Een paar dagen nadat het hele land bruiste van concerten voor staand publiek, nachtclubs bij dag en zelfs nog een enkel festival, komt de Tweede Kamercommissie Cultuur bijeen om nog maar eens te praten over cultuur in de coronatijd. Je zou het haast vergeten, maar het leed is voor de sector nog lang niet geleden. Per 1 oktober verdwijnen generieke steunmaatregelen TVL en NOW, waarmee bedrijven hun vaste lasten en loonkosten gedeeltelijk kunnen verhalen op de overheid. Veel clubs en theaters draaien op dit moment nog alles behalve op volle toeren. En dus is dit een precair moment, zien oppositiepartijen GroenLinks en PvdA.
‘Er is de afgelopen anderhalf jaar veel schade geweest’, stelt Lilianne Ploumen (PvdA). ‘Er is natuurlijk een steunpakket gekomen, maar dat heeft heel erg lang geduurd. En de cultuursector schat zelf in dat de naweeën van de crisis nog 1,5 miljard euro gaan kosten. Daarom vinden wij dat het steunpakket door moet gaan. Het financiële hakt erin, maar ook de totale nonchalance en het dedain waarmee het kabinet over cultuur sprak zijn hard aangekomen. Hugo de Jonge die zegt: "Zet maar een dvd’tje op." Het feit dat in de troonrede niet over cultuur gesproken wordt, en dat een schamele 15 miljoen voor cultuur vrijgemaakt wordt. Laat ik het zo zeggen: de boodschap die dit demissionaire kabinet afgeeft is gewoon schandelijk.’
Nu bijna alle maatregelen in ons land weer afgeschaft zijn, trekt het kabinet de stekker uit de generieke steunmaatregelen die bedrijven de afgelopen anderhalf jaar overeind hielden. Te vroeg voor de cultuursector, vinden Lilianne Ploumen (PvdA) en Lisa Westerveld (GroenLinks). Gezamenlijk vragen zij om een nieuw steunpakket voor de cultuur. ‘De totale nonchalance en het dedain waarmee het kabinet over cultuur sprak zijn hard aangekomen.’
Hoe moet het pakket eruit zien? Voor wie is het bestemd, hoeveel geld zit er in?
Lisa Westerveld: ‘Het is belangrijk dat het geld naar makers en zzp’ers gaat, want die hebben lang niet altijd geprofiteerd van het beoogde trickle down-effect. We hebben beschikking over verschillende cijfers, onder meer van de Taskforce, maar we vinden het vooral belangrijk om vast te stellen dat de steun doorgaat. Hoeveel miljoen, dat is best ingewikkeld. We zetten nu in onze motie dan ook niet in op een specifiek bedrag, maar we hopen dat daar vanuit het kabinet een concrete invulling voor komt.’
Dat geld naar makers moet is op zichzelf een goede zaak. Tegelijk verdwijnen op dit moment generieke steunmaatregelen die theaters en concertzalen overeind hielden. Loop je dan niet het risico dat de infrastructuur alsnog in elkaar stort?
Lilianne Ploumen: ‘Dat is precies het probleem met de manier waarop het kabinet cultuur bejegend heeft. Wij willen niet kiezen in schaarste, niet ‘of’, maar ‘en’, zowel de infrastructuur als de makers ondersteunen.’
Lisa Westerveld: ‘Het is misschien goed om te weten dat woensdag in een breder debat in de Kamer die vraag ook in meer algemene zin op tafel zal komen. Hoe om te gaan met afschaffing van die generieke steun voor sectoren die nog steeds met beperkingen te maken hebben.’
Wat is precies cultuur? Valt het nachtleven daar ook onder?
Lisa Westerveld: ‘Wij hebben uit de laatste Kamerbrief begrepen dat er een nieuwe regeling komt specifiek voor het nachtleven. Ik denk dat ons pakket nu niet probeert opnieuw af te bakenen wat precies wel en niet onder cultuur valt. Nachtleven hoorde daar tot nu toe niet bij, maar daar is dus een andere oplossing voor.’
Lilianne Ploumen: ‘Ook dat kan wellicht woensdag ter sprake komen. Veel mensen zijn afgelopen weekend voor middernacht naar een nachtclub gegaan, maar dat is als businessmodel wellicht niet lang vol te houden. Mogelijk is daar meer steun voor nodig.’
Het kabinet zegt: die generieke steunmaatregelen zijn slecht voor de arbeidsmarkt. Ze houden bedrijven overeind die onder normale omstandigheden omvallen, en die daardoor personeel vasthouden. Waarom onttrekt de cultuursector zich aan die logica?
Lisa Westerveld: ‘De sector heeft een langere opstart nodig. Er is al heel lang veel onzekerheid in de sector. Maatregelen worden heel laat bekend gemaakt, gaan een week later al in. Een kroeg kan misschien direct open, maar een concert heb je niet zomaar binnen een week geregeld, zeker bands uit het buitenland niet.’
Om die reden is er een garantiefonds voor de evenementensector gekomen, dat afloopt per 31 december. Zou ook dat verlengd moeten worden?
Lilianne Ploumen: ‘Wij gaan dat dinsdag aan de minister vragen. Dit was een verloren zomer voor de festivals, en het is niet zomaar gezegd dat het volgend jaar allemaal door mag gaan.’
Hoe kijkt de PvdA er zelf naar?
Lilianne Ploumen: ‘Wij staan er niet afwijzend tegenover. Tegelijkertijd vind ik het ook vroeg om daar nu al uitspraken over te doen. Ik wil graag de minister horen, met van ons uit de garantie dat we er over drie maanden over verder willen praten.’
Maar de eerste festivals van 2022 vinden meteen in januari plaats. En zomerfestivals in mei of juni moeten nu al hun programma boeken.
Lisa Westerveld: ‘Ja, dat is lastig. Wij krijgen daar veel vragen over. Het is alleen heel erg lastig om te voorspellen hoe corona zich ontwikkelt. We hebben nu net een weekend achter de rug waarin mensen met coronatoegangsbewijs naar concerten mochten. We zullen snel weten hoe dat gegaan is.’
Hoe groot is de steun voor een nieuw pakket?
Lisa Westerveld: ‘Na de Algemene Politieke Beschouwingen heb ik er meer vertrouwen in. Ik zag Rob Jetten van D66 warme woorden spreken over de cultuursector, en Mark Rutte ook. Dan moet je de sector ook steunen.’
Lilianne Ploumen: ‘Precies, boter bij de vis.’