North Sea Jazz vrijdag: Brainfeeder zoekt de grenzen op

Van intens experimentele jazz tot toegankelijke popsongs

Flip Kloet ,

Op de dag dat North Sea Jazz 2016 start, kopt de Britse krant The Guardian: ‘Is Jazz entering a new golden age?’ Een interessante stelling, waarop je 'ja' kan zeggen als je de vrijdag van het festival bezocht. De line-up loopt uiteen van de experimentele sound van het Brainfeeder label met Flying Lotus en Thundercat, tot de west coast jazz van Kamasi Washington en de hitshow van popster Pharrell Williams.

Als er een plek is waar  jonge muzikanten elkaar nog steeds uitdagen om de grenzen op te zoeken, dan is het Brainfeeder, geesteskind van hiphop producer Flying Lotus. Ze doen dat al jaren zo goed dat Brainfeeder zijn eigen stage mag vullen op North Sea Jazz. Een talent van Nederlandse bodem trapt af.

Mitchel van Dinther, oftewel Jameszoo, uit Den Bosch, opent vandaag het Darling Stage met een niet al te volle zaal. Zonde, want als je een elektronica-virtuoos wil horen, moet je toch echt hier zijn. Vanaf minuut één is duidelijk dat het hier niet gaat om de zoveelste producer met live-band. Hier wordt gemusiceerd met de laptop als magisch verbindingsinstrument. Het Jameszoo Quintet bestaat uit bassist, drummer, toetsenist, saxofonist en natuurlijk Jameszoo achter de knoppen. De live-act voelt aan als een uitgebreide jamsessie die behoorlijk diep gaat voor dit tijdstip. Ondanks dat klinkt het geen moment rommelig en houdt de band je compleet in bedwang. Als een volleerd bandleider stuurt Jameszoo zijn band en zet hij direct de toon voor het hoge niveau dat Brainfeeder in huis heeft.

Ondertussen breekt de zon door en vertoont Questlove op het dak van de Tigris Stage zijn dj-skills. Je weet wel, die drummer van The Roots, de huisband van Jimmy Fallons Tonight Show. Later die avond staat hij met zijn band op de Nile Stage, maar voor nu draait hij een mix van soulvolle hiphopbeats à la Slum Village en J Dilla, afgewisseld met funkklassiekers en sporadisch een geremixte jazzklassieker als ‘Jeannine’ van Oscar Brown Jr. Een stuk platter is de show die Questlove later die avond geeft met The Roots. De band begint sterk met eigen werk en die geweldige opzwepende hiphopsound. Stil blijven staan is geen optie. Tegen het einde van de set wordt er een rommelige covercompilatie gedaan met nummers als Drake's ‘Hotline Bling’ en zelfs Guns 'N Roses' ‘Sweet Child O’ Mine’. Na hun sterke eigen werkt voelt het nogal opportunistisch aan, maar het publiek geniet met volle teugen.

Terug naar Brainfeeder, waar halverwege het programma de vrijdag tot een magisch hoogtepunt komt. Allereerst bassist en producer Thundercat op de Volga Stage. De excentrieke verschijning met elektrische basgitaar heeft op menig album zijn kunsten vertoond. Natuurlijk bij zijn labelbaas Flying Lotus, maar ook op To Pimp A Butterfly van Kendrick Lamar en zo'n beetje het hele oeuvre van Erykah Badu. Thundercat brengt een avant-gardistische fusion van warme Rhodes-klanken, overstuurde basloopjes en ongekend energieke tempowisselingen. Soms heel experimenteel, intens en onnavolgbaar, maar vaker de juiste balans tussen experimenteel en toegankelijk voor een breed publiek. Thundercat’s muziek laat zien dat er nog wel degelijk jongens druk zijn om, net als labelgenoot Jameszoo, jazz nieuw leven in te blazen.

Aan de andere kant van het terrein gebeurt iets wonderlijks. Een goede bekende van Thundercat staat daar op het punt van beginnen: Kamasi Washington, een saxofonist uit LA die in korte tijd uitgroeide tot een fenomeen. Hij heeft de eer om samen met het Metropool Orkest zijn album - driedubbelaar The Epic - te spelen. Die combinatie valt niet altijd even geweldig uit. Zeker op de rustige momenten brengen de strijkers van het Metropool een atmosferische lading met zich mee die je anders niet had kunnen creëren. Maar als het gaat om de meer energieke delen en solo’s in de arrangementen, klinken die strijkers al snel gezapig en maken ze het geluid te gelikt en vol. En toch is Washington ook nu weer betoverend. Perfectie is zijn tweede naam en dat maakt hij wederom waar op dit festival. Als ‘verrassing’ komt Thundercat ook nog het podium op. Het draagt de show naar een muzikaal hoogtepunt dat niet meer wordt overstegen.

Tegen tienen is het op de Brainfeeder-avond tijd voor de grote baas zelf. Tussen twee grote projectieschermen in staat Flying Lotus klaar voor een meesterlijke show. De producer en laptopmuzikant uit Los Angeles draait verschillende nummers van zijn laatste album You’re Dead, waarmee hij bewees een van de meest innovatieve producers van deze tijd te zijn. Geef FlyLo een toon, piep, kraak of wat voor geluid dan ook en hij tovert het zonder moeite om tot een lopende beat. Vanaf het moment dat hij een edit van ‘Antidote’ van Travi$ Scott draait, kan het niet meer stuk. Tussen het dansen door kijken bezoekers geïntrigeerd naar de visuals en de donkere schim die ertussen staat te draaien. Het is de perfecte manier om publiek aan je te binden, want zelfs de oudere jazzliefhebbers – waarvoor dit een totaal nieuwe wereld is – worden gegrepen door de indrukwekkende projecties. Van eindeloze kleurpatronen tot filmische scenes en altijd ondergeschikt aan en passend bij de ritmiek van zijn muzikale werk. FlyLo brengt niet alleen een muzikaal, maar ook een visueel spektakel dat voor velen, onverwacht of niet, een hoogtepunt is.

Het publiek maakt zich dan klaar voor de twee grotere headliners van de vrijdag. Twee namen die je niet direct op een jazzfestival verwacht, maar wel degelijk enorm veel publiek trekken. Bij opkomst staat een gigantische mensenmassa te wachten op de Britse singer-songwriter James Blake. Bekend van zijn indringende en emotionele elektronische producties en BBC Radio 1 residency. Natuurlijk passeren er veel tracks van zijn laatste album The Colour In Anything, dat twee maanden geleden uitkwam, maar uiteraard ook hits als 'Limit To Your Love'. Het is knap hoe Blake het voor elkaar krijgt om een grote hal als de Maas Stage te veranderen in een intieme en kleine club waar iedereen aandachtig en stil opgaat in zijn bedwelmende zang- en baslijnen.

Halverwege de show van Blake staat de grote afsluiter klaar om het publiek in te pakken met een hitparade 2.0: Pharrell Williams natuurlijk. De popster begint met wat nieuwer werk. Radiohitjes als ‘Marilyn Monroe’ en Daft Punks ‘Lose Yourself To Dance’ worden nog wat ingetogen meegezongen door het publiek, maar na een kwartier is iedereen om en wordt het tijd om echt te dansen. Met een knipoog refereert hij naar zijn optreden van twee jaar terug op North Sea Jazz, toen hij net een shotje teveel op had voor zijn show. Deze keer zit Williams vol passie en energie. Hit na hit wordt gespeeld, en het bezoek van N*E*R*D is een aangename afwisseling. Een moment dat hij aangrijpt om een serieuze noot te plaatsen tijdens zijn concert. Het hiphopcollectief begon als een beweging tegen de gevestigde orde en dat is vandaag de dag nog steeds nodig. Williams refereert aan de Afro-Amerikanen die in zijn thuisland worden doodgeschoten door agenten. ‘Ze vermoorden ons thuis.’ Hij wijst het publiek er nog eens op dat het een voorrecht is dat dit niet in Nederland gebeurt. Vervolgens gaan de mannen van N*E*R*D er met gestrekt been in. Klassiekers als ‘Anti Matter’ en ‘Everyone Nose’ breken de tent af. Het nummer daarna moet tot twee keer toe stilgelegd worden, omdat Williams te emotioneel wordt tijdens het intro van ‘Bobby James’. Hij kan het onrecht maar niet uit zijn hoofd zetten, maar uiteraard gaat de hitparade gewoon door. Dit inclusief danseressen, enthousiaste bezoekers die even het podium op mogen. Williams krijgt met gemak de zaal mee als hij tegen het einde nog een flinke hitstreak tegenaan gooit. Dat drankfoutje van twee jaar geleden heeft hij rechtgezet.

Met dank aan de NTR en NPO Radio 2 voor het ter beschikking stellen van opnamen. Kijk hier alle opnamen van North Sea Jazz 2016 terug en bekijk de tv-uitzendingen vanavond om 22.20 en 23.55 uur (herhaling) op NPO 3.