Courtney Barnett probeert iets liever voor zichzelf te zijn Courtney Barnett probeert iets liever voor zichzelf te zijn

‘I’m not your mother, I’m not your bitch!’, krijst Courtney Barnett alsmaar op het meest opmerkelijke nummer van haar tweede studioalbum Tell Me How You Really Feel. Het is een storm van woede, agressie en (de dertigersversie van?) teenage angst die nog geen 2 minuten klokt, met een grungey riff en snerpende feedback. ‘Het is zó lekker om te zingen’, zegt ze er zelf over op haar Amsterdamse persdag. ‘Waarom? Omdat het allerlei woede vrij laat die kennelijk in het lichaam gevangen zit, het is een bevrijdende twee minuten lang schreeuwen tegen iemand. Als tiener luisterde ik graag naar Nirvana. Ik maakte als kind de connectie niet – ik wist alleen dat ik het geweldig vond – maar ik had die allesconsumerende tiener-woede kennelijk in me zitten. En dat terwijl ik zó’n goed leventje had, haha.’ 

Tegen wie ze zich richt op dat nummer? Dat wil ze liever niet kwijt. Zoals ze op haar album ook reageert wanneer haar wordt gevraagd: ‘Tell me how you really feel!’ ‘I don’t know, I don’t know anything. I don’t owe, I don’t owe anything.’ De titel van dat nummer is ook al zo treffend: ‘Crippling Self Doubt and a General Lack of Self-Confidence’. Au. 

De Australische zangeres brak in de afgelopen jaren door met venijnige indiefolkrockliedjes met telkens weer een gemeen knipoogje en speelse taalgrapjes. ‘Put me on a pedestal and I’ll only disappoint you’, zingt ze in haar grootste hit. En verdomme, werd ze toch op een voetstuk geplaatst: het leverde haar een Grammy-nominatie op, ze trok ermee naar festivals als Lowlands en Down The Rabbit Hole trok en vulde de grote zaal van Paradiso. Oh, en ze maakte tussendoor ook nog een album met Kurt Vile, waarin ze hun vriendschap vergeleken met een hotelontbijtje.

Wie Barnett op dat voetstuk heeft geplaatst, zou in eerste instantie best teleurgesteld kunnen zijn door haar nieuwe album: die kenmerkende humor heeft plaatsgemaakt voor een pijnlijke eerlijkheid, en dat maakt de eerste luisterbeurt wat ongezellig. Daarna openbaart zich echter een oprechte, introverte plaat over volwassen worden, worstelen met relaties en het eenzame artiestenbestaan. ‘Deze plaat voelt meer verdrietig dan boos’, aldus Barnett in Amsterdam. Ze staat toch al niet bekend als een al te gretige prater, dan is het zeker niet gemakkelijk om een perstour te doen en het vijf dagen lang alleen maar hierover te hebben, met wildvreemden? Ongemakkelijke stilte. Dan een gniffel. ‘Yep.’

Liever heeft ze het over haar dertigste verjaardag, afgelopen november: ‘Het was richting het einde van de Amerikaanse tour met Kurt Vile. We speelden in zijn thuisstad Philly. Daar gooiden ze een klein verrassingsfeestje voor me: ze hadden in het geniep confettikanonnen op het podium gezet die afgingen aan het einde van de show, en daarna heb ik met de vrouwen uit de bands tarotkaarten gelegd ter ere van mijn verjaardag. Ik herinner me dat het een volle maan was, dat konden we vanuit het raampje van de tourbus zien, en ik trok de maan-kaart.’ Of dat een goed teken is? ‘Nou, het klinkt best symbolisch, toch?’ 

Toch is Barnett niet het type is dat graag het middelpunt vormt op feestjes. Liever staat ze tegen de muur geleund te observeren, maar haar dertigste verjaardag voelde wel als een big deal. ‘En toen ik een paar weken later thuiskwam gooide Jen, mijn partner, nog eens een verrassingsfeestje voor me met al mijn vrienden. Ik voelde me erg geliefd op mijn dertigste verjaardag.’

Jen, dat is de veertien jaar oudere zangeres Jen Cloher, met wie Barnett al sinds haar 23ste samen is, en in wiens band ze ook speelt. Wie meer over Barnett te weten wil komen, kan gewoon de laatste plaat van Cloher opzetten. Het eerste dat je dan hoort: ‘You’ve been gone so long you could have been dead.’ Natuurlijk gericht aan Barnett, in een liedje dat van start tot finish gaat over thuis in bed liggen met het de afdruk van Courtney’s lichaam nog in de lakens en het verschrikkelijke missen. ‘Ze vroeg me: “Vind je het erg als ik dit uitbreng? Schokt het je?” “Natuurlijk niet”, zei ik. “Het is jóúw verhaal, jij verdient het om te vertellen, zeg vooral wat je wil.” We hebben de regel dat we kunnen zeggen wat we willen, je moet je door niets laten tegenhouden. Ik denk dat dat je plicht is als songwriter.’ 

Ja, natuurlijk missen ze elkaar wanneer Barnett op reis is. ‘We sms’en, ze stuurt foto’s van onze kat, Bubbles, en we Facetimen af en toe. Het is nogal een weird lange afstandsding, maar het lijkt te werken. We zijn nu zeven of acht jaar samen, en ze heeft me zo ontzettend beïnvloed, politiek, moraal en muzikaal: ze introduceerde me aan bands waar ik nog nooit naar had geluisterd, zoals Wilco en Leonard Cohen. In haar band spelen is erg inspirerend, hoe ze liedjes schrijft, en dat ze überhaupt bestaat, hè? We zijn belangrijke klankborden voor elkaar, en hebben als regel dat we compleet eerlijk tegen elkaar zijn als iets écht shit is: “Laat dit aan niemand anders ter wereld horen!” Ze heeft een geweldige smaak, dus ik vertrouw enorm op haar mening. Het is fijn om dat vertrouwen te hebben, omdat het schrijven zo’n kwetsbaar proces is. Tegelijkertijd willen we niet te wijsneuzerig worden in ons advies: “Oh, de bridge is te lang.” Shut up!’

Over advies geven gesproken: eigenlijk is Tell Me How You Really Feel te luisteren als een reeks levenslessen die Barnett zichzelf probeert bij te brengen. ‘Tijdens het schrijven had ik moeite om mijn eigen gedachten uit te drukken, dus begon ik liedjes te schrijven over mijn vrienden en waar ze mee worstelen. Toen ik ze afmaakte, besefte ik dat het eigenlijk ook over mij ging, en mezelf door de ogen van de ander bekijken. Mijn belangrijkste raad aan mezelf: “Your vulnerability is stronger than it seems.’ Die kwetsbaarheid hoeft niet helemaal te worden weggepoetst. Erken die gevoelens en probeer het te begrijpen, dat maakt het ook gemakkelijker om het op te lossen.’

Nog zo’n zinsnede op de plaat die ermee samenhangt: ‘I get myself defensive when I know I’m wrong.’ ‘Ik moet leren toegeven dat ik defensiemechanismes heb waarmee ik de waarheid wil ontwijken. Vooral toen ik tiener was, was het heel sterk. Ik weet nog hoe mijn vader en ik altijd ruzie hadden over NIETS. Welke mening hij ook had, ik had de tegenovergestelde mening. Gewoon omdat ik dwars wilde zitten. Zelfs als ik het eens was met wat hij zei, speelde ik de advocaat van de duivel.’

Ondertussen probeert ze op het album ook nog haar angsten onder controle te krijgen. Medicatie maakt het alleen maar erger, zingt ze, en van meditatie raak je uitgeblust. ‘De eerste keer dat ik probeerde te mediteren werd ik juist zo angstig dat ik bijna een paniekaanval kreeg. Het was voor het eersts dat ik mezelf tien minuten gaf zonder afleiding, alleen met mijn gedachten en zonder telefoon om naar te kijken. Wow, heel confronterend. Ik probeer nog steeds uit te vogelen hoe ik met mijn angsten om moet gaan, maar fysiek gezond blijven helpt meer dan ik ooit had verwacht. Haha, dat lukt me inderdaad dankzij Jen, ze is een goede kok. Verder probeer ik vooral wat liever tegen mezelf te zijn, hoe moeilijk dat ook is.’

Barnett richt zich niet alleen inwaarts op Tell Me How You Really Feel, maar ook op de misogynie in de wereld om haar heen. Vooral op ‘Nameless, Faceless’, waarin ze sci-fi-schrijver Margaret Atwood parafraseert: ‘Men are scared that women will laugh at them. Women are scared that men will kill them.’ ‘Ik denk er veel over na, en praat er veel over met vrienden. Aanvankelijk was ik sceptisch over de #metoo-ophef: hoe kan een hashtag de wereld veranderen? Maar het is ongelooflijk hoe het de een wereldwijde discussie op gang heeft gebracht. Dat vrouwen hun verhalen kunnen delen, dat verlicht de pijn en maakt het gemakkelijker om erover te praten. En misschien dat jij als jongen vroeger niet wist waar je vriendinnen doorheen gingen, omdat ze te bang waren om erover te praten, of dachten dat je het niet zou begrijpen. Zo reageerden mijn bandleden ook: “Oh, ik wist niet dat je je sleutels tussen je vingers houdt wanneer je ’s avonds door het park loopt.” Maar dat doe ik wel, vertelde ik ze: “In het geval dat iemand me probeert aan te vallen kan ik diegene neersteken.” Ja, zo onveilig voelt het soms.’

Zo gaat het ook weer over haar vriendin Jen. In het nummer ‘Strong Woman’ zingt die hoe ze vroeger liever John had willen zijn. ‘I could do things I couldn’t do as Jen: ride bikes with boys, kiss girls and make some noise.’ Barnett: ‘Jen zat op een katholieke school en was heel androgyn, maar moest dat onderdrukken. Voor mij was het heel anders: ik ben opgegroeid met jongens, en deed als meisje al jongensdingen.’ 

Daarop valt Barnett even stil, ze betrapt zichzelf op haar woorden. ’Tja, “jongensdingen”, dat is al een gender-stereotype, hè? Voor mij als kind voelde het heel normaal, maar ouderen zeiden: “Oh, ze is een tomboy!” Nog zoiets: de jongens in mijn band hebben lang haar, ik weet nog hoe we ooit in een klein boerenstadje speelden en ze werden uitgescholden door een groep gasten voor.. Ja, ik haat dat woord. Het zegt vooral wat over degene die het gebruikt, het is zo gek dat mensen zich bedreigd voelen. Ik heb geleerd om – zelfs al ben ik bang – in dat soort situaties mijn bek open te trekken. Maar hoe je dat soort gedrag uiteindelijk de wereld uithelpt? Ik weet het nog steeds niet.'

Courtney Barnett speelt donderdag 31 mei in TivoliVredenburg, Utrecht.