FKA twigs plengt ijskoude tranen tijdens ijzingwekkende Carré show FKA twigs plengt ijskoude tranen tijdens ijzingwekkende Carré show

Het is tekenend voor FKA twigs dat ze haar show in Carré aftrapt met een tapdanceroutine. De Britse zangeres is immers het type artiest dat haar performance tot kunst weet te verheffen, waarbij ieder element – van de kostuums tot de wonderlijke precisie van haar dans – toevoegt aan de totaalervaring. Daar staat ze, voor gesloten gordijnen, in haar eentje tappend terwijl de spotlights haar gelaat isoleren. Het is een moeiteloos vraag-en-antwoord-spel met de elektronische beats die door Carré galmen. Maar naast het feit dat het twigs de kans geeft om haar bedrevenheid als danseres te etaleren, zit er een wrang randje aan de performance. Gekleed in een zwart narrenkostuum met grote pofmouwen zakt ze af en toe in elkaar of schiet ze opeens omhoog, dansend als een marionet in een grote poppenkastvoorstelling. Het is alsof ze je met haar dans een smalende vraag probeert voor te leggen: ‘Ben ik vermakelijk genoeg voor je? Ben ik goed genoeg om naar te blijven kijken?’

Het is een vraag die ons wijst op haar tweeslachtige relatie met de entertainmentindustrie. Per slot van rekening stond twigs jarenlang niet alleen bekend om haar eigenzinnige kunstenaarschap, maar vooral om haar erg publiekelijke relatie met Twilight-vampier Robert Pattinson. De media legden hun relatie onder de loep, zijn jaloerse fans zagen haar als een tegenstander en tijdens hun door de media breed uitgemeten break-up trok twigs aan het kortste eind. Terwijl haar hart publiekelijk tot mootjes werd gehakt, worstelde ze met haar gezondheid en moesten er tumoren operatief uit haar baarmoeder verwijderd worden. Allemaal flinke klappen voor een artiest die toch al aan het worstelen was met de opvolger van haar bejubelde debuutalbum LP1.

Al die tegenslagen heeft ze om weten te smelten in haar grootse comeback album Magdalene, een hartverscheurend break-up album waarop Tahliah Debrett Barnett haar visie helderder dan ooit articuleert. Die albumtitel wijst natuurlijk op Maria Magdalena, een vrouw die altijd in de schaduw van haar partner Jezus heeft gestaan en daarbij ook nog eens publiekelijk werd verguisd vanwege haar seksualiteit: is ze geen maagd, dan is ze een hoer. In die zin is ze een karakter met wie twigs – iemand bij wie haar gelaagde seksualiteit altijd een belangrijk onderdeel van haar profiel is geweest – zich kan identificeren. Op ‘cellophane’, de eerste single van het album, vraagt ze met dunne stem: ‘Didn't I do it for you? Why don't I do it for you?’ Ook op andere songs, zoals ‘daybed’ en het vanavond prachtige ‘sad day’ is haar pijn snijdend tot op het bot. Kenmerkend voor twigs maakt ze van die fragiliteit haar grootste kracht. Tijdens haar Magdalene­-tour plaatst de zangeres zichzelf pontificaal in de spotlights, en met haar alle vrouwen door de geschiedenis heen die in de luwte van hun partners moesten leven.

(tekst gaat verder na de foto)

Dat haast historische aspect zie je vanavond vooral terug in de vele kostuums waarin FKA twigs zich hult: na een kraakheldere vertolking van de sensuele R&B-ballad ‘Hide’, een track van haar allereerste EP, verdwijnt ze even van het podium om terug te keren in een sleazy update van wat het slaapkamerkostuum van Marie Antoinette had kunnen zijn, inclusief gigantische witte pluimen in haar haar. Of dan de blauwe sluier waarmee ze zich kroont tot de moderne belichaming van Maria Magdalena, de middeleeuwse jurk waarin ze haar optreden afsluit, of dan het middeleeuwse soldatenuniform waar ze zich in hijst voor de cameo van haar wushu zwaard Lilith – een tongue-in-cheek verwijzing naar de eerste vrouw van Adam, die het in de Bijbelse overlevering aandurfde om zichzelf gelijk te stellen aan de man.

Overigens speelt twigs over haar hele repertoire heen ook met die machtsdynamiek. Na ‘Water Me’ voert ze tijdens ‘Pendulum’ een schitterende dansroutine op waarin iedere hoekige beweging precies op de millimeter is, en grindt ze suggestief met haar kruis op de hoekige, stotterende beat terwijl ze zingt: ‘I'm your sweet little love maker.’ Na een zinderende dansroutine op ‘thousand eyes’ vanaf tape – waarbij vier dansers in formatie om haar heen kronkelen – wrikt ze zich los, om tijdens ‘mary magdalene’ het meest intieme moment van het hele concert neer te zetten. Terwijl ze in haar kraakheldere fluisterfalset zingt, gaat ze op de rand van het podium zitten om haar handen om het gezicht van een verstijfde jongen uit het publiek te wikkelen en op neuslengte in zijn gezicht toe te zingen: ‘Mary Magdalene, creature of desire.’ Het is een van de grote contrasten in haar werk: een haast seksuele onderdanigheid die ze op zichzelf laat instorten door het heft zelf in handen te nemen.

(tekst gaat verder na de video)

Tegelijkertijd wordt het vandaag duidelijk hoe sterk twigs’ stem zich over de jaren heeft ontwikkeld tot een zaalvullend geluid, en dat terwijl haar karakteristieke falsetstem ijl en bij tijden breekbaar blijft klinken. Het valt op tijdens haar korte bezoek aan het vroege repertoire en haar bekendere oude songs, maar het is des te duidelijker in het nieuwe werk. Waar ze vroeger de neiging had om haar stem te verzinken in haar abstracte producties, staat de spaarzame instrumentatie nu meer in dienst van haar stem. Eigenlijk heeft twigs niet veel meer nodig dan de elektronische drums, de pianokoordjes en de schitterende cello-melodieën van haar vaste celliste Lucina Chua. Tijdens nummers als ‘home with you’, ‘mirrored heart’ en natuurlijk ‘cellophane’, de meest hartverscheurende ballad van de hele setlist, valt het op hoe vast haar stem tot ijzingwekkende hoogtes rijst. Dat twigs het er waarschijnlijk mee eens is dat zijzelf centraal staat, blijkt: pas halverwege de show valt het doek achter haar en haar dansers, waardoor de muzikanten achter de schermen opeens zichtbaar zijn.

Waar de show op gestoeld gaat is haar eigen, dynamische performance. Ze danst met vier anderen in haar kielzog en maakt uitstapjes van ballet naar modern en vogue tot een sporadisch twerkje. Ze vecht tegen een onzichtbare tegenstander tijdens een routine met haar wushu zwaard. Ze klimt de hoogte in tijdens een adembenemende paaldansperformance, waarin haar gestalte mythische proporties aanneemt. Tegelijkertijd blijft ze gedurende de show koel en gedistantieerd. Je kunt twigs maar moeilijk voorstellen als een gewoon mens van vlees en bloed, iemand die de maandagmorgen een godvergeten kutdag vind, die de administratie altijd te lang laat liggen of huilend met een bak ijs in bed haar break-up ligt te verwerken. Eigenlijk is het lastig om te geloven dat de emotie in de show rauw is, zo beheerst blijft ze. Maar dan komt het  emotionele slotstuk 'cellophane', waarin ze het op een hortend en stotend snikken zet. Hartverscheurend is het, en tegelijkertijd voelt het als de grote katharsis van de show. Vanavond is twigs buitenaards, wonderschoon en volledig in haar eigen element.