‘Lieve bezoekers, we hebben het nachtprograma voor nu helemaal stil gelegd. Zonder band, DJ of wat voor programma dan ook zijn we volgens de normen van de gemeente nog steeds te luid. We begrijpen absoluut niet wat hier aan de hand is, maar op last van een dwangsom kunnen we nu niet anders dan deze beslissing nemen.’ Zo luidde donderdagavond laat de verklaring van Welcome To The Village, een festival in de buurt van Leeuwarden. De organisatie kreeg even na elf uur een officiële waarschuwing omdat de geluidsnormen overschreden werden. Er kon geen risico genomen worden, en dus werd het nachtprogramma op geschort. Ook de dagen die volgden moest Welcome To The Village zijn nachtprogramma flink beperken, al mag op vrijdag en zaterdag wel tot 01:00 uur normaal versterkte muziek klinken. Maar hoe kan dit? Lapt het festival de geluidsnormen aan zijn laars? Deugt de vergunning niet?
De problemen van Welcome To The Village komen niet uit het niets. Al jaren heeft het festival het aan de stok met Groene Ster Duurzaam, een stichting die opkomt voor de natuur en de omwonenden van het recreatiegebied. Al noemt Theo van Gelder van Groene Ster Duurzaam het liever een ‘natuurgebied’. ‘De Groene Ster is een recreatiegebied zoals daar in de jaren zestig een stuk of vijftig van in Nederland gemaakt zijn, vanuit de linkse gedachte dat iedere Nederlander een plek in de buurt zou moeten hebben waar hij of zij de natuur kon ondergaan. Het graven van de plassen ging vaak samen met ontzanding ten behoeve van nieuwbouw. In de loop der jaren is het gebied Groene Ster steeds minder goed onderhouden en hebben zeldzame dieren, waaronder een aantal soorten vleermuizen, bezit genomen van het gebied.’
Nee, de volumeknop wat omlaag was niet genoeg, de stekker ging echt uit het nachtprogramma van Welcome To The Village afgelopen vrijdag en zaterdag. Pijnlijk natuurlijk voor het festival, dat al jaren in de greep van klagende natuuractivisten is. Een artistieke en financiele strop om de nek van het kleinschalige festival.
'Het vergunningstraject kost ons op dit moment 20.000 euro'
Die zeldzame dieren zijn een van de factoren waar Van Gelder voor strijdt. ’Er zijn drie groepen klagers’, zegt hij. ‘Er zijn mensen die last hebben van geluidsoverlast, er zijn mensen die zich zorgen maken over de natuur, en er is een groep die ervan baalt dat het terrein tijdens de zomer wekenlang niet toegankelijk is voor gewoon publiek, ook tijdens de opbouw en afbraak van de festivals. Er zijn op dit moment vier evenement met een vergunning in De Groene Ster.’
De strijd van Van Gelder begon eigenlijk niet bij Welcome To The Village, maar bij Psy-Fi, een internationaal georiënteerd psy trance festival op dezelfde locatie, dat pas twee jaar later zijn eerste editie beleefde. Dat festival trekt zo’n 10.000 bezoekers uit de hele wereld, en het wil liefst 24 uur per dag doorgaan, vijf dagen lang. Dat mocht de eerste editie ook, en dat leverde een klachtenregen op. Bovendien werd het terrein een bende, onder meer dankzij regenachtig weer. Vanaf dat moment beet de stichting Groene Ster Duurzaam zich vast in het vergunningenbeleid van de gemeente Leeuwarden en wordt iedere vergunning aangevochten. Er is nog een derde jaarlijks terugkerende festival op het terrein: Promised Land. Dit jaar was er zelfs nog een vierde evenement, gekoppeld aan Leeuwarden Culturele Hoofdstad.
Voor Welcome To The Village is dat dus geen nieuws. Vorig jaar nog oordeelde de rechter drie dagen voor het festival dat de omgevingsvergunning van het gebied niet deugt. Zo is zes jaar geleden - toen Welcome To The Village voor het eerst plaatsvond - wel aangegeven dat evenementen bij uitzondering een vergunning kunnen krijgen, maar zonder heldere randvoorwaarden over bijvoorbeeld geluid en ecologische effecten. Gevolg: de stichting Groene Ster Duurzaam kon voortdurend gaten schieten in de vergunningen. Bianca Pander, directeur van Welcome To The Village: ‘De rechter zei: het is een rommeltje, regel het nu eens goed. Dat is op dit moment nog niet gebeurd, waardoor wij zelf allerlei ecologische rapportages aan hebben moeten vragen en pas anderhalve week geleden de vergunning rond kwam. Het vergunningstraject kost ons op dit moment 20.000 euro.’ Dat staat uiteraard nog los van de barinkomsten die het festival misloopt.
Vorige week dinsdag nog zat de organisatie bij de rechter, die er niet voor koos het festival te kortwieken. Zo achtte de rechter niet bewezen dat veel omwonenden daadwerkelijk last hebben van geluidsoverlast. De klagers zelf weigerden een meting bij hun eigen woning. Een ecoloog weerlegde bovendien de zorgen om de vleermuizen. Van Gelder: ‘Je bent erg afhankelijk van individuele rechters. Een week eerder oordeelde een andere rechter nog anders.’ Het heeft geleid tot een oneindig getouwtrek, dat volgens Bianca Pander inmiddels klauwen met geld kost, niet alleen voor de organisatie maar ook voor de Gemeente Leeuwarden. ‘We zaten vorige week met dertig mensen in de rechtszaal, waaronder 28 ambtenaren. Het gaat nergens meer over. Het is voor deze meneer zijn levenswerk geworden.’
Wij-tegen-de-wereld-gevoel
Onder de druk van deze doldwaze klachtenmachine bezweek het festival dit weekend min of meer. Dat wil zeggen: de gemeente handhaafde zijn eigen regels naar de letter. Waar het op neerkomt: op donderdag moet het geluidsniveau na elf uur omlaag, op vrijdag en zaterdag na een uur. En dat terwijl het programma tot drie uur doorloopt. Had de festivalorganisatie dat dan niet kunnen weten? Jawel, maar dan is er ook nog eens onenigheid over de manier van meten. Er is sprake van acht referentiepunten waar het geluid gemeten worden, buiten het festival. Bij de dichtstbijzijnde gevel bijvoorbeeld mag niet meer dan 70 dB gemeten worden. Maar de gemeente stelde ook een richtlijn voor het volume direct bij de PA: 98 dB. De organisatie ging uit van een richtlijn, terwijl de gemeente er direct op handhaafde. ‘En dat terwijl een band met publieksgejoel zelfs bij lager volume al snel op 102 dB uitkomt. Er werd dit weekend niet gehandhaafd op overlast - ik heb van de gemeente begrepen dat er nul klachten binnen gekomen waren. Ook zaterdag overdag kwamen we even boven de geluidsnorm. Maar ik ga Mark Lanegan niet vertellen dat hij zachter moet spelen. Het is ook echt absurd. De gemeente gaat niet over wat wij op het terrein doen, de gemeente moet handhaven als er overlast is.’ Hoeveel mensen nu feitelijk klagen maakt volgens Theo van Gelder niet uit. ‘Als een persoon klaagt is dat genoeg om het juridisch onderuit te trekken.’
En zo eindigde Welcome To The Village met een gekortwiekt programma, ondanks 6 uur onderhandelingen met de gemeente. Vrijdag- en zaterdagnacht werd nog een en ander opgelost met een silent disco en een paar mobiele geluidssystemen die zich strategisch buiten de referentiepunten navigeerden en die bovendien ver van de meetpunten op het terrein stonden. Ook mocht het festival ondanks code oranje toch wat kampvuurtjes aanleggen. De organisatie zegt verrast te zijn door de sfeer op het terrein, waar sprake was van een soort ‘wij-tegen-de-wereld-gevoel’. Bianca Pander: ‘We hebben superveel steun gekregen van Leeuwarder die langs kwamen.’ En zelfs Theo van Gelder had het uiteindelijk naar zijn zin op het festival, met zijn kinderen. Maar hij lag natuurlijk wel netjes voor zonsondergang in bed.
In augustus staat de 2018-editie van Psy-Fi nog op de kalender. Het trance-evenement kan zijn borst natmaken voor het juridische steekspel dat nog op ze afkomt. Welcome To The Village is niet van plan zich te laten wegjagen, omdat - volgens Bianca Pander - een mooi terrein als dit zeldzaam is in het noorden van het land. ‘Dit gebied is prachtig en wij zijn heel erg verbonden met de regio.’