Vijf jaar geleden leek de gay-nachtwereld van Amsterdam op zijn gat te liggen. Kroegen waar je kunt dansen op commerciële hitjes waren er volop, maar house- en technoliefhebbes hadden geen plek om naartoe te gaan. Toen kwam Is Burning om de hoek kijken. Intussen is het feest uitgegroeid tot één van de meest toonaangevende gayfeesten van Nederland, en mag het deze zondag al het vijfjarig bestaan vieren. We spraken organisator Carlos Valdes over de bijzondere vrijstaat.

Wat moet het een verademing zijn geweest om in de jaren zeventig te kunnen dansen in clubs zoals Paradise Garage en The Warehouse, waar iconische dj’s zoals Larry Levan en Frankie Knuckles de scepter zwaaiden. Zulke clubs waren het middelpunt van de levendige gayscene die aan de wieg stond van de elektronische muziek. Misschien werden de bezoekers buiten de clubs met de nek aangekeken, maar binnen de muren van zulke vrijhavens verenigde een ijzersterke gemeenschap zich door een haast religieuze liefde voor de muziek. De stroming die eruit voortkwam – house – zou de koers van de dance bepalen.

Die subcultuur, de muziek die daaruit voortkwam en vooral de vrijheid die er heersten waren allemaal inspiraties voor Is Burning. Het feest is opgericht door dj’s Carlos Valdes en Sandrien, hoewel de laatste zich tegenwoordig alleen nog opwerpt als resident dj. Voor de naam lieten ze zich inspireren door ‘Paris Is Burning’, een documentaire over de gay en transgender gemeenschap in New York eind jaren tachtig. Dat tijdperk wilden de organisatoren eren: met de platen die er worden gedraaid – van groovende disco tot high-energy Chicago house en recentere releases waarmee ze de link tussen het heden en verleden leggen – levert het feest een eerbetoon aan de beginjaren van de oldschool LGBTQ+ clubcultuur. ‘Dat is wel de scene die deze muziekstroming aan het licht heeft gebracht,’ vertelt Carlos.

Ondanks die muzikale roots lag de gay-uitgaanswereld vijf jaar geleden flink op zijn gat. Goed, de Reguliersdwarsstraat had nog genoeg te bieden als je wilde dansen op de welbekende R&B- en pophits, maar de liefhebber van serieuze house en techno viel tussen wal en schip. ‘We konden geen plek vinden waar wij heen zouden willen gaan, en ook konden genieten van de muziek.’

Enter Is Burning, dat zich ondertussen heeft ontwikkeld tot het meest toonaangevende gayfeest van Nederland. De kans is groot dat je de notoire leuze achter je favoriete club hebt zien staan: Trouw, Cruquiusgilde, Marktkantine, Shelter, WAS., BAR, allemaal hebben ze mogen branden. DJ’s zoals Job Jobse, Robert Owens, Boris en Virginia hebben er over de jaren allemaal gedraaid, hoewel de line-up nooit de headliner van de avond is. Door hun programma steevast onaangekondigd te houden, laat de clubavond de energie voor zich spreken. Resident dj TITIA, wiens solocarrière is begonnen bij het gayfeest, legt uit: ‘Het is niet alleen een feestje, het is het besef dat we onszelf mogen zijn, wie of wat je ook bent. Dat we dat moeten koesteren.’

Om maar even aan te geven: nu is de gay house- en technowereld weer booming, op internationaal, nationaal én lokaal niveau. Is Burning is niet alleen deel van die beweging, maar heeft die ook aangejaagd. Zo vertelt Fafi Abdel Nour, mede-oprichter van queeravond HomOOST, dat het feest voor hem een grote inspiratie was om zich in te zetten voor de lokale queerscene van Groningen. En ook de Amsterdamse organisatie Spielraum ontstond in de slipstroom van Is Burning. Thomas Vandewalle, werkzaam bij Is Burning en oprichter van Spielraum, zegt: ‘Door Is Burning heeft plotseling een hele doelgroep in Amsterdam – onze community – de weg naar de club gevonden, omdat ze zich daar wel op hun plek voelden.’

Zelf voelde Carlos zich ook van jongs af aan thuis in het nachtleven. 17 of 18 was hij, toen hij uit de kast kwam en voor het eerst naar café De Trut ging. Het begin van een tijdperk. ‘Élke zondag was ik daar te vinden, 15 jaar lang.’ Daar leerde hij mensen kennen vanuit allerlei lagen van de Amsterdamse gemeenschap: jong, oud, bekend, onbekend, politiek links, of juist rechts. ‘Mensen vonden het zo leuk om een nieuw iemand te ontmoeten, iemand die “anders” is – want zo voelde ik mezelf wel altijd. Maar in Amsterdam voelde ik me normaal. Het effect was dat ik me hier ontzettend thuis voelde, en mezelf zo vond.’

Toch maakt de dj nog geregeld mee dat dat ook anders kan. ‘Ik heb weleens in Equador gedraaid. Daar werd ik de hele tijd aan meisjes voorgesteld, zo van: ‘Je besteed te weinig aandacht aan de meisjes, ik krijg klachten.” De promoter kwam naar me toe van: “We gaan nu naar de afterparty, en dan mag je ze allemaal pakken.” Echt de meest horrible experience. Ik had daar een meisje ontmoet, en ik vroeg haar: “Kan je hier vertellen dat je op jongens valt?” Zij zei ook: “Nou, beter niet.” Een bizarre boeking. Toen ben ik naar mijn kamer gegaan, en heb ik gezegd: Ik wil niemand in mijn kamer. Echt een hele heftige macho sfeer met totaal geen open mind. Ik voelde me daar niet veilig, en het was none of his business wanneer en met wie ik seks heb.’

Safe space

De vrijheid om jezelf te zijn gaat hand in hand met de wetenschap dat het veilig is om dat te doen, beaamt Carlos. Bij zijn feest is open-mindedness de rode draad. ‘Is Burning is echt voor iedereen, maar we zetten er wel gaynight achter omdat we dat voor die groep mensen doen. Iedereen moet zich daar comfortabel bij voelen, anders zijn ze niet welkom. Het is ook een vorm van acceptatie. Je weet waar je heen gaat.’

Hij haalt een voorbeeld van een kennis aan, die nogal stond te kijken van twee “puppy’s” op het feest. “Dat zijn dus twee jongens die, met puppy maskers op, op ons feest rondlopen. Compleet naakt. Met ontzettend grote, eh, extra “benen”. Zij was daar heel erg van onder de druk, maar wij houden nou eenmaal een feest waarop mensen kunnen doen wat ze willen. “Zijn ze iemand tot last geweest?” is altijd de eerste vraag. Als ze het zelf naar hun zin hebben en andere mensen niet lastig vallen, dan is dat toch te gek?’

Dat hij zo’n onbevangen plek kan faciliteren, vindt Carlos fantastisch. ‘De positieve reacties doen me echt heel veel. Een meisje vertelde me laatst over haar zestigjarige oom. Hij had haar verteld dat hij zo graag naar Is Burning komt omdat hij zich hier zo vrij voelde, en dat hij nergens anders een plek heeft waar hij met die leeftijd chill kan uitgaan zonder dat mensen hem gek aankeken. Dát is waar je het voor doet.’

Op 21 april viert Is Burning het vijfjarig bestaan bij Warehouse Elementenstraat.