Christine and the Queens: ‘Word ik gek, of steeds bewuster?’ Christine and the Queens: ‘Word ik gek, of steeds bewuster?’

Moederziel alleen stond hij daar op het grote Coachella-podium, een paar maanden geleden. Gehuld in engelenvleugels zong hij de nieuwe ballad ‘To Be Honest’, een ode aan eerlijkheid tegen de klippen op. Eerlijkheid richting jezelf én naar je geliefde, ook als dat het einde betekent. In het tweede couplet concludeerde hij: ‘And I've been through so much that sometimes it feels far. It is like a movie, played by another star. She's a stranger.’

Kortom: dit was niet de Christine and the Queens die als headliner op Best Kept Secret 2019 nog een theatrale show vol levensvreugde gaf, eentje die van begin tot eind geregisseerd was vol dansers en dik aangezette speeches over gender, seksualiteit. Die Christine and the Queens van een paar jaar terug is zelfs voor hemzelf een vreemdeling, een spook uit het verleden. Op Coachella 2023 straalde Christine and the Queens een bijna ijzingwekkende eenzaamheid uit.

‘Eenzaamheid? Ja, dat herken ik wel’, zegt hij een paar weken later op het kantoor van zijn Nederlandse platenmaatschappij. Hij wil liever niet meer bij zijn oude naam genoemd worden. Noem hem liever Red. ‘Dat optreden was heel rauw, het ging tot op het bot. Er zat een element van eenzaamheid in, maar ook een element van gekte. Op Coachella heb ik de hele dag lopen bidden. Ik sprak mijn moeder en zei haar: “Dit wordt ons moment. De vorige keer hebben we zo geleden. Dit keer gaan we ervan genieten.” Dat ik daar zo eenzaam op het podium stond, was belangrijk. Ik had die leegte nodig om het onzichtbare aan te roepen.’

(tekst gaat verder na de video)

Dat klinkt cryptisch, en er zit een bedroevend verhaal achter. In de week dat Christine and the Queens in 2019 optrad op hetzelfde festival, overleed plots zijn moeder aan een hartinfectie. Het zette zijn hele wereld op zijn kop. Verteerd door verdriet verhuisde hij van Parijs naar Los Angeles om met synthwizard en meester-producer Mike Dean te werken, de man die een belangrijk fundament legde onder de sound van zowel Kanye West als The Weeknd. Dean hielp Red om het lijvige conceptalbum Paranoïa, Angels, True Love te maken dat vandaag is verschenen, twintig tracks in honderd minuten, met de fluïde popster Madonna (!) als alwetende, maar ook niet geheel betrouwbare verteller.

Praat met Red, en je hebt het gevoel een kleine blik te werpen op zijn ingewikkelde binnenwereld, een labyrint waar de ene gang leidt naar het werk van de Zwitserse psycholoog Carl Jung, de tweede naar millennia-oude Griekse poëzie, de derde naar het hysterische toneelstuk Angels in America (waarop dit album is gebaseerd) en de vierde naar experimenten met geestverruimende middelen. Red lijkt al zo lang in dat labyrint te verkeren, dat het soms moeilijk is om houvast te vinden aan zijn poëtische volzinnen. Er zit een zekere waanzin in, erkent ook hijzelf. ‘Ik herinner me dat ik ooit een sjamaan vroeg: “Word ik gek, of steeds bewuster?” Zij antwoordde: “Allebei, my good sir.’

Ehm…. ja. Red raakte bevangen door het werk van Jodorowsky, vertelt hij, een hoogst eigenzinnige filmregisseur en surrealist die bekendstaat om de totaal geflipte LSD-western-film El Topo en later veel publiceerde over een spirituele levenshouding die hij ‘psychosjamanisme’ noemt. ‘Hij sprak veel over de relatie tussen het creëren van kunst en het onderbewustzijn. Ik kon mezelf volledig uiten via mijn muziek, omdat er daarin ruimte was voor mijn onderbewustzijn. Maar mijn hogere ik was doodsbang voor het leven, voor de maatschappij, om zichzelf te definiëren binnen die maatschappij. Dus ik had zoiets van: oké, ik moet mijn bewustzijn opheffen, want overduidelijk helpt dat bewustzijn me helemaal niet. Ik moet stoppen met dissociëren en mijn hart heropenen.’

Hij begint plots te giechelen. Eventjes. En vertelt dan serieus over het proces waar hij doorheen ging. in de periode dat hij in Los Angeles zat, deed hij viermaal mee aan een ‘sjamanistische reis’, spirituele sessies waarbij de ziel het lichaam zou moeten verlaten om allerlei inzichten op te doen, reizen die vaak gepaard gaan met meditatieve trommels en hallucinogene drugs zoals ayahuasca. ‘De mensen met wie ik aan muziek werkte, zeiden: “Misschien heb je zo’n reis nodig, want je worstelt met hele zware zaken.” Het werk van psycholoog Carl Jung interesseert me. Hij zegt: je moet die diepe, bloederige nachtmerrie van het onderbewuste onderzoeken, want als je je ervan afwendt, zal die nachtmerrie zich in je leven manifesteren.’ Diepe zucht. ‘Ik was altijd al bang. Ik was bang om mensen te vertrouwen, en dat werd erger toen ik begon te begrijpen wie ik eigenlijk ben. Het grote gift van de sjamanistische reis was het herwinnen van het vertrouwen in wat ik al die tijd al voelde. Ja, dit is mijn gezicht. Ja, ik ben een man. Ik dans als een man. Ik voel me man. Ik ga mijn mannelijkheid uitvinden zoals jij die van jou uitvindt.’

Een enorme opluchting was het: eindelijk durfde Red toe te geven dat hij zich als man identificeert. Een man die al zijn hele leven werd geplaagd door dysforie, een woord dat hij vandaag meermaals laat vallen, en een man die constant dissocieerde: hij had telkens het gevoel los te raken van zichzelf en zijn omgeving. En het stomme: ‘In mijn muziek zat die waarheid altijd al verborgen. Mijn tweede song ooit is “iT”. Daarin zong ik al: “I’m a man now.” Op mijn vierentwintigste! Maar ik was een lafaard, ik was doodsbang om toe te geven dat mijn muziek mijn waarheid bevatte. Het was complex om dat te leren begrijpen, maar nu is het logisch. Journalisten hebben het vaak over mijn “personages”. Nee, beste man, dit was ík zelf. Nergens ben ik zo eerlijk geweest als in mijn muziek.’

Dat album, Paranoïa, Angels, True Love, is een verslag van die reis, een document van rouw om zijn moeder, maar bovenal het verhaal van een allesverslindende romantische relatie, vertelt Red, een voortslepende knipperlichtrelatie die nu toch echt op rood staat. ‘Het verlies van mijn moeder deed mijn aarde schokken, maar gek genoeg zorgde het ervoor dat ik dapperder werd in de liefde. En de relatie waar ik in zat, die voelde als oorlog. Ik vocht als een hond voor die liefde.’

Je hoort het op ‘Track 10’, verwarrend genoeg het zevende nummer op het album, een epos van elf minuten dat uitmondt in een bulderende sekspartij. ‘Soms voelde het alsof we samen het niets bevroegen met het bonken en stoten van onze lichamen, omdat we beiden pijn leden. We zijn twee hele emotionele mensen, beiden totaal losgeslagen. En die man... ondanks alles waar we doorheen zijn geweest, want het was een ingewikkelde liefde… ik hou nog zo verschrikkelijk veel van hem. De maatschappij en het patriarchaat hebben onze liefde kapotgemaakt. De liefde werd veroordeeld, omdat ik méér mezelf durfde te zijn. Wil je dat ik dan de rest van mijn leven in de kast blijf zitten? Nee! Dus ik voel me nu net een oorlogsveteraan vol littekens, maar ik voel me ook zoveel meer mezelf. En de band die we voelden wanneer we zoenden en neukten? Die is zo puur dat die gevierd had moeten worden…’ Een dikke, bulderende lach. ‘…dat ik hem de rest van mijn leven zal vieren.’