Je hoeft geen enorme graver te zijn om te struikelen over politieke pop. Van Bob Dylan tot Beyoncé in Amerika, van Boudewijn de Groot tot Aafke Romeijn in Nederland. Volgens sommigen hadden muzikanten ooit meer durf en een mening, maar pop en politiek zijn nog steeds onlosmakelijk met elkaar verbonden. Luister alleen al deze playlist vol recente politieke pop. En lees ons openingsstuk, over de geëngageerde teksten van Ismo, Joe Goes Hunting, St Tropez en hoe o.a. Noahs Ark en Top Notch !METS lanceerden. En dat is nog maar het topje van de Nederlandse politieke popijsberg.
Engagement in pop. Met de Nederlandse verkiezingen voor de deur en de Amerikaanse net achter de rug, heeft iedereen er weer een mening over. Het is er te weinig. Of juist te veel. Maar één ding is zeker: protestsongs komen bijna nooit van rechts.
Toch krijg je voor je gevoel geen volledig beeld van wat er speelt als je in de lijstjes vol politieke songs duikt. Hoe divers de onderwerpen ook zijn. Liedjes tegen kernwapens, tegen politiegeweld, voor gelijke rechten en behandeling van minderheden, tegen een presidentskandidaat of juist voor een kandidaat, voor een beter milieubeleid, voor emancipatie in het algemeen. Ze gaan over van alles. Maar als er iets bestaat als de Canon van de Protestsong, dan is praktisch die hele lijst afkomstig vanuit de linkerkant van het politieke spectrum. Best gek, aangezien de aanhang van links en rechts elkaar weinig in grootte ontlopen. In Amerika wordt er, bijvoorbeeld in de countryhoek, best wat conservatieve en rechtse muziek gemaakt. En dat zijn echt geen artiesten die ergens in een klein verdomhoekje zitten.
Maar hoe zit dat in Nederland? Het lijkt een simpele zoektocht: Waar zijn die hits over een strenger migratiebeleid, de vrije markt als hoogste doel en wat een slecht idee de euro wel niet is? Of wellicht is het makkelijker te vinden in iets algemenere onderwerpen.
Nostalgie
Wellicht zit de oorzaak van de muzikale stilte op rechts in het idee dat politieke song per definitie een protestsong is en in het klassieke onderscheid tussen links en rechts. Links als progressief, activistisch en voor verandering, rechts als conservatief en dus meer voor behoud. Als de typische linkse song dan gaat over hoe het zou moeten zijn, gaat de typische rechtse politieke pop misschien over hoe het was? Pop waarin weemoedig wordt teruggeblikt aan de tijd van dat touwtje uit de brievenbus.
Vroeger was immers alles beter, dat was 50 jaar geleden ook al zo. Luister maar eens naar de typische Jordanese smartlap. Die gaat meestal niet over hoe mooi de Amsterdamse wijk is, maar vaak over hoe mooi die ooit was. Vroeger was men dan wel iets armer en lag je als baby in een 'stijfselkissie' in plaats van in de wieg, maar het was ook een stuk gezelliger. ‘Brabant’ van Guus Meeuwis vist in dezelfde vijver, al gaat het niet om vroeger. Lopend in Nederland, waar de mensen stug zijn en voor zichzelf leven, denkt hij aan Brabant waar de mensen nog sociaal zijn. En toch, ook dat sentiment is niet voorbehouden aan rechts. In het politieke debat zetten immers beide kanten tegenwoordig sterk in op dat argument.
Gass
Autorijden dan. Harder rijden is toch een speerpunt van rechts. 130 zegt de VVD, 140 zegt de PVV. En aanverwant; de PVDA, SP, Groenlinks, Partij van de Dieren en D66 zijn voor kilometerheffing, de VVD, CDA en PVV tegen. Een klassieke scheiding tussen link en rechts. En wat is er dan beter dan een Nederlandse band, uit de tijd dat Nederland nog gewoon massaal normaal deed, die over autorijden zingt? Bovenaan Mark Ruttes Top 2000-lijstje: juist, Golden Earrings ‘Radar Love’. Maar ook dat nummer is nooit uitgegroeid tot dé song die een generatie hardrijders verbond. Hetzelfde geldt voor ‘Gass’, die had best die potentie gehad afgelopen jaar.
Met een beetje creatieve vrijheid is er dus wel wat Nederlandse pop aan rechtse standpunten te koppelen, maar om nou echt te zeggen dat er rechtse Nederlandse popsterren op de barricaden zijn geklommen, nah. Er zijn maar weinig voorbeelden van Nederlandse liedjes die actief het rechtse gedachtengoed verspreiden, of zo dusdanig geframed worden (Bob Dylan hield zelf immers ook hardnekkig vol geen politieke liedjes te schrijven, maar zo zag iedereen ze wel). En dat terwijl bijvoorbeeld Gerard Joling zich in interviews lovend uitspreekt over de politieke ideeën van Pim Fortuyn en Wilders en zijn collega Gordon vier jaar terug op de het verkiezingsfeestje van de VVD optrad. Het is duidelijk hoe ze denken, maar hoezo schrijven ze er niet gewoon eens een liedje over? Dan hoeft Geert Wilders voor zijn top vijf niet meer te grijpen U2, Springsteen en Lady Gaga, die allemaal bekend staan als progressieve voorvechters van de mensenrechten, of voor vervend VVD-stemmer André Hazes.