A la carte met Sticks: ‘Verdriet als marketing, dat wil ik dus niet' A la carte met Sticks: ‘Verdriet als marketing, dat wil ik dus niet'

‘Een clickhole hoeft niet per se negatief te zijn, toch? Ik ben in Julian Schnabel gedoken, dat is een kunstenaar van de generatie van Basquiat en Andy Warhol. Hij heeft een film over Basquiat gemaakt waarin Andy Warhol gespeeld wordt door David Bowie. Ik vond een interview met Bowie en Schnabel, kende hem niet, dacht dat hij gewoon de regisseur was, ging checken wie hij was en ben op YouTube in zijn werk gedoken. Hij blijkt een verdienstelijk kunstenaar te zijn in his own right. Hij is bekend geworden doordat hij kopjes en schoteltjes kapot gooide, tegen het canvas plakte en daar dan weer portretten overheen maakt. Ik kan daar zo een week in duiken, dan gaat mijn eigen creativiteit ook borrelen. Daardoor ging ik gisteren te laat naar bed, maar gaat het wel goed met me! Kijk, heb ik alledrie de aperitief-vragen afgevinkt!’

Op welke manier resoneert zijn werk bij je?
‘Hij is heel vrij. Zo vrij mogelijk creëren, dat is het ultieme doel. Zonder hokjes, zonder jezelf limieten te stellen.’

‘Optreden an sich lijkt me heel leuk, maar vijf jaar geleden stopte ik ermee omdat ik er geen uitdaging meer in zag dezelfde liedjes weer te spelen. Het werd een te krappe jas die ik uit moest doen, ik leunde teveel op het materiaal dat zich al bewezen had. Ik kan dan ook niet goed doen aslof. Dat merk je aan me en dat is niet eerlijk naar mezelf toe, maar ook niet naar het publiek. Dus ik moest er rigoureus mee kappen.’

Kon je helemaal niet meer genieten wanneer je op het podium stond?
‘Nee… Nee, nee, nee. Zelfs op het moment dat mensen hélemaal losgingen, dacht ik: “Ja maar nou ben je wel een trucje aan het doen, hè? Dat weet je.” Dat zit dan de hele tijd in je hoofd. Ik kan ‘Hoedenplank’ rappen terwijl ik denk aan de boodschappen die ik nodig heb. Dus wat stond me het meest tegen van het optreden? Mezelf, op dat moment. En dat is nu helemaal weg! Ik heb veel nieuwe muziek gemaakt, andere wegen aangeboord om muziek naar de mensen te brengen. Het voelt zó bevrijdend. Mensen vragen me vaak: vind je het spannend om weer te gaan optreden? Ja! En die spanning is juist goed, die heb ik nodig.

Je hebt sinds je laatste tour vier albums uitgebracht. Dat lijkt me ook wel ingewikkeld: er is veel materiaal dat zich live nog niet gaat bewijzen. Wat ga je op het podium doen?
‘Heel lijp, je gaat inderdaad bedenken: kan ik dit live spelen? Waar zitten mensen op te wachten? Ik sta met Kubus op het podium, en zie ons meer als een elektronische act. Ik zag Thomas Azier een paar jaar geleden op Lowlands, toen hij nog zonder band en met allerlei synths speelde, echt idioot goed. Ik zie ons in die hoek opereren, in die van Stromae. Ik kijk hoe Nick Cave performt, hoe Kendrick optreedt. Volgens mij kunnen we iets brengen wat onszelf verrast, dat is goed.’

Hij begint te lachen terwijl hij de menukaart bekijkt: ‘Heb je het menu zo opgebouwd dat ze steeds meer naar je keel grijpen? Nou… Ik zit mezelf in de weg als ik mezelf laat leiden door emotie. Als artiest en als maker kan dat voor je werken: je kan vol in de emotie gaan zitten en van daaruit maken. Maar ik kon er weken in blijven hangen, en in het leven kan dat heel vervelend zijn. Nu lukt het me steeds beter om die emoties wel te gebruiken, maar ook mijn verstand blijven gebruiken.’

In ‘Krassen’ rap je over een depressie die je maar moeilijk te boven kwam. Is dat een voorbeeld?
‘Zeker. Het is een open, bloot en eerlijk nummer. Maar weet je wat ik zo moeilijk vind aan dat nummer? Ik zeg het letterlijk in die track: “Daar heb je weer zo’n artiest vol met zelfmedelijden.” En dan schreeuw ik op de achtergrond: “Hou je fucking bek gewoon!” Mijn kunst is therapie, zeggen sommige artiesten. Ik vind dat zo’n dooddoener. Je gaat je sores verkopen, het is verdriet als marketing. Dat wil ik dus niet.’

Jij lijkt me iemand die het überhaupt moeilijk vindt om over zijn emoties te praten.
‘Het valt wel mee, ik ben geen moeilijke prater. Denk ik. Maar ik voel die behoefte gewoon niet zo vaak.’ Hij begint te gniffelen. ‘Kan dat ook? Toch hoor ik van mijn vriendin ook dat ze dat weleens mist. En in de documentaire die 101Barz over me maakte, zei Rico: “Hij is gewoon stil.” En Glenn [Typhoon]: “Hij heeft een muur opgetrokken.” Dus dat zal dan wel zo zijn. Ik voel het zelf niet zo. Maar ik denk ook dat ik daarin veranderd ben.’

‘Ja. In mijn jeugd was ik een periode een flinke kleptomaan. Ik jatte alles wat los en vast zat. Niet van andere mensen, maar vanuit winkels. Dan zeiden mensen: ik wil dit en dat. Dan ging ik het halen en kochten ze het bij mij. Ik ging steeds grotere dingen meenemen, kijken hoe ver ik kon gaan. Dat vond ik heel grappig, ja. In de tweede of derde klas ging het fout, ik was in het tussenuur naar de stad gegaan om dingen te jatten en kwam niet meer terug naar school. Ik was opgepakt bij de V&D. Toen kreeg ik een taakstraf, via Bureau Halt. Ik moest bij de V&D in het magazijn gaan werken.’

Waarmee ben je gesnapt?
‘Dat weet ik nog precies, voor cassettebandjes! Die had ik zelf nodig, om Dutch Masters op te nemen, het radioprogramma van Kees de Koning. Uiteindelijk diende het een goed doel.’

‘Pffff, het zijn wel moeilijke vragen af en toe. Jij doelt met het grootste offer misschien op: “Door mijn ambities zijn teveel contacten verwaterd”, een zin uit ‘Geen Tijd Verspillen’. In dat nummer vraag ik me af: was het het waard waar je al je tijd aan hebt besteed? Soms denk ik: serieus, heb ik nou twintig jaar lang lopen rappen? Is dat nou het enige dat ik… ik bedoel… als je ervan uitgaat dat je mogelijkheden oneindig zijn, dan vind ik dat toch wat magertjes. Zonde.’

Echt? De hoeveelheid mensen die je raakt, die je weet te bereiken, die je weet te entertainen maar ook door een moeilijke periode heen te helpen… dat is toch heel bijzonder?
‘Absoluut.’

Waar komt dan die gedachte vandaan?
‘Ik vind gewoon zoveel dingen tof. Ik heb zoveel interesses dat ik het bijna zonde vind om je maar op een ding toe te leggen. Was het niet DaVinci die al die dingen deed? En ook góéd hè? DaVinci was geen kleine jongen.’

Waar had je meer tijd in willen investeren?
‘Dat varieert van schrijven tot schilderen. Architectuur vind ik ook heel tof. Als ik in Marseille ben en weet dat er een flatgebouw van Corbusier staat, wil ik dat zien. Ik hou heel erg van fietsen, waarom ga je niet gewoon kijken of je met een merk kan optrekken en een heel tof fietsteam kunt neerzetten?’

Wat heeft je in die twintig jaar tegengehouden?
‘Ik was een soort vakidioot, ik wilde ook alleen maar met muziek bezig zijn. Maar op een gegeven moment komt er dus een punt dat je denkt: ja, dat heb je dus ook alleen maar gedaan. Alle andere paden zijn afgesloten. Laatst was ik voor het eerst sinds twintig jaar in mijn oude middelbare school, want dat gebouw gaat tegen de vlakte. Het was heel gek om daar weer te zijn, er zit zo’n vormende periode aan vast. Het was een stomp in mijn maag, omdat ik heel erg geconfronteerd werd met de tijd dat al die routes nog open lagen. Die als-vraag heb ik altijd dom gevonden: ja, dan had ik dát toch gedaan? Maar nu kwam hij opeens.’

‘Ja…. Ik heb de neiging om hem dan ook in een woord uit te drukken: hoop.’

De titel spreekt voor zich, hè?
‘Exact. Het gaat echt over hoop. Hoop dat we samen door een deur kunnen, omdat we samen met z’n allen in hetzelfde schuitje zitten. Hoop op rust. Ook in je hoofd. Hoop op succes, en wat betekent dat dan? Hoop op een fijne toekomst voor mijn kinderen.’

En het gaat over hoop op het moment dat alles overhoop ligt, in je eigen leven en in de wereld om je heen.
‘Zeker. In het nummer “En Toch” rap ik allerlei observaties, een collectie aan standpunten, soms uit tweets gepakt, om te laten zien hoe verdeeld de wereld is. Ik rap: “Het is niet gek dat mensen eigen onderzoek doen, als we geen antwoorden krijgen wanneer we een WOB-verzoek doen.” Ik heb niet zoveel met mensen die eigen onderzoek doen en dat dan heel hard gaan verkondigen, maar het nummer leent zich wat makkelijker voor verschillende interpretaties. Ik kreeg ook reacties van mensen: “Fijn dat het eindelijk eens gezegd wordt.” Maar… wat denk jij dat ik zeg, dan? Ik ga daarover niet eens in gesprek, dat heeft niet zo’n zin. En ik heb wel een hoopvolle conclusie: “We moeten samen verder.”’

‘Wat een lieve vragen allemaal!’

Dat moet ook wel, dit is het toetje!
‘Mijn huidige vriendin is wel de liefde van mijn leven. Ja, absoluut.  En het mooiste geschenk dat ze me heeft gegeven zijn onze kinderen. Dus, hoe kan ik anders antwoorden dan dat? Zij is fotografe, en ze had een aantal prints van haar foto's op shirts. En toen vroeg ze of ze foto's kon nemen van mij in die shirts. En toen zijn we in praat geraakt. Dat is al heel lang geleden. Zij zat toen nog in een andere relatie en ik ook. Dus dat duurde even, maar we kwamen elkaar weer tegen in Zwolle. Nou, toen was het wel vrij snel beklonken. Dat is nu twaalf jaar, dertien jaar terug of zo. Zij woonde in het centrum en ik woonde in een wijk net buiten het centrum. Tijdens carnaval zei ze: “Ik word helemaal gek van het lawaai.” Toen zei ik: “Dan kom je toch hierheen? Ze is nooit meer weggegaan.’