Roadburn 2023 zet vol in op de toekomst Roadburn 2023 zet vol in op de toekomst

Er waait een frisse wind door de Roadburn-wereld. Je ziet het bij Boy Harsher en The Soft Moon, die respectievelijk de zaterdag en donderdag afsluiten voor dansende menigtes in de afgeladen grote zaal van 013. The Soft Moon opent straf met striemende elektronica, toetsen en opzwepend drumwerk. Met die elektronische postpunk vormt het Amerikaanse trio een vrij atypische Roadburn-slotact, maar niemand lijkt er gek van op te kijken. Landgenoten Boy Harsher beginnen zaterdag juist zeer laidback: jaren tachtig wave meets The Whitest Boy Alive. Maar dan bouwt de set gestaag op en op, naar een zweterige darkwave party. 'We spelen dance. Dus als je niet wilt dansen, kun je maar beter weggaan,' zegt zangeres Jae Matthews. Niemand vertrekt, ook niet bij de Chris Isaak-cover.

Dat de tijden zijn veranderd is het duidelijkst bij Deafheaven. Met name op de donderdag, wanneer de band hun iconische tweede plaat Sunbather integraal speelt. Tien jaar geleden stond die roze hoes gelijk aan vloeken in de Roadburn-kerk. Argwanend keken black metal-puristen naar de Californische hipsterband, die shoegaze-y elementen integreerden in hun melodieuze post metal. Toen Roadburn de band in 2017 boekte was dat nog controversieel (er werd zelfs met bier gesmeten). Zes jaar later speelt Deafheaven gewoon twee sets. Vier van de vijf leden hebben een ‘boyband-kapsel’, de gitarist speelt op witte bootschoenen, maar Deafheaven snoert donderdag alle twijfelaars de mond met een zeer intense Sunbather-set, geleid door de bezeten vocalist George Clarke. Het protest is allang verstomd. Je kunt ook zeggen: Roadburn heeft haar publiek opgevoed.

Dat is Roadburn: een Tilburgs festival dat al jarenlang de definitie van 'heavy muziek' bepaalt, door bijvoorbeeld wonderschone doomfolk en industriële hiphop te programmeren naast de zware gitaargenres, van sludge metal tot harcore punk. Waar anders zie je Nederlandse black metal bands als Witte Wieven, Ossaert en Iskandr de poster delen met een folkact als David Eugene Edwards? Op zaterdag speelt hij moederziel alleen op de mainstage, maar de show van de Amerikaanse gothic folkheld heeft gigantische impact. Er dwarrelt ergens een fluit en verder begeleidt hij zichzelf op akoestische gitaar. Met die kenmerkende barokke stem draagt hij oud werk van zijn bands 16 Horsepower en Wovenhand voor.

Zo ontwikkelde Roadburn zich de afgelopen jaren tot een internationaal toonaangevend festival, dat heavy liefhebbers uit alle uithoeken van de wereld naar Tilburg trok. Dit jaar is het festival voor het eerst niet uitverkocht. Dat heeft alles te maken met de barre omstandigheden waar het festival mee moet dealen. Door stijgende productiekosten en bandgages die sinds corona gerust vier of vijf keer over de kop zijn gegaan, moet de organisatie meer inzetten op de nieuwe garde. Sommige oude festivalgangers herkennen zich niet meer in het programma, en slaan een jaartje over. Maar er zijn genoeg andere avonturiers die zich juist aangetrokken voelen tot het vernieuwende Roadburn-programma van dit jaar, en de jonge acts die daarin ruim baan krijgen.

Neem bijvoorbeeld de paring van Duma en Deafkids, twee jonge, innovatieve acts die in het alternatieve hoekje van het Roadburn-circuit al een tijdje opvallen: het Keniaans-Oegandese duo Duma leverde vorig jaar een intense, maar steengoede grindcore-rapset en de Braziliaanse Deafkids scoorden met een soort tribale techno-rock. Dit jaar zet Roadburn ze bij elkaar voor een Commissieopdracht, maar het huwelijk pakt nogal experimenteel en fragmentarisch uit. ‘Gaat het nog ergens heen met het getrommel, gedrone en de spoken word?’ ‘Is het volledige improvisatie, is het wel af?’ Veel vragen. Zeker is dat de individuele sets meer ‘stonden’ en beklijfden. Maar ook dat Roadburn met dergelijke, onzekere experimenten moed toont.

Wat wel gruwelijk goed uitpakt is de Zambiaans-Canadese queerrapper en producer Backxwash met mathcoreband Pupil Slicer. Vrijdag doet alleen gitariste Kate Davies even mee, maar wat een brute impact heeft ze. Backxwash slingert militante raps over industrial beats de Koepelhal in en overrompelt met felle tracks als Muzungu met Malcolm X-samples (“Who taught you to hate the color of your skin to such extent that you bleach to get like the white man?”). Gehuld in een enorme witte jurk en zwart-witte facepaint beent ze opeens door de fotopit en gaat op het hek staan om het publiek bij de strot te pakken. Letterlijk.

De intensiteit druipt ervan af. Wat een wereld van verschil met Backxwash' bekentenis in het panel The Queer Side of Heaviness: daarin vertelt ze als transgender vrouw in Canada soms niet alleen over straat te durven gaan uit angst voor transfoob geweld. Op Roadburn is er niet alleen aandacht voor representatie en inclusiviteit in panels, bezoekers voelen die vrijheid ook en stralen dat uit. Dat lees je terug in de meerdere posts in de Roadburners Facebookgroep. Zo dankt een bezoeker, die donderdag voor aanvang van Deafheaven nog zijn vriend in de zaal een aanzoek deed, het festival voor het boeken van artiesten als Backxwash: 'I have never been so proud to be trans. Pride doesn't come naturally to me so I cried pretty fucking hard. Thank you Roadburn for booking acts like this. Backxwash! <3'

Educatief traject Alkahest is de belichaming van de wens om te verjongen. Studenten van de Eindhovense Metal Factory konden pitchen voor de band die in zes maanden door docent Michel Nienhuis (Autarkh) is klaargestoomd voor een debuutgig op Roadburn. Verplaats je in de 16-jarige drummer Abe, die in september begon aan de studie en nu al op het prestigieuze festival speelt. Of in de volleerd tweestemmige zangeres Cheyenne en de rest van de piepjonge leden die een sterke metalset in Hall of Fame neerzetten. Over investeren in de toekomst gesproken.

Vanzelfsprekend is er nog steeds ruimte voor ouderwets gitaarwerk. Cave In uit Boston speelt twee krachtige sets, waarbij de zondagse Heavy Pendulum albumset het strakst uitpakt. Er is verder veel ruimte voor nieuwe hardcore, noise en doom/sludge metal. Predatory Void is een Belgische superband met leden van onder andere Amenra en Oathbreaker, die het debuutalbum presenteert met blackened sludge tot death metal. Zangeres Lina wisselt de grunts fijn af met cleane zang. Nog bruter is de voorstelronde van Body Void: vernietigende Bay Area sludge, waarbij de bas er al snel luid piepend de brui aan geeft. Het oprecht boze, noiserockende Chat Pile weet de hype aardig te verzilveren op hun eerste Europese trip.

En dan is er nog de show van US funeral doomband Bell Witch met te gekke visuals. Ze versterken het effect van de eindeloos traag voortrollende riffs, goed voor precies één nummer van 83 minuten. Ashenspire is een stuk directer. Binnen 1 minuut ligt de microfoonstandaard al in het publiek. Terwijl op het scherm industriële gebouwen instorten, gaan de Schotten tekeer met dissonante noise, black metal, hardcore vocalen en een freaky sax. Ronduit bijzonder is wat Brutus laat zien op de main stage. Stefanie Mannaerts koppelt een geweldige zangstem aan echt straf drumwerk en weet waar ze vandaan komt: “When you are 16 you dream about playing this festival and now it's really happening. Thank you Walter.” Brutus heeft inmiddels ook de hits om 3000 man in de grote zaal samen te pakken en te boeien.

Zwaarmoedige drones, dissonante noise en hamerende metal: Big Brave maakt diverse verpletterende indrukken op de main stage. Het Canadese powertrio, zondag met extra gitarist uitgedijt, speelt het nieuwe album nature morte integraal. Onheilspellend en vooral noisy spul, waarbij de zangeres op Björk-achtige uithalen trakteert. Een beetje vreemd, maar wel lekker.

Zei festival-directeur Walter Hoeijmakers voor het festival nog dat het credo dit jaar 'adapt or die' was? Dan mogen we na deze editie wel stellen dat het festival heel goed weet aan te passen. Roadburn evolueert en het publiek groeit mee, op weg naar een onzekere maar spannende toekomst.