Energiecrisis in popzalen: 'TivoliVredenburg verwacht kostenstijging van een miljoen' Energiecrisis in popzalen: 'TivoliVredenburg verwacht kostenstijging van een miljoen'

De coronacrisis is nog niet eens goed en wel verwerkt of de volgende vloedgolf spoelt alweer over de podiumwereld. De stijgende energiekosten zorgen in menig Nederlands huishouden al voor kachelschaamte. Maar wat te denken van een energie-intensieve plek als een popzaal? De zorgen nemen flink toe, merkt Berend Schans, voorzitter van branchevereniging VNPF. ‘En de energierekening staat niet op zichzelf. We hebben in juni een inventarisatie gedaan van kostenstijgingen in de sector. Over de hele linie gaat alles omhoog: personeel 9%, huren 11%, energielasten bij zalen die in een flexibel contract zitten gemiddeld met 42%. TivoliVredenburg bijvoorbeeld heeft een prognose dat hun kosten dit jaar met een miljoen stijgen, van vier ton naar 1,4 miljoen. Dat is een groot gat.’

Niet gerust
Hoe gaat Jeroen Bartelse, directeur van TivoliVredenburg dat in hemelsnaam oplossen? ‘Alles begint bij gedrag’, zegt hij. ‘Wat kunnen we in de dagelijkse keuzes besparen? TivoliVredenburg wil bijvoorbeeld een baken van licht en openheid voor de stad zijn, maar de komende winter zullen we niet alle lichten aan zetten. Alle systemen gaan langs de lijn ‘uit, tenzij’, in plaats van andersom. Verder versnellen we trajecten voor isolatie en energie-opwekking. Maar helemaal alleen zullen we het niet kunnen. We zullen allemaal met onze gemeente moeten praten, en vanuit Kunsten 92 en de Taskforce Creatieve Sector doen we dat ook met staatssecretaris Uslu van OCW en met het Ministerie van Economische Zaken. Er wordt op dit moment gekeken naar energiecompensatie, maar ik ben er nog niet gerust op.’

Nu behoort TivoliVredenburg tot de kerninstituten, too big to fail. Maar Nederland kent natuurlijk ook heel wat zalen en zaaltjes die verder van de subsidiepot af staan. In Utrecht geldt dat bijvoorbeeld voor de Helling, maar zo zijn er in het hele land vele zalen. Arlette de Jong, directeur van de Helling, vertelt hoe haar zaal een dure fout maakte: ‘In december verliep ons contract, en op aanraden van onze adviseur hebben we dat niet direct verlengd. De gedachte was: de prijs van energie is nu zo hoog, dat zal komende tijd normaliseren. Maar toen was er nog geen oorlog. Nu betalen we de dagprijs. We zijn van het gas af en hebben zonnepanelen, toch schiet de rekening met 400% omhoog.’

Zure constatering
Zo heeft iedere zaal zijn eigen problemen op te lossen. Zure constatering: ook een duurzame inrichting van je podium geeft geen bescherming tegen de prijsstijgingen. De prijs van windenergie ging fors omhoog, ondervond bijvoorbeeld Danny Damman van ZiggoDome. Ook ZiggoDome is vanaf de bouw tien jaar terug los van het gas, maar de mega zaal aan de ArenA-boulevard heeft wel enorme vermogens nodig, zowel voor licht en geluid als voor de verlichte gevel (ok, die kan een tandje zachter geschakeld worden) als voor de klimaatbeheersing in het gebouw. Daar heeft ZiggoDome trouwens een spectaculair systeem voor. Wist je dat de warmte van jouw opwinding bij een concert opgeslagen wordt in een reservoir onder de zaal? ’17.000 mensen mensen genereren samen heel wat warmte, en die slaan we op in een ondergrondse bron’, legt Danny Damman uit. ‘Je wilt dat het altijd aangenaam is, zo’n 20, 21 graden. Dat is niet alleen comfort, het heeft ook met veiligheid te maken: als het te warm wordt krijg je meer mensen die flauwvallen.’

Het is dus onmogelijk om te bezuinigen op klimaatbeheersing, en je kunt ook moeilijk tegen AAA-artiesten zeggen dat ze een LED-scherm minder mee moeten nemen. Maar ergens moeten de kosten worden doorberekend. ‘Internationaal worstelt iedereen met die vraag: hoe moeten we hier mee omgaan? Je wil liever de ticketprijzen niet verhogen, ook omdat mensen toch al te maken hebben met hogere kosten van hun levensonderhoud. Bijkomend probleem is ook dat veel contracten met artiesten en andere ondernemingen al lang geleden gesloten zijn, toen we met andere energieprijzen te maken hadden. Moet je daar nu op terugkomen?’

Het is een balanceer-act, en podia zullen in eerste instantie kijken naar het laaghangend fruit. Minder licht in de foyer, een project verschuiven van de winter naar de zomer, een isolatieproject sneller uitvoeren. Volgens Jeroen Bartelse zijn we nog niet in de situatie beland dat concerten gecanceld worden als er bijvoorbeeld te weinig tickets worden verkocht en de kosten te hoog zijn. ‘Concerten afgelasten wil je natuurlijk echt niet, dat is een last resort. Tegelijk begrijp ik wel van onze programmeurs dat sommige tours onder druk staan omdat artiesten hun begroting niet rond krijgen. Iedereen kijkt of het nog uitkan.’

We zagen dat inderdaad Santigold doen. Haar hele tour verdwijnt uit de agenda, terwijl ze toch echt net een nieuw album uit heeft. Ze noemt de stijgende energiekosten als één factor, naast de risico’s van reizen met een nog steeds rondwarend covid-19. Opmerkelijk genoeg noemt ze ook mentale en fysieke problemen als factor. Kortom: stress, druk, onzekerheid. Het tourleven is wankel, en de kosten van vervoer zijn daar een belangrijk onderdeel van. Het zet voor alle betrokkenen de marges onder druk. 

Paniek
‘Artiesten moeten zich het meeste zorgen maken’, zegt ook Berend Schans, die vindt dat iedereen nog verbazingwekkend kalm blijft. ‘Ik zie nog weinig mensen in paniek raken, terwijl de cijfers daar wel aanleiding toe geven. Het vertrouwen in de overheid die dit op moet lossen is kennelijk heel groot. En de grootste verliezer is straks toch weer de artiest. De grote namen verdienen misschien veel geld met streaming en rechten, maar de meesten moeten het toch hebben van optreden. Terwijl de belangrijkste knop waar festivals en zalen aan kunnen draaien als de druk groot wordt: minder doen. Dan ga je nadenken over wat je wel en niet programmeert. Wat quitte draait wordt wel gedaan, waar geld bij moet sla je misschien maar een keer over. En laat het nou net onze opdracht als poppodia zijn om die artiesten een publiek te geven.’