Kanye West houdt er van om dingen anders aan te pakken dan anderen. Iconische samples een nieuwe lading geven, een afstandelijk autotune album over zijn intiemste emotie (rouw), een kitscherige film als albumteaser, een industriële protestplaat. En met elk album blijkt in de jaren erna pas echt hoe invloedrijk ze zijn geweest. Na zijn laaste plaat, Yeezus uit 2013, bleef het lang stil over de opvolger. Maar Kanye zelf bleef niet stil natuurlijk. Want werkelijk alles wat hij doet lijkt hij niet alleen zelf te schreeuwen, de media nemen ook nog eens graag de rol van versterker op zich. En elke keer kwamen er weer heftige reacties. Hij maakte verstokte gitaarfans boos door als headliner op Glastonbury geboekt te worden. Hij trouwde, hij tourde met een hele berg en een nep-jezus, hij maakte zo nu en dan ruzie, kreeg kinderen, lanceerde een kledinglijn, zei heel veel slimme dingen in interviews, zei heel veel domme dingen in interviews, zei in interviews dat hij verkeerd begrepen werd. Er kwamen zelfs twee nummers, All Day en Fourfiveseconds, die het album uiteindelijk niet haalden. Er gebeurde van alles. Maar het zevende album bleef uit en het hele kamp Kanye zweeg er behoorlijk lang over. 

Als je die hele aanloop meeneemt, is ook duidelijk waarom The Life of Pablo klinkt zoals hij klinkt. De inhoud is zo vaak omgegooid, veranderd en getuned, dat er nauwelijks meer sprake lijkt te zijn van één vorm zoals dat op al zijn vorige albums was. Juist dat weigeren een vaste vorm aan te nemen, maakt uiteindelijk de vorm.

Dat The Life of Pablo een minder duidelijke lijn dan eerdere albums heeft en soms wat rommelig overkomt, wil niet zeggen dat de inhoud vormeloos is of dat de tracks niks met elkaar te maken hebben. De eerste helft van The Life of Pablo bevat, zoals al beloofd, gospelsongs. En wat voor gospelsongs. Neem opener Ultralight Beam. Na een bizarre sample van een biddende peuter begint het allemaal ingetogen. Kanye zingt eenzaam over zijn geloof, begeleid door een kale synth en The Dream zingt er wat omheen. Pas als de in verhouding veel te harde drums invallen wordt duidelijk hoeveel energie in het nummer verstopt zit. Het stijgt pas echt op als zangeres Kelly Price invalt, waarna een ontketende Chance the Rapper het afmaakt.

In tegenstelling tot zijn vorige albums, lijkt er muzikaal weinig echt nieuw op The Life of Pablo. Waar is de visionair die ver op de massa vooruit is? Praktisch alles wat voorbij komt op het album heeft Kanye al eens eerder gedaan op vorige albums of kennen we van andere artiesten. De keiharde track Feedback klinkt als een voortzetting van Yeezus, FML kon zo op een van de hedonistische vs leegte-mixtapes van The Weeknd staan, No More Parties in LA met Kendrick Lamar en een beat van Madlib klinkt haast als klassieke boombap, de trap-invloeden kennen we al van alle gasten uit Atlanta.

De vernieuwingsdrang lijkt weg, maar dat wil niet zeggen dat de nummers niet meer van het niveau zijn waar je bij Kanye op hoopt. Telkens gebeurt wel iets dat het album ver, ver boven de gemiddelde poprelease laat uitstijgen. Juist het knappe botsen en samengaan van verschillende stijlen, een van de grote talenten van Kanye, maakt het meer dan de som der delen. Net op het moment dat Father Stretch My Hand, rond een sample van een activistische dominee uit Chicago, wat gezapig lijkt, krijgt het nummer in het tweede deel een flinke trapboost van de nieuwste telg uit de Good Music-familie: Desiigner. Daarmee wordt al in twee nummers nog zo'n talent van Kanye West duidelijk: gastartiesten op zijn albums lijken keer op keer het allerbeste in zichzelf boven te halen. Klonk Rihanna ooit ontroerender als op Famous, waarop ze de tekst van Nina Simone voor haar rekening neemt voordat Simone zelf klinkt? En de track die de extra vertraging veroorzaakte: Waves. Als je hoort hoe Chris Brown daarop klinkt, dan is direct duidelijk waarom Chance the Rapper Kanye ervan overtuigde dat die track het album hoe dan ook moest halen. Er is natuurlijk ongelooflijk veel op Brown aan te merken, hij mishandelde Rihanna om maar meteen iets te noemen, maar hij zorgt hier voor een van de hoogtepunten op het album. Alsof vanaf het podium opeens alle lichten vol aan gaan.

Het derde grote talent van Kanye dat weer overal aanwezig is op het album, is zijn oor voor samples en hoe hij ze gebruikt. Altijd logisch, vaak toch verrassend en nooit bang om het origineel geen eer aan te doen. Die Nina Simone-sample op Famous er zo een. Misschien niet heel verrassend, maar op wonderlijke wijze komt hij wel compleet logisch voort uit dancehall-klassieker Bam Bam. Na Wolves gebeurt er nog zo iets. Rapper Max B legt vanuit de gevangenis dat Kanye Waves best als albumtitel kan gebruiken, waar de ruzie met Wiz Khalifa zoal over ging. Na de korte voicemail sluit B af met “Wavey, baby, yeah”, waarna 30 Hours begint met “baby lion goes, where the island goes”, een sample van avant-garde-discopionier Arthur Russell. Qua klank en ritme klopt het gek genoeg ook nog. Een sample die je totaal niet verwacht op een hiphop-album en al helemaal niet hier, maar in de handen en met de timing van Kanye als volstrekt op zijn plek voelt.

Wie mikt op het allerbeste album ooit, zoals Kanye het zelf noemde, moet risico’s nemen. En dat pakt niet altijd goed uit. De sneer naar Taylor Swift is onnodig, het best gevatte “I Love Kanye” wordt na een paar keer luisteren een skipmoment. Dat Frank Ocean nu een teken van leven geeft in het prachtige outro van Wolves (met geautotunede wolven) maakt veel goed, maar niet dat de sterke bijdragen van Sia en Vic Mensa uit de eerdere versie verdwenen zijn. Maar met zo veel uitzonderlijk goede tracks en dito gastbijdragen, die van Kendrick voelt daartussen zelfs haast gewoontjes, is het lastig struikelen over die kleine smetjes. Door het constante niveau heb je zelfs nauwelijks door dat het geen klassiek albumalbum met een kop en een staart is.

Vandaag trok Kanye West de download van het album terug en tweette hij dat hij toch nog even met Wolves bezig gaat. Hopelijk doet hij dat. Niet alleen omdat die andere versie misschien wel beter is, maar omdat hij daarmee laat zien dat in deze tijd een album misschien wel nooit meer definitief hoeft te zijn. Het was altijd al een momentopname van waar een artiest staat en wat hij te zeggen heeft. Maar in dit streamingtijdperk kan je als artiest altijd veranderingen blijven doorvoeren, het hoeft nooit een finale versie te zijn. Als je meer te zeggen hebt, dan zeg je het gewoon. Je roept een hoop over Twitter, je verandert de titel van je komende album en je verandert de tracklist. Die middelen kennen we inmiddels allemaal. Maar je kan blijkbaar ook gewoon blijven schaven aan een album dat al af was. En daar is opeens toch weer Kanye de visionair.