Atlanta In Amsterdam: Donald Glover gaat op de vuist met Zwarte Piet Atlanta In Amsterdam: Donald Glover gaat op de vuist met Zwarte Piet

Earn (Donald Glover) kijkt verward wanneer hij een praatje probeert te maken met zijn taxichauffeur (Ruben van der Meer). ‘What’s with all the blackface?!?’ ‘That’s uhhhhh… zwarte piet! Actually, he is black because he fell down the chimney’, zo antwoordt de taxichauffeur nonchalant op de vraag die IEDERE toerist wel eens stelde over Zwarte Piet. ‘Helping Sint Nicolaas.’ ‘Feels like Santa’s slave, but I respect the rebrand’, zegt Earn, om beduusd de taxi in te stappen.

Het is het begin van een bizarre aflevering van Atlanta, de prijswinnende serie geregisseerd door alleskunner/hiphopartiest Donald Glover (Childish Gambino). De vorige seizoenen zagen we al hoe de opkomende rapper Paper Boi en zijn manager Earn (gespeeld door Glover, dus) hun weg proberen te vinden in de complexe hiphopscene van de hoofdstad van de trap, maar de serie excelleert vooral in hun slimme commentaar op de maatschappij en de VS.

In dit derde seizoen gaan ze op tour door Europa, en al bij aankomst op Schiphol wordt Earn er als zwarte man uit gepikt bij de douane. Earn, die in alle haast om het vliegtuig te halen zonder riem en onderbroek moest vertrekken, moet wanneer hij zijn armen spreidt dus noodgedwongen zijn broek laten zakken. Zijn blik zegt alles. Het is het begin van een bijzondere trip door onze hoofdstad. Rapper Paper Boi is ondertussen achter de Nederlandse tralies beland, maar heeft het erg naar zijn zin in de bajes. Hij wordt op zijn wenken bediend door een vriendelijke agent die ook nog het licht voor hem uitdoet wanneer Paper Boi nog even een middagdutje wil doen. Ja, de term gevangenishotel is overduidelijk bekend bij Glover. Het meest spraakmakende deel van de aflevering is echter de confrontatie met het begrip Zwarte Piet. ‘Kan Paper Boi niet optreden in een zwarte pietenpak?’, vraagt de stagemanager van Paradiso. En wanneer Paper Boi vlak voor de show ziet dat ook zijn fans verkleed en geschminkt naar de show komen meldt hij zich ziek. Voor een publiek dat meegaat in deze belachelijke traditie wil Paper Boi namelijk niet optreden. Zo, die zit. 

‘Het volgende verhaal ging rond’, vertelt New Amsterdam-producent Jelani Isaacs geheimzinnig over de achtergrond van die bizarre aflevering van Atlanta. ‘Donald Glover was een aantal jaar geleden in Amsterdam. Hij was hier om te schrijven voor zijn alter ego Childish Gambino. Hij kwam aan in de zomer, nam een huis ergens in het centrum en verbleef daar een aantal maanden. Maar in november liep hij ineens tegen twintig Zwarte Pieten aan. Na de liberale zomer was dat voor Donald Glover een enorme epiphany: hij werd ineens geconfronteerd met een realiteit die hij tot dat moment helemaal niet had gekoppeld aan ons Nederlanders. Dat schrikmoment zie je ook terug in de aflevering.’

Jelani Isaacs is chief producer bij het Nederlandse filmbedrijf New Amsterdam, dat met Jim Taihuttu’s film De Oost al een grote productie opleverde. Ze produceerden ook de twee Amsterdamse afleveringen van Atlanta, en Isaacs werkte direct met Glover aan de afleveringen. Het was voor het hele bedrijf een behoorlijke level up. ‘Zij willen het ultieme creatieve eindproduct. Dat betekent dat ze niet bereid zijn om te compenseren wanneer het gaat over zaken als het budget. Als er duizend figuranten nodig zijn zal een producent altijd vragen: “Kan het ook met zevenhonderdvijftig?” Maar als de regisseur dan zegt dat het er toch echt duizend moeten zijn, gebeurt dat ook. Dat is bij een Nederlandse productie anders. Daar lukt het ons niet om de volledige waarde van de creatieve invulling hard te maken richting onze financierders.’

En dan sta je ineens met een van de grootste kunstenaars ter wereld op de set. Voor Isaacs werd het toch vooral another day at the office. Door de grote productie en coronastress is er maar weinig tijd om starstruck te zijn van Childish Gambino. Aan selfies had Donald Glover toch geen behoefte. ‘Als kunstenaar en artiest is hij op een heel hoog niveau aan het creëren. Maar om dat te kunnen doen, denk ik dat hij zich op een bepaald niveau beschermt tegen invloeden van buitenaf die hij onnodig vindt. Hij gaat niet slap lullen tijdens een shoot, maar hij is wel open genoeg om zijn creatieve gevoel te delen. Wat dat betreft is hij juist heel open. Hij is co-regisseur, co-schrijver en een van de hoofdpersonen dus hij blijft constant teruggeven wat hij nodig heeft. Hij blijft in zijn cocon, hij wil in de maakwereld blijven.’

(tekst gaat door onder de video)

Er was wel wat kritiek op die eerste aflevering in Amsterdam. Zo liet Mocro Maffia-ster Achmed Akkabi zich kritisch uit op Instagram. ‘Sinterklaas in de zomer?’, schreef hij gefrustreerd op Instagram. Volgens Akkabi hebben de makers overduidelijk geen research gedaan en falen ze een realistisch beeld te schetsen van Nederland. Inderdaad, er zijn aspecten in de aflevering die wat absurdistisch en uitvergroot aanvoelen. Zo lopen er wel erg veel mensen met blackface rond en zien we de eerste hulpsinterklazen in werkelijkheid pas in november, maar Atlanta wíl ook helemaal geen realistische weergave geven van Nederland. Onzichtbare auto’s en een zwarte Justin Bieber maakten in eerdere seizoenen al hun opwachting, en absurdisme is een wapen van het schrijversteam. Zo kunnen ze de vinger op de zere plek leggen zonder dat een publiek wordt afgeschrikt door de zware onderwerpen.

Jelani Isaacs: ‘Zwarte makers moeten op een of andere manier hun visie nog duidelijker op tafel zien te krijgen omdat ze vaak ook nog onderdeel zijn van het gesprek. Als je het hebt over systematisch racisme, dan heb je het over onderwerpen waar een bepaalde groep last van heeft en een bepaalde groep niet, maar de groep die er geen last van heeft moet je alsnog mentaal meekrijgen om je project te kunnen verwezenlijken. Dat vond ik echt opvallend emotioneel warm aan Atlanta. Alle mensen die hij aan boord heeft, snappen wat we aan het doen zijn en snappen ook dat ze zich op een bepaald niveau gewoon moeten ketenen aan die visie, omdat ze niet kunnen ervaren wat hij echt probeert te zeggen. Niemand kan zeggen: “Ja, ik snap deze grap niet.” Ja, natuurlijk snap je deze grap niet, want je bent niet zwart.’

In s03e08 keren Paper Boi en Earn terug in Amsterdam, om een ander stukje Nederlandse traditie in beeld te brengen: drugstoerisme. Paper Boi belandt tijdens een bizarra trip in een speciaal café: de cancelclub, een toevluchtsoord voor gecancelde supersterren. Aan de bar vinden we Liam Neeson die na het maken van een racistische opmerking rustig aan de bar wacht tot de storm is overgewaaid en het publiek weer klaar is voor zijn comeback. De aflevering vertelt een drugsavontuur zoals alleen Atlanta dat kan. Jelani Isaacs: ‘Tijdens het lezen van een van de scripts moesten we elkaar echt even bellen en elkaar vragen: heb je de laatste pagina gelezen? Ja? Oké. WOW!’

Atlanta is vanaf 29 juni te zien via Disney+