2002: Kazaa
En opeens was de hele muziekgeschiedenis binnen handbereik. Of nou ja, zo voelde het met het installeren van Kazaa. Waar ik voorheen op de fiets naar de bibliotheek sjeeste om cd’tjes te huren, kon ik begin jaren nul opeens online inbellen om liedjes te ontdekken als Eric Clapton, Jimmy Page, Carlos Santana, Slash, John Mayer, BB King guitar solo- All Along The Watchtower (no virus).mp3 en Madonna -Girls Just Wanna Have Fun.m4a. En dan was er nog het vriendje dat de nieuwe videoclip van Nelly Furtado downloadde, om erachter te komen dat het een hardcore pornofilm betrof met een jongedame die een hoogstens een vagelijke overeenkomsten had met de Canadees-Portugese zangeres. Maar Kazaa betekende ook het branden van de eerste verzamelcd’s, die dienst deden als liefdesbrieven voor een vroege vlam. Daarop fluisterde Chris Martin haar toe hoe mooi de wereld was, en smeekte ik via de zoon van Tim Buckley om haar liefde, altijd vergezeld van een gigantisch begeleidend schrijven en met Paint gemaakte hoesjes. Tjongejonge, wat een pathetiek was dat. Het Nederlandse bedrijf Consumer Empowerment introduceerde peer-to-peer-programma Kazaa in 2001, in hetzelfde jaar dat Napster offline werd gehaald. Waar die laatste één algemene server en bibliotheek had - en als aanbieder van illegale content al snel strafbaar bevonden werd - haalde je met Kazaa de bestanden rechtstreeks van de computers van andere gebruikers. Kortom: Kazaa wist zogenaamd van niets, wat het voor auteursrechtenorganisaties moeilijk maakte actie te ondernemen. ‘We willen juridische duidelijkheid scheppen. Want na KaZaa komen wel weer nieuwe internetdiensten die hetzelfde doen’, voorspelde Buma/Stemra al in 2002. En daar hebben ze gelijk in gekregen, kunnen we nu stellen. (TP)

2004: Limewire
In 2004 gaat de techniek razendsnel. Als je geluk hebt krijg je voor Sinterklaas je eerste mp3-speler, zo'n veredelde USB-stick met een schermpje, om een half jaar later al weer hopeloos achter te lopen als je klasgenoot een flitsende iPod Nano of Creative Zen onder je neus duwt. Een hele gigabyte aan muziek heb je ineens te vullen. Dat kan natuurlijk met geripte cd's, maar LimeWire is spannender. Net als Kazaa en Napster was LimeWire een peer2peer-network. Wat dat precies inhield begreep in mijn directe omgeving niemand, maar dat gaf niet. Iemand anders ver weg zette er liedjes op, en die zette ik weer op mijn knalroze mp3-speler. Mijn meest “foute” vriendin moest me uitleggen hoe het werkte, die ene die ook wel eens een sigaret rookte of een vijfje pikte van haar moeder. Een half uur later was ik een expert. Ik downloadde een lelijke zwart met roze skin​ (want: punk) en elke losse track van Fall Out Boy en Iggy Pop die ik kon vinden. Hele albums luisteren, daar deden we niet aan. Je zocht gewoon op The Ramones en downloadde de eerste vijf nummers die boven kwamen drijven. Dat daar ook My Sharona van The Knack tussen zat – verkeerd gelabeld door de uploader – daar deed je niet moeilijk over. Het was tenminste niet voor de zoveelste keer een imitatie van Bill Clinton die je een gratis Gucci-tas aan probeerde te smeren. (CvW)

2008: DC++
Na losse tracks met programma’s als WinMX en voor het eerst volledige albums met IRC, wat nog een heel gehannes was met bots en wachtrijen, was DC++ de volgende stap qua downloaden. Je kon er alles vinden. Van mp3 tot boekverslag en als je iets gevonden had kon je direct bladeren in de mappen de deler. Zo kwam je erachter dat de echte pro’s al hun bestanden ordenden. Muziek op alfabet, genre of zelfs waardering. En dus ging je zelf ook maar je computer zo inrichten. Als iemand een vergelijkbare smaak had kon je zo op de gok andere dingen proberen en zo de beste ontdekkingen doen. Of je kwam er achter dat die user met die enorme collectie Franse componisten een nog veel grotere collectie heftige porno had. Keurig encyclopedisch gerangschikt. Grootste probleem was de drempel voor de verschillende kanalen, hubs, waar je op moest inloggen om aan de slag te kunnen: je moest een minimum aantal GB’s sharen. Bij het ene kanaal was dat weinig, maar bij de écht interessante kanalen al snel 30 gb. Onmogelijk veel in het vroege internettijdperk. En dus deelde je maar je hele windowsmap, en kopieerde je willekeurige grote bestanden zodat je veel meer leek aan te bieden dan je in werkelijkheid had. (RHH)

2010: Usenet
Na de vernietiging van ons geliefde Oink begon het downloadlandschap eruit te zien als een stad in burgeroorlog. Een voor een verdwenen de kopstukken, doorzetters gingen meer en meer ondergronds. Neem bijvoorbeeld Usenet, een nieuwe techniek waar je net effe wat meer technische bagage voor moest hebben. Kijk, die poort op je router open zetten voor Oink, dat lukte nog wel, maar Usenet, dat was echt nerdstuff. Althans, het lukte mij maar niet überhaupt te begrijp wat het was. Ja, het bestond eigenlijk al sinds de jaren zeventig, dat begreep ik. Het was iets met nieuwsgroepen en gecodeerde bestanden, iets met betalen ook. De usenetters zelf vonden het overigens helemaal niet zo ingewikkeld. Ik sprak destijds Nederlander Ronald Sievers van FTD, een bedrijf dat het aan de stok had met Brein. Hele normale jongen, die dacht dat ie aan de goede kant van de streep stond. “De rechter neemt de retoriek van Brein over en noemde ons een soort coffeeshop. Downloaden is legaal, net als de verkoop van wiet. Maar wij zijn niet de coffeeshop. Wat FTD hooguit doet is een kaart maken van Amsterdam, waarop gebruikers wietblaadjes zetten om aan te geven waar coffeeshops zitten.” (AdV)

2012: Megaupload
Je vraagt je soms af waar de echte rock ’n roll gebleven is. Je hoeft maar een aflevering van de (overigens superslechte) nieuwe serie Vinyl te kijken om terug te verlangen naar een tijd waar je zelf nooit bij gehoord hebt. Maar hey, wij hebben Kim Dotcom, een steenrijke Duitse Fin die het grootste huis van Nieuw-Zeeland bezat en Megaupload runde. Zijn platform groeide zo rond 2010 uit tot de grootste cyberlocker ter wereld. Dat was ineens het nieuwe ding: digitale kluisjes waar iemand anders iets voor je instopte, het linkje ergens postte, en vervolgens hard wegrende. Meneer Dotcom deed alsof zijn neus bloedde - weet ik veel wat mijn gebruikers doen - maar streek wel de miljoenen op. En dat uitgebreide koketteren met al zijn poen maakte Kim Dotcom tot een soort cultheld, zo fout als maar kon. Hij deed mee aan de Gumball 3000 straatrace en bood twee concurrerende dames een half miljoen als ze hem versloegen. Als hij sneller was zouden ze het bed met hem moeten delen. Man, ik wilde dat verhaal niet eens kapot checken. Schitterend om te volgen ook hoe de zwaarbewapende politie Kim’s imperium binnenviel op zijn verjaardag. De emotionele waarde van Megaupload is nul, de verhalen zijn goud. En toch kunnen we zijn val zien als het eigenlijke einde van het downloadtijdperk. Natuurlijk, er zijn nog steeds platforms waar je alles kunt vinden. Films en tv-series worden volop geript, maar muziekbestanden op je computer? Wat niet op Spotify staat, vinden we wel op Soundcloud of YouTube. Het piratentijdperk is voorbij, de pure drang om alles binnen te halen is gecounterd door serieuze alternatieven. Argh! (AdV)