Ontroering en ontregeling op het tiende verjaardagsfeestje van Grasnapolsky Ontroering en ontregeling op het tiende verjaardagsfeestje van Grasnapolsky

Dat het in Groningen altijd nét een paar graden kouder is, dat weten we. Maar op winterfestival Grasnapolsky is het vrijdagavond wel érg koud: sommige festivalgangers lopen in skipak rond, vrijwilligers zijn gewikkeld in thermofolie en gelukkig zijn er Grasnapolsky-beanies in overvloed. Die gaan dan ook als warme broodjes (of eierballen?) over de toonbank. Maar als we de blauwe handen even negeren, en het bevroren slijk dat iedereen onder z’n schoenen mee naar binnen neemt, levert zo’n ondergesneeuwde fabriek een weergaloos zicht op: een laagje sneeuw in de ruiten van het Verzendlokaal, een nu-al-beschonken sneeuwballengevecht en daarna opwarmen met een iets te dure chai latte. 

Zo knus is de sfeer op gemoedelijkste festival van Nederland, Grasnapolsky, een evenement dat ooit in het majestueuze voormalige zendstation Radio Kootwijk plaatsvond, op het hart van de Veluwe en in 2019 170 kilometer naar het Noordoosten verhuisde en dit jaar voor de vierde keer plaatsvindt in De Toekomst, een oude strokartonnenfabriek in Scheemda, een halfuur ten oosten van Groningen Stad. Daar trekken (volgens de organisatie) per dag 1500 bezoekers naartoe, maar op het eerste gezicht lijkt het nog net effe wat rustiger. 

Als altijd is Grasnapolsky een hoogmis van de Nederlandse muziekscene links van het midden, aangevuld met heel wat mooie Belgische acts. Enkele artiesten krijgen nog eens extra de ruimte om iets unieks te zetten. Troubadour Lucky Fonz III bijvoorbeeld heeft al jaren een bijzondere band met het festival, dit jaar bombardeerde Grasnapolsky zijn song ‘Alles Om Je Heen’ zelfs tot lijflied van het festival en hij heeft vrijdag als opener speciaal voor de gelegenheid een ultravage speech voorbereid over het samenkomen van iedereens geschiedenis en toekomst. Achter Fonz flitsen ondertussen prachtige videoprojecties voorbij van Joe Agasi.  Zijn interactieve liveprojecties zijn ook in de zaal daarachter te bewonderen, waar mensen hun eigen geschreven zinnen kunnen projecteren op de muur. Zo zitten daar af en toe schattige zinnetjes tussen als ‘Roan + Marieke’ of ‘Wij zijn zwanger’, maar natuurlijk ook vieze woorden in overvloed. Ach, interactief is het in ieder geval wel. 

Ook de grote afsluiter van het festival – en het absolute hoogtepunt – mag extra uitpakken: Thomas Azier speelt voor het eerst zijn album The Inventory of Our Desire, en doet dat voor de gelegenheid ook nog eens met het Noordpool Orkest. Speciaal voor het optreden arrangeerde hij de plaat opnieuw, samen met dirigent Reinout Douma. Vaak leveren zulke eenmalige orkest-samenwerkingen iets stijfs op, maar de circa veertig strijkers, blazers en andere musici tillen de stijlvolle songs (denk aan Nick Cave) nog eens extra op. En waar Azier op het album zelf gecontroleerd klinkt, laat hij nu zo nu en dan een angstaanjagende schreeuw ontsnappen. Met het Noordpool Orkest klinkt het onheilspellend maar tegelijkertijd zo mooi dat je de verzuring in je beenspieren bijna vergeet. Beetje jammer: tijdens grote gedeelten van de show staan er twee cameramannen recht voor zijn neus die het zicht blokkeren voor het publiek. Dan maar hopen dat het leuke beelden oplevert.

Op vrijdagavond heeft The Haunted Youth geen orkest nodig om op te vallen. Dit zou zomaar eens de laatste keer kunnen zijn dat je de Vlaamse band in zo’n kleine setting kunt bewonderen, zo voelt het op de rustige vrijdagavond van Grasnapolsky. Want wat start de band al sterk met de shoegazey hit ‘Broken’, en daar gooien ze nog eens een briljante Oasis-cover bovenop. 

De zuiderburen doen het sowieso goed op Grasnapolsky. Zo zien we coole indiebands als BLUAI en Kids With Buns, die vooral op een gebroken hart inspelen. Nog zo’n Vlaamse verrassing is Aili, een Belgisch-Japans duo dat aanstekelijke Japanse teksten zingt op zwoele leftfield house, waar af en toe een snerpende 303 doorheen komt. Maar de grootste verrassing is het duo Lander & Adriaan, die de pupillen flink doen verwijden op de zaterdagavond. De allercoolste jazzdrummer Lander Gyselinck (die ook nog eens een prachtig album maakte met Zwangere Guy, ook bekend van STUFF.) en synthwizard Adriaan Van de Velde transformeren de ene na de andere popsample tot iets onbeschrijfelijk cools. Wie dacht dat-ie naar sukkelige liftmuziek zou komen luisteren heeft het mis, want binnen de kortste keren verandert de Kartonbaan in een zweterige nachtclub waar niet alleen hard gedanst wordt, maar ook innig gezoend en geknuffeld (én gefilmd, want hoe ga je dit anders aan je vrienden vertellen?!). Het is dan ook niet voor niets dat Lander de stagemanager tweemaal lief moet aankijken of hij alsjeblieeeft nog één nummertje mag spelen. Met als klap op de vuurpijl een toegift van een verLander&Adriaande versie van Beyoncés ‘Irreplacable’. 

Over grote pupillen en zweet gesproken: ook Prins S. en De Geit zijn weer van de partij. Voor hen is deze editie van Grasnapolsky extra speciaal: vorig jaar speelden de narren van de nacht op het bungalowpark, niet wetende dat gitarist Marne enkele dagen later getroffen zou worden door een hersenbloeding. Nu staat de band weer als trio op het podium, en Marne schuifelt halverwege nog even naar Scott toe om hem veelbetekenend te knuffelen. Maar verder is het business as usual voor Prins S.: het publiek stampt als een kudde wilde geiten op lines als ‘een bakje mayonaise!’, en Scott krijgt zelfs nog een fles Salmari in zijn handen gedrukt van en enthousiaste fan. ‘Is dit wijn?’ Huh? Heeft de meester van de nacht nou nog nooit een fles Salmari gezien?

Wie langs de ballonnenkunst van TIMNOTSIMON en schommels door de fabriek wandelt (terwijl de lentezon inmiddels door de ramen tuurt!) en probeert om grote lijnen te ontwaren in het programma, zal concluderen dat absurdisme hoogtij viert in Nederlandse muziek anno 2023. De meest ontregelende show, dat is die van Bumble B. Boy. Buiten gaat de rij nog een metertje of tien verder, want iedereen lijkt te willen weten wat de hype is rond de zogenaamde kinderentertainer, die ook al geboekt is voor Best Kept Secret. Want eh, wat is dit nou eigenlijk? Een gast in een imkerpak die niet tegen het publiek durft te praten omdat hij anders gaat kokhalzen, een band gekleed in bloemetjespakken en een mega-irritante cameraman die beelden maakt voor op het scherm maar daarmee iedereen laat struikelen over zijn kabels. Op z’n zachtst gezegd een wonderlijke vertoning, maar de honing smaakt evengoed naar meer. Het werkt eigenlijk supergoed, die dansbare artpunk van Bumble B. Boy, een soort kruising tussen Talking Heads en Thee Oh Sees. Heb je ooit iemand in een imkerpak zo agressief een liedje horen zingen over het plezier dat-ie heeft in het buitenzetten van het vuilnis? Nou, dat dus. 

Als dat soort bizarre shows nou juist helemaal je ding zijn, zit je bij NONCHELANGE ook helemaal gebakken: die heeft zijn hele voetbalopera set-up inclusief goals, lichtschermen met slechte Engelse vertalingen en sjaals weer mee naar Groningen gesleept om iedereen nog eens even goed uit te leggen hoe het allemaal ook alweer zat: N-O-N, C-H-E, N-O-N-C-H-E-L-A-N-G-E, NOOONCHELANGE, Olé! Dat je het maar weet.