Als je de balans opmaakt na vijf dagen feesten en conferenties is het vrij duidelijk: er is door de organisatie hard gewerkt om de aandacht te verleggen van levensgevaarlijke pillen naar de grote diversiteit van het festival. Dat zie je bijvoorbeeld terug in de line up van de Melkweg. Zo kon je op woensdag de nacht in met Nicky Romero & friends terwijl even daarvoor in de bovengelegen Rabozaal het crossover-project van Henrik Schwarz en het Metropole Orkest werd opgevoerd. Het contrast kan niet groter. Glass en Anderson doen er op diezelfde plek op de laatste dag van het festival nog een schepje bovenop.
ADE16: Philip Glass en Laurie Anderson gooien ADE clichés overboord
De zondag van ADE biedt traditiegetrouw een handvol feestjes als laatste halte voor de onvermijdelijke maandagochtend blues. Maar je kunt ook naar het slotconcert van ADE met twee van de meest avant-gardistische Amerikaanse, klassieke muzikanten van de laatste vijftig jaar: Philip Glass en Laurie Anderson.
De Rabozaal is een prima alternatief voor het Concertgebouw en Muziekgebouw aan het IJ, prachtige locaties waar ADE afgelopen jaren al soortgelijke concerten programmeerde. En wat een voorbeeldig publiek, een mix van hardcore klassieke muziekfans en de incrowd van de Amsterdamse cultuursector. Echt niemand durft het aan verveeld met zijn smartphone te spelen of delen van het concert te filmen. Naast me zit Jan uit Tsjechië. Hij is hier met zijn vriendin en heeft ook zijn binoculair mee. Het concert is een cadeau voor zijn verjaardag en geeft toe dat hij zelf geen kaartje gekocht zou hebben. Maar als we even doorpraten wordt duidelijk dat hij toch wel een echte Laurie Anderson watcher is, zonder twijfel de jongste (27) van iedereen in de zaal.
Lachen met Laurie
Maar waar keken we nou precies naar? De gemeenschappelijke deler in de vriendschap tussen Glass en Anderson (ze leerden elkaar bijna 50 jaar geleden kennen!) is moderne klassieke muziek. Maar we worden daar in ruim anderhalf uur allesbehalve mee doodgegooid. Ja, de meeste zijn stukken instrumentaal, maar vaak in combinatie met spoken word uit Andersons oeuvre of bijvoorbeeld van dichter Allen Ginsberg, een favoriet van Glass. Daarnaast zien we prachtige visuals, ook gemaakt door Anderson. Van trage extreme close-ups van dwarrelende herfstbladeren, een flikkerende matrix met getallen en letters tot een single shot van een unicorn in een sneeuwbui tijdens een bijna tien minuten durende solo van Glass. Het is boeiend, mysterieus en hypnotiserend.
Dan gaat het concert een totaal andere kant op met een stand up-comedyblokje van Anderson. Die zagen we niet aankomen. Ook Donald Trump wordt niet gespaard: “How can a mentall ill person ever become a world leader?” Wat aanvankelijk een plaspauze voor Glass lijkt te zijn loopt uit in bijna een kwartier moppen tappen met Laurie. Niet elke grap valt goed bij het publiek.
Maar zo'n afslag naar iets totaal anders, dat vage en verknipte doet het 'm wel eigenlijk. Ook Glass heeft zo zijn buien. Een dag eerder vertelde hij in de Brakke Grond nog prachtige anekdotes over o.a. zijn filmscore bij slasher klassieker Candyman en zijn magnus opus Koyaanisqatsi, vanavond mompelt hij af en toe wat warrig het ene na de het andere stuk aan elkaar. Maar het charisma van de Amerikaanse iconen maakt veel goed en laat uiteindelijk alles naar goud blinken. De veteranen (Glass: 79 en Anderson: 69) hebben een duidelijke boodschap voor de avant-garde van morgen, zoals Jan en andere generatiegenoten: 'kies ervoor om niet te kiezen, be loose', zegt Anderson in een online interview. Ze gaat verder en pakt een hele andere wereldleider aan: 'Bezwijk niet onder de druk die Facebook je oplegt jezelf in een hokje te stoppen.'