‘Hoe oud ben je?’ Het was de meest eenvoudige vraag denkbaar waar Jannes van der Wal over struikelde. Het was 1982, en Jannes was zojuist wereldkampioen dammen geworden, ten koste van de Nederlander Harm Wiersma. Hij is te gast bij Mies Bouwman, en wordt misschien wel haar meest legendarisch gast ooit door te zwijgen op die vraag. Hij weet simpelweg niet wat hij moet antwoorden. Hoe oud ben je? Hoe oud ben je? Hou kan dat nou? Ze hebben hier toch een tv-redactie? Die heeft zich toch voorbereid? Ze weten toch allang hoe oud ik ben? Zoveel domheid gaat de intelligentie van Jannes van der Wal te boven.
‘Bij dat interview begon mijn fascinatie voor Jannes van der Wal,’ zegt Meindert Talma tegen de aandachtige bolder. ‘Ik dacht: laat ik een lied over maken. Het is wel een lang lied geworden, 22 minuten, maar het is denk ik best interessant om naar te luisteren.’ Dat is het zeker. Talma’s Ballade Van Jannes van der Wal is een fascinerende biografie in muziek, begeleid door beelden van de dammer. Van begin tot eind horen we het levensverhaal van de wereldkampioen, en hoe een bizar soort tunnelvisie hem naar de wereldtop bracht. En vandaar weer naar beneden. Talma praatzingt uit de mond van de kampioen: ‘“U moet weten dat wereldkampioen zijn op zich niks inhoudt”, zegt Jannes in het radioprogramma van Barend en Van Dorp. “Wereldkampioen worden was mijn droom. Na jarenlang hard studeren. Maar nu ik het ben geworden merk ik dat ik niet gelukkig ben”’.
ITGWO16: Cult-zanger Meindert Talma bezingt cult-dammer Jannes van der Wal
Simultaan-toernooi in de Bolder met wereldkampioen Harm Wiersma
Ademloos zit een volle Bolder op zondag vroeg in de middag te luisteren naar een uur lang liedjes over dammen, gevolgd door een uur simultaan-dammen met ex-wereldkampioen Harm Wiersma. Wie anders kan op dat idee komen dan Meindert Talma, de eigenzinnige Fries die altijd opvalt met ontroerende liedjes over onderwerpen waar anderen niet aan zouden denken.
‘Schaken is een spel, dammen is strijd.’ Zo definieert Meindert Talma het verschil tussen de verfijnde stukken en de noeste zwart-witte schijven. Hij zet een lied in dat ‘Strategieën van de Ziel’ heet, over de analogie tussen de keuzes die je in het leven te maken hebt, en de strategie achter het spelbord. In het geval van Jannes van der Wal, het centrum van Talma’s fascinatie, waren die twee niet complementair, maar elkaars vijanden. ‘Tegen zijn zus zei hij wel eens: jij hebt een gezin, ik heb alleen het dammen. Daar had ie het soms best moeilijk mee. Maar zijn enorme focus zorgde er ook voor dat hij wereldkampioen kon worden. Zo’n spel is ook een soort vluchten uit de werkelijkheid. Als je dag in dag uit van ’s middags tot ’s nachts vijf uur achter zo’n bord zit, ontstaat vanzelf een parallelle wereld.’
Een fascinerend en ontroerend uur muziek over dammen, dat kan natuurlijk alleen Meindert Talma. En na afloop neemt ie het net als tientallen anderen op tegen Harm Wiersma, de toenmalige rivaal van Van der Wal. Wiersma, een man die nog steeds zijn geld verdient met de damsport. Dan weer is ie bondscoach van Botswana, dan weer gaat ie naar Brazilië of geeft ie dam-therapie. ‘Ik weet er het fijne niet van, maar Harm is zo iemand die op allerlei manieren zijn kostje bij elkaar scharrelt met de damsport. Dat vind ik mooi. Of ik gewonnen heb van hem? Nee, maar dat had ik ook niet verwacht.’