Zo gaat je favoriete festival anno 2019 met zijn plastic om Zo gaat je favoriete festival anno 2019 met zijn plastic om

Plastic Pact NL is een samenwerking tussen plastic producenten en gebruikers. Nu hebben een aantal spelers in de evenementenindustrie, die zich al eerder voor duurzaamheid hebben ingezet onder de noemer Plastic Promise, ook het Plastic Pact NL ondertekend. Op 20 februari zet staatssecretaris Stientje Van Veldhoven-van der Meer (D66) de doelen van het initiatief uiteen in een brief aan de Tweede Kamer. Voor 2025 moet het plasticgebruik met een vijfde verminderd worden én moeten alle plastic verpakkingen volledig recyclebaar zijn. Het Plastic Pact is ondertekend door zo’n zeventig partijen, waaronder dus concert- en festivalorganisatoren MOJO en ID&T. 'Het ministerie heeft een aantal bedrijven benaderd die veel met plastic te maken hebben', vertelt Marjanne Manders, woordvoerder van MOJO. 'Wij waren een interessante partner omdat we als evenementenorganisator eigenlijk in een nichemarkt zitten. Andere bedrijven die zich hebben aangesloten, zoals supermarktketens, produceren natuurlijk veel meer plastic dan wij. Maar voor een festival steekt de uitdaging om duurzamer te worden weer heel anders in elkaar.'

Steeds vaker wordt die uitdaging met beide handen aangegrepen: in de Amsterdamse gemeenteraad werd vorig jaar al een voorstel van de Partij voor de Dieren aangenomen om het gebruik van plastic op evenementen aan banden te leggen. Het Britse Glastonbury maakte recentelijk bekend dat plastic flesjes op zijn terrein tot het verleden behoren. Het Amsterdamse elektrofestival DGTL is al jaren bezig zijn plastic afvalstromen te beteugelen. Deze week kondigde het zijn duurzaamheidsprogramma voor 2019 aan, waarin het onder meer alle vuilnisbakken verruild voor drie centrale ‘Resource Collection Points’ en een ‘Recycle Hub’ verwelkomd waar al dat voormalige afval direct gerecycled wordt. Gewoon op het terrein, zichtbaar voor het publiek. Net als onder meer Into The Great Wide Open, Welcome To The Village en Eurosonic Noorderslag werkt DGTL samen met Innofest, dat Nederlandse festivals benut als proeftuin voor duurzame innovaties.

Met de ondertekening van het Plastic Pact nemen ook MOJO en ID&T zich nu dus voor meer verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen voetafdruk. Dat mes snijdt aan twee kanten: de organisatoren gaan minder plastic gebruiken én het gebruikte plastic beter recyclen. MOJO  slaat de handen daarbij ineen met Ziggo Dome en AFAS Live, waar in eerste instantie in ieder geval afscheid genomen wordt van al het plastic van fossiele grondstoffen dat in de horeca wordt gebruikt.

Daarmee vervangen de organisaties jaarlijks 10 miljoen bekers en besparen ze ruim 80.000 kilo op fossiele grondstoffen gebaseerde plastic. Het is niet de eerste stap die MOJO zet richting een plasticvrije toekomst voor zijn festivals. Alweer veertien jaar geleden introduceerde MOJO op Lowlands de biobased PLA beker, een beker van plantaardige grondstoffen zoals mais of suikerbieten. Na Lowlands volgden Down The Rabbit Hole en MOJO’s outdoor shows in het Nijmeegse Goffertpark. Zeven jaar geleden werden ook de bordjes, het bestek en de overige horecaverpakkingen al vervangen door biobased alternatieven. De PLA beker blijft een belangrijke schakel in het verduurzamingsplan, vertelt Manders. 'De samenwerking wordt juist verder doorgevoerd. Ook WOO HAH!, Stadspark Live en North Sea Jazz gaan nu van die beker gebruik maken.'

De grote uitdaging blijft recycling. De PLA beker is weliswaar recyclebaar, maar wordt momenteel nog niet gerecycled. Hij is nog niet industrieel sorteerbaar en belandt daarom gewoon tussen het afval. Daarom ontwikkelt MOJO nu een eigen sorteerinstallatie. 'We hopen dat we daar deze zomer al gebruik van kunnen maken', legt Manders uit. 'Tot die tijd moeten we het handmatig doen.' Op Down The Rabbit Hole en Lowlands wordt deze zomer ook een proef uitgevoerd met het composteren van biobased verpakkingen, waarbij allerhande bakjes en bordjes op natuurlijke wijze worden afgebroken tot een stof die de festivalgrond weer kan verrijken.

Hoewel de focus op recycling van de beste bedoelingen getuigt, is er ook kritiek op het pact. Holland Bioplastics, de brancheorganisatie waarbij veertien bedrijven zijn aangesloten die zich toeleggen op volledig composteerbare verpakking, was betrokken bij de onderhandeling, maar tekende het uiteindelijke akkoord uit protest niet. In een verklaring noemt de organisatie het akkoord 'een gemiste kans.' Greenpeace werd – net als Milieudefensie en de Nederlandse Plastic Soup Foundation – helemaal niet betrokken bij de totstandkoming van het akkoord en ondertekende het niet. 'Als de productie van plastic zo door blijft gaan, is het plasticmonster in 2050 vier keer zo groot', aldus campagneleider Meike Rijksen in de Volkskrant. 'Daar valt niet tegenop te recyclen. De huidige maatregelen van de overheid en producenten doen geen recht aan de urgentie van het probleem van plasticvervuiling. Alternatieve materialen en recycling worden nu als oplossing gepresenteerd, terwijl ze daarmee een systeem in stand houden dat in de kern vervuilend is.'

Organisaties als Greenpeace voelen meer voor een strijd tegen zogeheten single use plastics. Want hoe recyclebaar het plastic op MOJO’s evenementen straks ook is, de organisator maakt nog wel gebruik van verpakkingen die je één keer gebruikt en dan in de prullenbak gooit. De oplossing daarvoor ligt in de zogeheten hard cup, een beker van hard plastic die omgespoeld en direct hergebruikt kan worden. Op festivals als Best Kept Secret en Into The Woods – waar dit soort bekers al gebruikt worden – werkt men met een soort statiegeldregeling: je eerste drankje is iets duurder, maar als je je lege beker inlevert bij de bar, krijg je dat bedrag (of het extra muntje dat je ervoor hebt neergeteld) weer terug.

Ook MOJO onderzocht de afgelopen tijd of de hard cup een mogelijkheid was, vertelt Manders. 'Maar onze evenementen zijn zo grootschalig dat je echt heel veel vrachtwagens nodig zou hebben om die bekers naar het evenement toe te brengen. Je hebt ook nog veel meer hard cups nodig dan er bezoekers zijn, want de bekers mogen niet gespoeld worden op het terrein. Dat moet in een aparte fabriek gebeuren. Dat is niet zo eenvoudig als het lijkt.' Voor een club of kleinschaliger festival is de hard cup een prima optie, legt Manders uit, maar een Goffertpark-show met 65.000 toeschouwers is nou eenmaal een ander verhaal. 'Dan kom je uit op een gigantische hoeveelheid bekers.'

Het is inderdaad een flinke operatie, geeft André Malotaux toe. Malotaux is verantwoordelijk voor al het eten en drinken op Best Kept Secret, dat jaarlijks gebruik maakt van zo’n 600.000 harde plasticbekers. 'Dat zijn drie grote trailers, waarvan er elke dag eentje van het terrein naar een spoelfabriek rijdt met de vieze bekers.' De rekensom wordt nog moeilijker doordat een festival werkt met verschillende formaten bekers. 'Kleine biertjes, grote biertjes, wijn. Die moeten allemaal bij elke bar in de juiste hoeveelheid aanwezig zijn. Bij Best Kept Secret hebben we die truc ondertussen gelukkig best goed door.'

De veiligheid van evenementen speelt ook een belangrijke rol in de overwegingen omtrent harde bekers, legt Marjanne Manders uit. Een deel van de concerten en festivals die MOJO organiseert wordt bezocht door zoveel mensen dat het bedrijf rekening moet houden met grootschalige ontruimingen. 'Als zo’n hard cup op de grond ligt en 65.000 mensen moeten ineens snel van het terrein af, kan dat voor problemen zorgen.' André Malotaux is bekend met het struikelgevaar dat plastic verpakkingen kunnen veroorzaken. 'Daarom krijg je op festivals ook geen dop mee bij je flesje. Dat is niet omdat we je het geld uit de zak willen kloppen, maar omdat een flesje met een dop erop gevaarlijk kan zijn. Op Best Kept Secret hebben we dat omzeild met het statiegeldsysteem: daardoor liggen er eigenlijk bijna nooit bekers op de grond.'

'Je merkt dat dat de hard cup niet per se de ideale oplossing is voor zeer grote evenementen', stemt Martijn van Daalen van ID&T in. De Amsterdamse dancegigant ondertekende de Plastic Pact en was al betrokken bij Plastic Promise, de voorloper van het akkoord die vorig najaar op ADE werd gelanceerd. Op zijn kleinschalige festivals (Milkshake, Valhalla en Amsterdam Open Air) maakt de organisator wel gebruik van de harde beker. Maar of die altijd duurzamer is dan zijn zachte evenknie, blijft voorlopig de vraag. Hoe vaak moet je een hard cup bijvoorbeeld gebruiken voor -ie duurzamer is dan een zachte? En hoe kun je ze op een duurzame manier spoelen? 'Het voelt slecht om plastic één keer te gebruiken en het dan om te smelten, maar het lijkt erop dat een wegwerpbeker die je om kunt smelten tot een nieuwe beker net zo duurzaam kan zijn als een harde beker. Idealiter zijn er straks twee oplossingen waaruit in ieder specifiek geval de duurzaamste gekozen kan worden: de hard cup-optie en de soft cup-optie.'

Daarom voert ID&T dit jaar op grote festivals als Defqon en Mysteryland naar waarschijnlijkheid tests uit met de recycling van soft cups. 'Daarvoor heb je de hele keten nodig', legt Van Daalen uit. 'De producent, bijvoorbeeld een drankenmerk, maar ook de organisator, het schoonmaakbedrijf en de afvalverwerker.' In tegenstelling tot MOJO geeft ID&T de voorkeur aan PET-plastic, zoals dat ook gebruikt wordt in de gangbare frisdrankflesjes. Daarmee is het makkelijker om een zogeheten ‘monostroom’ aan te leveren bij de grondstofverwerker ('afvalwerker zeg je niet meer tegenwoordig') waarbij slechts één specifieke soort plastic wordt aangeleverd. 'Je hebt ook verpakkingen die bestaan uit allerlei gerecycled materiaal, maar het is moeilijk om die nog een keer te recyclen.' Het aanleveren van het plastic is sowieso een uitdaging. 'Iedereen die weleens op een festival geweest is, weet hoe het plastic er daar soms bij ligt. En op het moment dat plastic vervuild is, bijvoorbeeld doordat er zand in een beker zit, wordt het lastig of zelfs onmogelijk om het op een goede manier te recyclen.'

Een andere uitdaging schuilt in de vergunningen die festivals en concerten krijgen van gemeenten. Glas is op veel evenementen bijvoorbeeld uitgesloten als alternatief voor plastic. Versoepelde vergunningen op het gebied van blik vormden de afgelopen jaren een belangrijke doorbraak. 'Je zag dat energydrinks of mixdrankjes uit blik werden uitgeschonken in een plastic beker en dan daarin werden meegegeven', vertelt Van Daalen. 'Maar als je gewoon het blik mee kunt geven, scheelt dat alweer een hele hoop plastic. Je ziet dat gemeenten zich daar steeds bewuster van worden.'

Sowieso is er sprake van een collectieve bewustwording in de muziekindustrie. De belangrijke partijen zitten geregeld met elkaar om de tafel om ideeën en kennis uit te wisselen. 'Soms is dat lastig, want we hebben plastic ook nodig', legt Malotaux uit. 'Waar moet je cola anders in vervoeren? Blik is heel recyclebaar, maar het recyclen daarvan kost wel veel energie. Ik zit in een groep met mensen van MOJO en ID&T waarbij we samen met leveranciers kijken naar nieuwe mogelijkheden.' Van Daalen: 'Decorbedrijven komen dan bijvoorbeeld met suggesties voor andere materialen. De gehele keten is bereid om hier zijn tijd in te investeren, alle organisaties leren van elkaar. We zien dat er verschillende oplossingen zijn voor dit probleem: laten we nou samen kijken wat de beste is.'