Radiohead in de HMH: scherp en wars van nostalgie

Veel nieuw werk bij eerste show wereldtour in Amsterdam

Atze de Vrieze ,

We zijn vijf nummers op weg tijdens Radioheads tourpremière in Amsterdam en drie dingen kunnen al meteen de prullenbak in: het gemopper over paspoortcontroles bij de deur, de illusie dat de band strijkers mee zou nemen en onze zorgvuldig doordachte setlist-voorspelling.

Allereerst het geklaag over paspoortcontroles aan de deur (op verzoek van de band wordt dat bij alle shows gedaan). Gedoe, want tickets op naam met strenge regels en potentieel getreuzel aan de poort. Maar laten we eerlijk zijn: het ging bij de ingang haast nog soepeler dan bij een normaal concert, en zelfs die dame met haar geknutselde 'searching for tickets'-bord naast de ingang werd al snel naar binnen geroepen met goed nieuws. 

Dan de hoop op strijkers. Tevergeefs. Radiohead speelt in dezelfde set-up als vier jaar geleden: de vijf kernleden, aangevuld met Portishead-drummer Clive Deamer, die niet alleen uitgekozen is op zijn skills, maar ook op zijn gelijkenis met vaste drummer Phil Selway: hun kale koppen verschijnen steeds als een soort spiegelbeelden op de grote schermen boven het podium. En die strijkers die in de slotakkoorden van Burn The Witch het denkbeeldige vuur angstaanjagend hoog opstoken dan? Die worden door arrangeur Jonny Greenwood met een strijkstok uit zijn gitaar geramd. 

Ten derde: die zorgvuldig samengestelde setlistgok van eerder op de middag. Het blijft altijd puzzelen en raden welke keuzes de band maakt. Geen setlist is hetzelfde. Maar dat de show hier vanavond zou beginnen met A Moon Shaped Pool integraal hadden vast niet veel mensen zien aankomen. Na opener Burn The Witch (nog een beetje wankel, en door die ontbrekende strijkers minder elegant dan op plaat) volgt dus Daydreaming (kwetsbare ballade die live nog wat kwetsbaarder klinkt) en het gitzwarte Decks Dark. "We hebben geen koor, dus jullie moeten zingen", kondigt Thom Yorke aan. Ook dat is inderdaad een belangrijk detail in het arrangement, vooral omdat de engelachtige zang zo mooi contrasteert met de zware lading. Je mist het toch een beetje, en de band oogt nog een beetje roestig, maar langzaam begint het op gang te komen: vanaf het sterke slot van Decks Dark naar het fraaie folknummer Desert Island Disk en het bijtende groovenummer Ful Stop. "You really messed up everything", sneert Yorke over de bittere pil die hij heeft moeten slikken. "This is a foul tasting medicine."

Net als je definitief denkt de plannen te doorzien, slaat Radiohead na vijf nummers toch ineens linksaf: daar is het knetterende Morning Mr Magpie. Ineens zitten we middenin een reguliere set, met nummers uit het hele oeuvre, langs het opwindende There There, het wat saaie The Daily Mail en het verrassende grungy oudje My Iron Lung naar het nieuwe The Numbers, met de meest subtiele climax van de avond. Maar de piek ligt toch bij de vier elektronisch georiënteerde songs tegen het eind van de reguliere set: achter elkaar The Gloaming, Lotus Flower, Everything In Its Right Place (verslikte Yorke zich nou in de tekst?) en Idioteque, het onwrikbare fundament onder het moderne Radiohead. Met 17 nummers van de laatste drie albums (waarvan 9 van A Moon Shaped Pool) is dat waar de band ondubbelzinnig op inzet. Er wordt her en der gesuggereerd dat dit wellicht Radioheads laatste rondje is, maar de gretigheid waarmee al dat recente werk wordt vertolkt doet eerder het tegenovergestelde vermoeden. Waar de (vandaag zeldzame) klassiekers met gitaren - My Iron Lung, Paranoid Android - het publiek verenigen in collectieve nostalgie, zijn het deze songs die de zaal binden in ontzag. Geen enkele band op dit niveau is negen albums lang zo vernieuwend en eigenwijs.

Maar dat niet alleen: het is ook nog eens een genot Thom Yorke te zien dansen, met dat knotje en die gescheurde spijkerbroek van hem. Dat doet-ie vooral bij publieksfavoriet Idioteque. Terwijl de ene Greenwood rechts van hem met bezeten blik in de apparatuur duikt en de andere links zich zo'n beetje ín het drumstel verstopt, verschijnt bij Yorke een brede grijns op het gezicht. De dansende Thom Yorke, die zagen we het best in de videoclip van Lotus Flower, en op het nieuwe album definieert hij zich explicieter dan ooit, in Present Tense. Het is vanavond het warmbloedige hoogtepunt van de toegift. Sterker dan op de studioversie hoor je hoe de hele band zich inzet voor een subtiele, Braziliaanse schwung, die waanzinnig goed tot zijn recht komt. 'Keep it moving, I am doing no harm. As my world comes crashing down, I'm dancing, freaking out.'

Setlist:

1. Burn the Witch
2. Daydreaming
3. Decks Dark
4. Desert Island Disk
5. Ful Stop
6. Morning Mr. Magpie
7. There There
8. The Daily Mail
9. My Iron Lung
10. Videotape
11. Identikit
12. The Numbers
13. The Gloaming
14. Lotus Flower
15. Everything in Its Right Place
16. Idioteque
17. Bodysnatchers

Toegift 1 
18. Bloom
19. Present Tense
20. Paranoid Android
21. Tinker Tailor Soldier Sailor Rich Man Poor Man Beggar Man Thief
22. Weird Fishes/Arpeggi

Toegift 2
23. You and Whose Army?
24. Reckoner