De ANWB waarschuwt er al voor: als je de grens over gaat, kan illegaal downloaden je duur komen te staan. Laat op vakantie je Popcorntime en torrentapplicaties maar uit staan, want voor je het weet heb je een dikke boete op je deurmat. Het overkwam Bertus Bouwman, die nu al enige tijd in Duitsland woont, waar de overheid behoorlijk streng is op illegale downloaders: 'Als je niet uitkijkt krijg je flinke advocatenkantoren achter je aan.' Zelf had Bertus niets gedaan, maar zijn huisgenoot dacht even een filmpje te kunnen binnen hengelen. 'Ik ben hoofdhuurder van het huis en dus staat de internetverbinding op mijn naam. Die advocatenkantoren speuren actief naar IP-adressen dus dan krijg je een brief op jouw naam, dat jij iets gedownload hebt. Ik wist van niks, dus ik vroeg het aan mijn huisgenoot en toen hadden we de schuldige gevonden.'

Brievenbombardement
Voor ruzie tussen de twee heeft het niet gezorgd, maar Bertus en zijn huisgenoot kwamen wel meteen in een flinke juridische molen terecht: 'Je krijgt een hele dikke envelop, op A4-formaat, daar zit een enorm pakket in met een standaardtekst. Het is net alsof je een moord gepleegd hebt, de taal die daarin staat. Mijn huisgenoot had één film gedownload, ik geloof zo'n Hollywood-blockbuster. Daar moest hij duizend euro voor betalen. Vaak raken mensen dan een beetje in paniek, als je zo'n dik pakket krijgt met allemaal moeilijke juridische taal in het Duits. Toevallig wist ik dat er ook speciale advocaten zijn die daar weer op kunnen reageren, die heb ik toen benaderd. Dan gaan die advocaten brieven naar elkaar sturen, echte bombardementen zijn dat. Dat houdt elkaar dan in stand. Uiteindelijk hoefden wij alleen de advocatenkosten te betalen, en die 1000 euro hopelijk niet. Officieel mogen ze je aanklagen tot drie jaar nadat het is gebeurd, maar dit advocatenkantoor dat ons vertegenwoordigt zegt dat zij nu zoveel brieven sturen dat het voor het andere advocatenkantoor onaantrekkelijk wordt om een zaak aan te spannen.'

Advocaat Joran Spauwen is bekend met het probleem, en volgens hem heeft Bertus het op de juiste manier aangepakt: 'Wij krijgen zelf als advocatenkantoor vaak ook vragen van mensen die een tijdje in het buitenland gewoond hebben of op bezoek zijn geweest en geconfronteerd worden met een dergelijke brief. Die willen dan graag weten wat ze moeten doen, want het is een hoog bedrag, het is juridische taal en je weet niet welke kant je op moet. Je moet inderdaad contact opnemen met een advocaat in het land waar je de aanmaning hebt gehad, en daar uitzoeken of er juridische mogelijkheden zijn.'

'Wat bewijst het eigenlijk?'
Het is soms ook onduidelijk wie de schuldige is, want je kunt met een heleboel mensen van dezelfde wifi-verbinding gebruik maken. Volgens Spauwen zijn de wetgevers zich daar ook bewust van: 'In Europa voeren we daar nu ook discussies over. In de meeste huishoudens verwijst zo'n IP-adres naar een huishouden met meerdere gebruikers, maar ze hebben alleen dat IP-adres. Maar de vraag is: wat bewijst dat nu eigenlijk? Ben jij als hoofdverantwoordelijke van zo'n verbinding dan aansprakelijk? Ik heb begrepen dat ze zich nu ook in Duitsland hierover achter de oren aan het krabben zijn over hoe ver ze daar in moeten gaat. Daar geldt nu de regel dat degene die de aansluiting heeft in principe aansprakelijk is, ook al heeft die er misschien niets mee te maken. Ze willen dat nu misschien herzien, want is dit voldoende bewijs? Moet je niet meer weten?'

Dus als je in je schattige Berlijnse AirBnB eens flink torrents gaat zitten downloaden, krijgt de eigenaar van het appartement de rekening in de bus. Spauwen: 'Ja, maar die weet je dan waarschijnlijk snel te vinden. Er staat een tijd en een datum op, dus diegene komt dan vast bij jou aan de deur kloppen om te vragen of je wilt helpen die rekening te betalen.'

'Wifi-woestijn'
Vanwege deze regelgeving is het in Duitsland ook behoorlijk moeilijk om een openbare wifi-spot te vinden. Bertus: 'Stel je hebt een leuk hipstercafé in Kreuzberg en iedereen zit maar voor zich uit te downloaden. Dan kun je als uitbater nooit achterhalen wie dat was. Dat is precies de reden waarom Duitsland een “wifi-woestijn” genoemd wordt. Duitsland loopt wat dat betreft door dit soort ingewikkelde wetten enorm achter op dit gebied.'

In welke landen loop je nou het risico op zo'n downloadboete? Spauwen: 'De bekende landen waar consumenten worden aangesproken op downloadgedrag zijn Frankrijk, Duitsland en Engeland. Maar Nederlanders worden vooral in Duitsland met boetes geconfronteerd, het gebeurt niet vaak in andere landen. Dat komt mogelijk omdat z in Frankrijk en in het VK bijvoorbeeld met een three strikes and you're out-regeling werken, dat je dus eerst gewaarschuwd wordt. Daardoor loopt het minder vaak mis.'

Nederland
Kunnen we dergelijke wetgeving binnenkort ook in Nederland verwachten? Joran Spauwen verwacht van niet: 'In Nederland zitten we in een hele andere voorfase. Het probleem in Duitsland is dat ISPs daar je adresgegevens uitgeven op het moment dat er een inbreuk wordt geconstateerd op een IP-adres. In Nederland gebeurt dat niet, dat komt door privacy-issues die hier anders worden geïnterpreteerd dan in Duitsland. Dat betekent dat je eerst via de rechter moet, en het heel lastig is om te bewijzen of een adres is gebruikt voor illegaal downloaden.'

Het probleem zou volgens Spauwen redelijk simpel kunnen worden opgelost: 'Als het makkelijker is om in het buitenland je Spotify en je Netflix te gebruiken, zal er ook minder behoefte zijn om illegaal te downloaden. Dan is er hopelijk ook minder interesse van bedrijven in Duitsland om hier een businessmodel van te maken, en wordt het ook makkelijker om een open wifi-verbinding te hebben.'