De Nacht Staat Op: EINDELIJK rebellie van het braafste jongetje van de klas De Nacht Staat Op: EINDELIJK rebellie van het braafste jongetje van de klas

Nog geen twee uur is Patronaat Haarlem open als de handhaving komt. Sorry jongens, nu de boel sluiten, binnen een halfuur moet de tent leeg zijn, of we schrijven een boete uit van 50.000 euro. Ja, serieus, een halve ton, een smak geld dat geen enkel podium zomaar kan ophoesten, en al helemaal niet na twee jaar op een houtje te bijten. Dus gaat de directeur van het poppodium om iets voor 11 ’s avonds het podium op om iedereen naar huis te sturen – en krijgt zij een minutenlang applaus van de 800 ravers voor de strijdbaarheid die het podium heeft getoond. ‘Een staande ovatie voor het nachtleven’, zegt programmeur Lisa de Jongh bitterzoet. ‘Ze hebben ons langer gegeven, oorspronkelijk dreigden ze met 22.00. Dus tja, dat accepteren we maar. Balen, maar we zijn heel strijdbaar en dankbaar.’ En nu gaat iedereen in Haarlem paniekerig op zoek naar een after.

Zo verloopt De Nacht Staat Op in verschillende steden eigenlijk totaal onvergelijkbaar. Tientallen locaties  – poppodia, nachthoreca en clubs – in heel het land doen mee aan de protestactie. Als je er tussen het dansen bij stilstaat, is dit dus het grootste georganiseerde corona protest in twee jaar tijd. Ja, Unmute Us trok in heel het land tienduizenden demonstranten en met het Kapsalon Theater gingen culturele locaties ook tegen de regels in open, maar nooit werden de corona-maatregelen zo nadrukkelijk door clubs aan de laars gelapt als vandaag tijdens De Nacht Staat Op.

Politievakbonden riepen de afgelopen weken op om níét te handhaven tijdens De Nacht Staat Op. Ze voeren immers actie voor een betere cao, en wilden dit weekend dus geen boetes uitdelen. Maar minister Micky Adriaansens van Economische Zaken dacht daar anders over. ‘ Regels zijn regels,’ zei ze tegen nu.nl. Clubs die alsnog feesten faciliteren, zouden kunnen rekenen op boetes en zelfs sluiting. En ook de burgemeesters van verschillende steden deden een direct beroep op de clubs om niet open te gaan, door te dreigen met groteske dwangsommen (van 4.500 euro in Amsterdam tot aan 50.000 euro in Haarlem en Den Bosch). 

In het kleine Utrechtse podium en oefenruimte complex dBs (voor 100 man) is de sfeer dus onrustig: hoe gaat de avond verlopen? DeWolff speelt vannacht en heeft al aangegeven een mogelijke boete te willen betalen voor het podium, maar de brief die eerder deze week op de deurmat viel liet weinig aan de verbeelding over. DBs kan de vergunning verliezen als het niet stopt wanneer de handhaving langskomt. Uiteindelijk wordt de soep niet zo heet gegeten: vroeg op de avond komt handhaving langs om polshoogte te nemen (en lachend weg te rijden met de belofte later op de avond alsnog te zullen handhaven), om 01.42 speelt deWolff de slotakkoorden terwijl de gemeente de boete overhandigt. Rond diezelfde tijd worden ook EKKO en De Helling gesloten. 

Is dit grootschalige protest überhaupt nog nodig, nu de versoepelingen lonken? Ja, natúúrlijk, aldus Vincent Lindeboom, mede-eigenaar van de bescheiden Amsterdamse club Radio Radio, met een capaciteit voor 150 man. De aangekondigde versoepelingen voelen als het zoveelste fopcadeau van het kabinet: wáárom moet ook straks de deur na 01.00 uur ‘s nachts op slot? Wáárom kunnen locaties onder de 500 man ‘s avonds hun gang gaan, en moeten grotere venues stoeltjes neerzetten? Het voelt compleet arbitrair, zonder enige wetenschappelijke basis. 

‘We zijn als sector heel lang heel geduldig geweest. We waren het braafste jongetje van de klas, omdat we het zorgstelsel niet willen belasten en begrip hebben…’, zucht Lindeboom, ‘maar er is nog nóóit iets van perspectief geboden, zelfs nu niet! We moeten nu vooruit. Wij hebben het best wel moeilijk. We zijn de halve crew drie keer kwijtgeraakt, en we zijn behoorlijk serieuze lasten aangegaan om de club overeind te houden. De steun was niet toereikend.’

En die 4.500 euro boete die de club boven het hoofd hangt? ‘Die hebben we in feite al opgelegd gekregen omdat we niet publiekelijk afstand hebben gedaan van de actie. Maar of de boete daadwerkelijk geïnd wordt? Dat kan nog zes maanden duren.’ Op vrijdag staken alle Amsterdamse clubs de koppen bij elkaar voor een groot overleg. ‘Er was daar zo’n eensgezindheid: geen club heeft zich teruggetrokken. Voor ons is 4.500 euro zó’n groot bedrag, daarvoor zouden we onze persoonlijke spaarrekeningen moeten plunderen. Maar als de boetes geïncasseerd worden, gaan we er met alle Amsterdamse clubs gezamenlijk een oplossing voor verzinnen: met een crowdfundactie bijvoorbeeld. We zullen die last niet in ons eentje hoeven te dragen.’

In steden als Den Bosch, Emmen en Groningen ging dat anders: daar struikelden de clubs al over torenhoge boetes voordat er dansers over de drempel kwamen. Paradigm reageerde vrijdagmiddag verslagen op de mogelijke sancties van tienduizenden euro’s (‘die het voortbestaan van Paradigm in ernstig gevaar zouden brengen’). En dan waren ze niet eens het bangst voor de boete, die zouden ze met een crowdfunding wellicht nog kunnen incasseren. Sterker nog, ze kregen signalen dat hun vergunning zelfs kon worden ingetrokken, vertelt Gerrit de Boer van Paradigm, en dat kan de club niet riskeren. Geen feesten in Groningen, dus, behalve de illegale feestjes die, bij gebrek aan een alternatief, door de hele stad worden opgetuigd. En het Tilburgse poppodium 013 laat zich niet afschrikken door de torenhoge dwangsom van 10.000, maar gaat gewoon door tot 04.00 ‘s nachts. Er moet en zal vanavond gedanst worden. 'Als je bedenkt wat hier per dag aan verlies geleden wordt, dan maakt die 10.000 euro ook niet meer veel uit,’ zei 013-directeur Frens Frijns. ‘Dan is het nog steeds een hele hoop geld, juist in deze tijden, maar ergens moet je gewoon het signaal afgeven dat het tot hier en niet verder is.'

In vergelijking verloopt de protestactie voor Amsterdamse clubs vlekkeloos. De bijzonder gespannen sfeer in de binnenstad, benadrukt door politiebusjes en de gigantische stromen dronken mensen (die om stipt 22.00 de kroegen uit stappen), drukt geen stempel op de sfeer in de clubs. Sterker nog, als danser heb je nauwelijks door dat het hier om een protestactie gaat. In de Grote Zaal van Paradiso wordt losjes en traag en, toegegeven, een beetje onwennig gedanst, er wordt geflirt en gezoend, dj’s staan met euforische grijnzen en opgeheven armen achter de booth te dansen, terwijl de verhoging achter hen volstroomt met dansend publiek. En beneden, in de kelder, klotst de energie over de plinten.  Daar staan underground-dj’s spannende, ruwe sets te draaien voor een supergretig publiek, daar vóél je het enthousiasme van dansers die totaal opgaan in het moment, zich onbewust van de mogelijkheid dat dit feest in principe ieder moment zou kunnen worden opgedoekt. En dat gebeurt ook niet. Geen handhaving, geen waarschuwingen van de politie. In Paradiso, Melkweg, Radio Radio en Garage Noord wordt de nacht uitgewrongen als een kleddernatte handdoek. Hier wordt gedanst tot de allerlaatste tel.

Onbekommerd samen zijn, het voelt vanavond zo vanzelfsprekend, en toch is het de grootste vorm van rebellie mogelijk, nu er letterlijk een verbod staat op samenkomst. Dat een protestactie zo gemoedelijk kan zijn, viel ook al op bij de grootschalige Unmute Us-protesten, en nu weer, tijdens De Nacht Staat Op. Natúúrlijk is het nachtleven boos, woedend zelfs over de arbitraire maatregelen, over het signaal dat het kabinet steeds maar weer afstuurt: geen enkel begrip voor de schade die de sector teistert, geen enkel begrip voor het belang van het nachtleven. Twee jaar lang durfde het niets te doen, uit solidariteit en goodwill, maar na twee jaar op het reservebankje te zitten stuurt de sector nu het allerduidelijkste signaal: het geduld is op, geef verdomme de nacht terug.