj een podcast op de radio, maar in die tijd was het relatief nieuw. Ik weet nog goed dat, ik zal geen namen noemen, hele bekende collega’s van me zeiden: “Jij bent echt knettergek, ga je elke week een radioprogramma doen over één muziekstroming?” Dat vonden ze idioot. En nu hebben die gasten zelf ook allemaal een radioprogramma!’

Albers heeft maar kort aan het roer gestaan van ID&T Radio: ‘Ik heb het een halfjaar gerund, en daarna heb ik ontslag genomen. Ik liep de kamer in bij Duncan en zei: als je je gaat bemoeien met mijn radio, dan moet je een andere kapitein zoeken. Toen ben ik weggelopen. Ik kan er niet mee leven als iemand zich gaat bemoeien met mijn invulling. Als ik directeur ben, ben ik verantwoordelijk voor de dj’s en voor de muzikale programmering. Ik ga geen muziek draaien die van bovenaf wordt opgelegd. Wij zijn de zendelingen!’

En twee jaar later… werd ook Armin er ontslagen! ‘Ik werd er de baan uit gestuurd omdat het niet meer werkte, het paste niet meer bij het station. Toen ben ik het dus het radioprogramma in het Engels gaan doen.' Dit gebeurde via internetradiostations ETN.fm en DI.fm.’ Lachend: ‘Ik kreeg mails van Engelse luisteraars die teleurgesteld waren dat ik het niet in het Nederlands deed! Juist dat gaf voor veel mensen in Australië en Amerika een underground-gevoel.’

Al gauw bleek de show een grote impact op zijn carrière te hebben. ‘Ik durf te zeggen dat ik hier nooit had gezeten zonder die radioshow. Ik had nooit kunnen bedenken dat het de ideale springplank zou zijn voor mijn carrière. Door mijn platen én de radioshow werd ik een internationaal gevraagde dj. Ik zat op een soort snijvlak: bijna alle trance werd in Nederland gemaakt, alle labels stuurden mij white labels en promo’s als eerste op. Het enige dat ik hoefde te doen, was daar goede sier mee maken op de radio, door dat als eerste te draaien. Mensen in het buitenland vonden dat he-le-maal te gek. Ik weet nog wel, een van die allereerste A State Of Trance die ik deed… ik zweer je: ik draaide op donderdag een plaat van Darren Tate en Jono Grant, “Let The Light Shine In”. Dat is nu een classic, was toen nieuw. Vrijdag ging ik met het vliegtuig naar Auckland, Nieuw-Zeeland, helemaal de andere kant van de wereld. Ik stond zaterdagavond in het St. James Theater, en er stonden gewoon drie mensen in het publiek met papiertje: ze hadden mijn radioshow gehoord en wilden díé plaat horen! Toen begon ik te denken: dat internet is best een leuk ding! Het was uiteindelijk de beste manier om nieuwe muziek alvast te testen voor de luisteraar.’

En zo houdt zijn radioshow hem nog altijd scherp. ‘Als ik heel eerlijk ben: gisteravond zat ik weer nieuwe muziek te luisteren, dan zit ik heel snel door de platen heen te skippen. Soms luister ik toevallig de tien beste seconden van een track, dan denk ik: zóóóó dit is vet, goeie plaat!” En dan draai ik hem in de radioshow en denk ik… oh, eigenlijk helemaal niet zo vet. En andersom gebeurt ook. Dan denk ik: het is dit en dat label, die en die producer, het zal wel… En dan zie ik het publiek om me heen in de studio: “Holy shit wat een vette plaat!” En als ik dan zondag weer in Ushuaia sta op Ibiza, dan weet ik wel dat die plaat werkt. Het is voor mij altijd een stukje huiswerk geweest.’

Er zit een enorme community rondom A State of Trance van mensen die reageren via Discord en de YouTube-comments, van internationale fans die speciaal naar Amsterdam afreizen om een plaat aan te vragen in de radiostudio bij Armin, er zijn zelfs al tientallen huwelijksaanzoeken geweest. ’Ik moet zelf ook tranen wegslikken bij die verhalen! Maar soms is het wel heel pijnlijk en moeilijk om kritiek te lezen. Ik heb er inmiddels wel een dikke huid voor ontwikkeld, en uiteindelijk zijn zij mijn klanten. The customer is always right. De trance-community is ongelooflijk hecht, maar ook heel kritisch. Er zijn bepaalde lijnen waar je eigenlijk niet over mag. Daar heb ik altijd een beetje een haat-liefde-verhouding mee gehad, soms voelde trance ook wel als een dwangbuis.’

‘We hebben ook zoiets als de golden age of trance, 1999 tot 2001, en daarna werd trance echt doodverklaard. Toen begon ik met mijn radioprogramma. Het was roeien tegen de stroom in. Ik had zoiets van: “Deze muziek vóél ik in mijn buik.” Dat heb ik nog steeds. Je voelt de energie als het ware door de naald je lijf instromen. De laatste keer dat ik dat hoorde was met Fred again.. en Swedish House Maffia. “Turn On The Lights”. Alsof je in verbinding staat met iets hogers. Je kan meteen visualiseren wat er gebeurt als je zo’n plaat voor een publiek draait.’

A State of Trance trekt nogal wat luisteraars: 40 miljoen per week, zo schijnt. ‘Dat getal wil ik wel effe uitleggen, want ik vind het zelf ook bizar. Ik heb een bedrijf in Engeland, The Radio Department, die verkopen de radioshows van een twintigtal dj’s en zij distribueren mijn radioprogramma. Elke week wordt mijn radioshow opgeknipt in vier stukken, en andere stations kopen dat in. Zij hebben een keurige lijst met FM-stations en satelliet-stations. Dan zie je het bereik en het daadwerkelijke aantal luisteraars in een saaie excel-sheet. Duitsland gaat heel goed, in Nederland zitten we natuurlijk op 538, en de meeste luisteraars zitten in Amerika. SiriusXM heeft een gespecialiseerd kanaal dat A State of Armin heet, 24 uur per dag 7 dagen per week. Daarnaast zitten we op Twitch, YouTube, Spotify en alle andere streaming-platforms. Dat is het mooie aan digitale media, je bent overal beschikbaar! Het mooie is ook: de artiesten van wie ik een plaat draai, krijgen daadwerkelijk betaald. A State of Trance is een bakermat voor nieuw talent, daar ben ik trots op.’

Een van die talenten is Laura van Dam, een 29-jarige trance-protegé die al een paar keer bij A State of Trance langskwam. Van Dam: ‘Ik weet nog dat ik een nummer had uitgebracht, en Armin dat in zijn show draaide en mijn naam zei. Ik dacht: “Hoe kan dit nou?” Daarna heb ik een keer een gastmix mogen verzorgen.’

Armin: ‘Ik bied slechts de springplank, uiteindelijk moet je het zelf doen. Zoals Robin mij het stokje ooit gaf, geef ik het stokje door aan Laura. Ik hoop dat ze gaat vliegen, en dat dóét ze. Aanstaande zondag draaien we samen op Ibiza. Je bent een top-dj, Laura, ik hoop dat je heel ver gaat komen.’

Zo krijgt Laura ook een eigen radioshow, om haar carrière verder uit te bouwen. Nu al verzorgt ze elke maand een YouTube-mix vanuit haar thuisstudiootje, maar vanaf oktober krijgt ze een wekelijkse show op SLAM!. ‘Ik moet straks een script schrijven, wekelijks bezig gaan met de promo’s. Voorlopig ga ik het nog in Ableton maken, maar uiteindelijk hoop ik wel gewoon….’

Armin: ‘Waarom doe je het niet bij ons? Er staat een radiostudio leeg, die kun je zo gebruiken.’
Laura, hakkelend: ‘Nou… oké!’

Regelmatig zijn jongere dj’s geïmponeerd door Armin. ‘Hoe ik ze op hun gemak stel? Ik ben net zo’n boerenlul als iedereen! We doen het allemaal omdat we van deze muziek houden. Ik probeer altijd te luisteren naar dat kleine jongetje in mezelf, met die gele walkman op weg naar school, die Robin Albers luisterde of Adam Curry of Luc Janssen. Het is de kunst om daarnaar te blijven luisteren, en er niet te veel van af te wijken.’

Armin van Buuren, Ruben de Ronde en Ferry Corsten presenteren donderdag 17 oktober 2024 een 8 uur durende marathonuitzending van A State Of Trance tijdens Amsterdam Dance Event. 3voor12-redactiechef Timo Pisart hield dit interview met Armin van Buuren in Beeld & Geluid, met dank aan hun research en voorbereiding. Meer dance-verhalen lees je in dit 3voor12-dossier. Bekijk ook de tijdlijn van 30 jaar Dutch Dance en kijk de driedelige documentaireserie over de geschiedenis van dance in Nederland.