Iedere Radiohead-fan weet het: de Engelse band heeft een spuughekel aan het liedje dat ze ooit op de kaart zette. Jarenlang weigerde Radiohead zelfs het liedje te spelen, ook al schreeuwden fans er nog zo hard om. Maar nu claimt de band het liedje toch echt keihard. De Amerikaanse zangeres Lana del Rey heeft een zaak aan haar broek hangen omdat het nummer ‘Get Free’ van haar meest recente album Lust For Life erop gebaseerd zou zijn. De zangeres bevestigde dit weekend zelf dat de zaak voor de rechter komt. ‘It’s true about the lawsuit. Although I know my song wasn’t inspired by Creep, Radiohead feel it was and want 100% of the publishing - I offered up to 40 over the last few months but they will only accept 100. Their lawyers have been relentless, so we will deal with it in court.’
Ok, dus Lana del Rey heeft zelf al aangeboden voor 40% te schikken. Is dat een halve schuldbekentenis vermomd als ontkenning? Of zijn de advocaten van Radiohead wel heel overtuigend? Met andere woorden: hebben ze een zaak? Laten we de liedjes eens met elkaar vergelijken. Consequence Of Sound plakte de twee voor het gemak even aan elkaar, en dan hoor je dat de liedjes min of meer gelijk beginnen. Een gitaar die dezelfde akkoordenprogressie speelt, weifelende zang die klagerig achteruit hangt. Maar het is niet moeilijk om de verschillen op te sommen.
Radiohead wil geld zien van Lana del Rey. De zangeres zou haar nummer ‘Get Free’ gejat hebben van hun klassieker ‘Creep’, en zelfs haar aanbod om 40% van de royalties af te staan kan een rechtszaak niet voorkomen. En zo begeeft Radiohead zich op ‘Blurred Lines’ terrein met een liedje dat zelf ook niet van onbesproken oorsprong is.
Allebei zijn het wat zeurderige liedjes over hoe zwaar het leven is, maar waar Radiohead er in het refrein nog een schepje bovenop doet, zoekt Lana Del Rey juist het licht: ‘I wanna move out of the black (out of the black), into the blue (into the blue).’ De muzikale uitwerking is ook totaal anders. De belangrijkste kern van Radiohead’s ‘Creep’ is het contrast in intensiteit en volume tussen couplet en refrein: die felle gitaaraanzet en vervolgens de schreeuw van Thom Yorke, die tegen het eind van het liedje uitmondt in een ware climax van zelfbeklag. Zo pathetisch dat je je best voor kan stellen dat de band er later afstand van nam. Lana Del Rey doet dat helemaal niet: haar liedje behoudt de dromerige galmsfeer die het hele nummer typeert, en die zelfs het hele album kleurt.
Dit soort zaken komt de laatste jaren regelmatig voor, en niet zelden met succes. Beroemd is de zaak ‘Blurred Lines’, waarin de erven Marvin Gaye popzangers Robin Thicke betichtten van het kopiëren van de feel en sound van ‘Got To Give It Up’. Dus niet eens de akkoorden of de tekst, maar puur de vibe van het liedje. Krankzinnig natuurlijk, want de halve popgeschiedenis bestaat uit liedjes die geïnspireerd zijn door beroemde of minder beroemde voorgangers. Als Kygo geld zou krijgen voor elke tropical house draak die de afgelopen jaren de charts beklom, zou ie het huis van Kim Dotcom kunnen overnemen. Als Jeff Mills de 909 drumsound kon claimen, zou ie nooit meer hoeven te draaien.
1. The Verve vs The Rolling Stones
Britpopband The Verve moest de royalties van hun klassieker 'Bittersweet Symphony' volledig afstaan omdat ze een sample van The Stones niet gecleard hadden. Au.
2. Coldplay vs Joe Satriani
Coldplay werd voor 'Viva La Vida' zelfs twee keer beticht van plagiaat, een keer door Joe Satriani, later ook nog door Cat Stevens. De eerste klacht werd verworpen, de tweede besloot liever een kopje thee met zijn collega's te gaan drinken.
3. Madonna vs Salvatore Acquaviva
Een Belg die het opnam tegen Madonna? De rechter oordeelde dat haar hit 'Frozen' te veel leek op een liedje van de Belg. Het werd lange tijd verboden op de Belgische radio.
4. Ray Parker Jr vs Huey Lewis
Huey Lewis werd gevraagd een song te maken voor de Ghostbusters soundtrack. Hij weigerde, maar de uiteindelijke titelsong leek verdacht veel op een liedje van Huey Lewis uit hetzelfde jaar.
5. Led Zeppelin vs Spirit
De Britse rockers Led Zeppeling jatten alles wat los en vast zat, met name uit de blues. Deze zaak ging over het gitaargetokkel van 'Stairway to Heaven', dat wel erg deed denken aan een instrumental van de band Spirit.
En toch gaat de rechter regelmatig mee in het verhaal van de klagers. Sam Smith bijvoorbeeld moet inkomsten inleveren voor zijn grote hit ‘Stay With Me’. Dat liedje leek volgens Tom Petty veel op zijn ‘I Won’t Back Down’, en dat was de rechter met hem eens. Overigens heeft diezelfde Sam Smith op zijn nieuwe album ook een liedje dat ‘Midnight Train’ heet en dat begint met dezelfde akkoorden als… ‘Creep’. Het meest saillante detail in de zaak ‘Creep’ is nog wel dat Radiohead ooit zelf beschuldigd werd het liedje gestolen te hebben van The Hollies. En ja hoor, dezelfde akkoorden, dezelfde ‘feel’ in de drums. Radiohead gaf toe ‘geïnspireerd’ te zijn geweest door het 70s liedje, vermeldde dat ook netjes in het cd-boekje en leverde een deel van de royalties in bij de schrijvers van het liedje, Albert Hammond en Mike Hazlewood. Het zou genoeg moeten zijn om deze zaak tegen Lana Del Rey van tafel te vegen, op zijn minst moreel gezien.
Onderaan de streep is het eigenlijk nauwelijks nog voor te stellen dat Radiohead zelf achter deze zaak staat. En dat hoeft ook niet zo te zijn. ‘Creep’ - en eigenlijk alle vroege werken van de band - vallen onder een veelbesproken deal met EMI, en de kans is groot dat het label of een uitgever deze zaak gestart is. Uitgevers zijn zich de laatste tijd toch al stevig aan het roeren. Vorige week nog was het de Amerikaanse publisher Wixen die Spotify aanklaagde voor 1,6 miljard dollar, een zaak die draait om de vraag of streamingdiensten nou wel of niet mechanische rechten moeten afdragen. Ook binnen Buma/Stemra proberen uitgevers meer macht naar zich toe te trekken: nu geldt een stemverhouding van 2/3 voor de auteurs en 1/3 voor de uitgevers, en zij willen graag toe naar een 50/50 verhouding. Kortom in het nieuwe tijdperk proberen zij het tafellaken zo ver mogelijk naar zich toe te trekken.
Free Lana Del Rey, weg met de money creeps!