Kan muziek verdwijnen in het digitale tijdperk? Kun je als band opgaan in het niets? Voor die vraag legde de Britse hit-act The KLF al in 1994 een basis toen ze hun complete oeuvre van de aardbodem lieten verdwijnen. Tegelijk verbrandden ze een miljoen pond. Een miljoen! In briefjes van 50. Een bizarre actie waar ze 23 jaar over beloofden te zwijgen. Nu is The KLF terug. Niet met antwoorden, maar met meer vragen: 2017, what the fuck is going on?
Het is 1991. Het housevirus is vanuit Chicago via Ibiza in Engeland aanbeland, en na een krankzinnige tweede Summer Of Love knalt het land uit elkaar van de gigantische mega raves. Illegaal, opwindend, en zo populair dat een cross-over naar de mainstream niet uit kon blijven. Acts als The Prodigy, Leftfield en The Orb maken supervernieuwende muziek die aanslaat bij het grote publiek. En er is The KLF, op zeker moment de meest succesvolle van allemaal: ook in Nederland staat hun single ‘Last Train To Transcentral’ op nummer 2 in de Top 40, en later in hetzelfde jaar ook nog ‘Justified And Ancient’, een uitbundige track met diva-vocalen van Tammy Wynette.
Voor veel radio-luisteraars begin jaren negentig was The KLF misschien net zoiets als 2 Unlimited of Snap! - hits, hits, hits - maar niets was minder waar. Vanaf het begin al was het eerder een kunstproject, dat vragen stelde over de mainstream popcultuur juist door er vol deel van uit te maken. De groep bestaat uit Bill Drummond en Jim Cauty, twee Londenaars die eerder al muziek uitbrachten onder namen als The Justified Ancients Of Mu Mu en The Timelords. Bizarre namen natuurlijk, en hun geschiedenis staat met nog veel vreemder anekdotes. Zo plaatsten ze vreemde advertenties in popblad NME, speelden ze bij de Brit Awards een metalversie van een van hun hits en schoten ze een machinegeweer (met lege patronen natuurlijk) leeg op een zaal vol industrie-bobo's. En oh ja: ze lieten er ook nog een dood schaap achter op de afterparty.
The KLF
Bill Drummond & Jimmy Cauty aka The Timelords aka The Justified Ancients Of Mu Mu aka The K Foundation.
1988 Single 'Doctorin' the Tardis' (als The Timelords)
1989 Classic album (en film) The White Room
1990 Single 'What Time Is Love?'
1990 Single '3 AM Eternal'
1990 Ambient/comedown-album Chill Out
1991 Single 'Last Train To Transcentral'
1991 Single 'America: What Time Is Love?'
1991 Single 'Justified And Ancient'
1992 KLF verbijstert iedereen bij Brit Awards
1994 KLF verbrandt een miljoen en heft zichzelf op
Dat achter het project een dieper idee schuil ging was al in 1988 bekend, toen Drummond en Cauty een boek uitbrachten: The Manual (How To Have A Number One The Easy Way). Het is in feite een soort case study van de ‘novelty hit’, van die liedjes die nergens op slaan maar die om de een of andere reden extreem populair worden. Je hoeft er niet voor te kunnen spelen - liever niet zelfs - en de tekst hoeft al helemaal nergens over te gaan. Nonsens op een breakbeat, dat is eigenlijk het beste. Het boek is net zo absurd als futuristisch, omdat het vooruit loopt op de volkomen overvloed aan muziek waarin we nu leven. Het boek wijst ook vooruit naar steeds goedkopere opname-technieken, die het maken van muziek laagdrempelig maken. The Manual staat boven alles bekend als een superaanstekelijk boek, een hele prikkelende manier van kijken naar de popcultuur en de industrie er omheen.
Zoals gezegd: over het vernietigen van dat geld en van al die muziek gaf The KLF nooit interviews. Toch is het ook weer niet zo heel onbegrijpelijk als je bijvoorbeeld kijkt naar een later project van Bill Drummond, genaamd The 17. Hij maakte er een film over met een heel heldere titel: Imagine Waking Up Tomorrow and All Music Has Disappeared. Het is een zoektocht naar de waarde van muziekopnames. Economische waarde natuurlijk, want hoeveel is iets waard dat je eindeloos kunt vermenigvuldigen? Hoeveel is iets waard dat altijd en overal beschikbaar is, waar de marktregels van vraag en aanbod niet meer gelden? Maar ook emotionele waarde: wat betekent een specifiek muziekstuk nog als je altijd en overal doodgegooid wordt met liedjes? Om dichter bij die kernvraag te komen reisde Drummond de wereld over om een zelfgemaakte compositie genaamd 'The 17' op te nemen, een stuk dat alleen hij zou mogen horen.
Ook in zijn film is Drummond trouwens meer van de vragen dan van de antwoorden, net als afgelopen week in Liverpool, waar The KLF midden in de nacht en precies na 23 jaar zijn beloofde terugkeer maakte. In een ijscowagentje, zoals we dat kennen van de hoes van de single 'Justified & Ancient'. Een journalist van Channel 4 die hoopte eindelijk die ene vraag te mogen stellen komt bedrogen uit, terwijl Drummond en Cauty hem weglachen van achter de tafel waar ze hun nieuwe boek 2023: A Trilogy signeren. Ondubbelzinnige antwoorden zijn in dat boek zelf ook niet echt te vinden, aldus The Guardian, dat zelf wel een heel interessant stuk publiceerde over het spel dat The KLF speelt. Fanatieke fans kochten deze week zonder nadenken voor honderd pond een kaartje voor een typisch KLF non-event, waar je onder meer fake Starbucks-bekertjes als merch kunt kopen. De verkoper geeft geheel in KLF-stijl toelichting: ‘Het is een heel duur wegwerpbekertje, of een heel goedkoop kunstwerk, het is maar net hoe je het ziet.’
