De paar tracks die Sufjan Stevens losliet in aanloop naar zijn nieuwe album Carrie & Lowell, verrieden precies waar de plaat naartoe ging. Weg is het experiment op die nummers Should Have Known Better en No Shade In The Shadow Of The Cross, net als het grootste deel van de weirde elektronica (The Age of Adz, 2010) of de uitbundig georkestreerde gekte zoals op Illinois (2005). Terug zijn de intieme akoestische folkliedjes van het soort dat Sufjan eerder maakte op Seven Swans (2004), hoewel de ijle, vaak gedubbelde zang toch eerder doet denken aan latere songs als Futile Devices.
Het zijn elf songs om bij weg te dromen, soms verrassend lichtvoetig, al zijn ze dan ontstaan uit een nachtmerrie. Dat hij nog steeds een meester is in het serveren van rauwe emoties in minimalistische liedjes, bewijst Sufjan Stevens op de rest van Carrie & Lowell. Die kale sound heeft overigens niets met een plotselinge lo-fi mentaliteit te maken, maar meer met gevoel voor subtiliteit. Hoe verzorgd en gedetailleerd alles gearrangeerd en geproduceerd is, blijkt pas op het tweede of derde gehoor. Dan valt bijvoorbeeld op hoe kunstig de instrumentale outro’s aan de liedjes zijn geknutseld, waarbij gaandeweg toch veel elektronica om de hoek komt kijken (een voorbeeld is Drawn To The Blood).
3voor12 bespreekt Album van de Week (16): Sufjan Stevens
Carrie & Lowell: rauw verdriet om de dood van een afwezige moeder
Sufjan Stevens is een man van vele gezichten, maar zo puur en ongekunsteld als op zijn nieuwe plaat Carrie & Lowell heeft hij zich nog niet eerder laten horen. Een indrukwekkend verslag van een periode van rouw, om een moeder die hij nauwelijks gekend heeft. Dat doet hij in elf prachtige folky liedjes die terug naar de basis van zijn oeuvre gaan. Soms licht van toon, maar altijd zwaar van verdriet.
Carrie & Lowell; het zijn de voornamen van zijn moeder en stiefvader. De hele plaat staat in het teken van deze twee personen; nooit eerder was Sufjan zo direct, emotioneel en persoonlijk. De christelijke thematiek op Seven Swans is vervangen door personages en problemen uit Stevens’ eigen leven. Want een vrolijke boel was het niet in huize Stevens. De schizofrene Carrie verliet het gezin toen Sufjan nauwelijks één jaar oud was. Ze hertrouwde met Lowell (uit Eugene: ‘The man who taught me to swim, he couldn't quite say my first name’).
De plaat staat vol referenties naar Oregon, waar Stevens drie gelukkige zomers doorbracht met zijn moeder en stiefvader. Maar ook het tweede huwelijk ging niet lang goed. Carrie vertrok wederom en leidde een leven van alcohol, drugs en depressie. De band met Lowell bleef, later richtte Stevens zelfs het label Asthmatic Kitty met hem op. Hoeveel moeite hij heeft om zich zijn moeder te herinneren, blijkt in Should Have Known Better. ‘When I was three, three maybe four / She left us at that video store’, zingt Stevens in het nummer.
Want hoe rouw je om iemand die je je nauwelijks herinnert? Toen Carrie in 2012 overleed aan kanker, merkte Sufjan dat hij blootligt aan dezelfde zwaktes als zijn moeder. “Ik voelde een verlangen om bij haar te zijn, een verlangen om drugs en drank te gebruiken. Om wild in het rond te neuken. Roekeloos en gevaarlijk leven was mijn manier om intiem met haar te zijn”, aldus de inmiddels 39-jarige Stevens in een bijzonder openhartig interview met Pitchfork. Hij schrok van zijn eigen mededeelzaamheid en wees pardoes alle andere persaanvragen af.
Uit zijn songs wordt evenwel genoeg duidelijk over de intense rouwperiode na de dood van Carrie. Sufjan zingt in rauwe songs als No Shade In The Shadow Of The Cross hoe hij zichzelf verloor in drugs en dronken seks om het maar te vergeten. ‘I slept on my back in the shade of the meadowlark / Like a champion, get drowned to get laid/ I take one more hit when you depart.’ All Of Me Wants All Of You borduurt voort op deze moeite met échte binding en intimiteit. ‘You checked your texts while I masturbated’, het toppunt van doffe lethargie. Zelf koos Stevens er door alle ervaringen uit zijn jeugd voor niet aan kinderen te beginnen, wel komt de dochter van zijn broer voor op het album.
Zij vormt een spaarzaam lichtpuntje: ‘The beauty that she brings, illumination.’ Maar wie denkt dat het allemaal wel goed afloopt, komt bedrogen uit. Elders op de plaat (The Only Thing) overweegt hij zelfs zelfmoord. ‘The only thing that keeps me from cutting my arm / Cross hatch, warm bath, Holiday Inn after dark.’ Teksten die verward en bijna melodramatisch overkomen zo op papier, maar als Stevens je ze zacht toefluistert begeleid door getokkel à la Elliott Smith, zijn ze alleen maar rauw en indrukwekkend.
Zo gaat het door tot Sufjan daadwerkelijk toegesproken wordt door Carrie terwijl ze op haar sterfbed ligt, in het intens droevige Fourth of July. Het getokkel heeft plaatsgemaakt voor een ijle, kille synthesizerbegeleiding en Sufjan neemt definitief afscheid van de moeder die afwezig was in zijn leven. Sufjan Stevens moest diep gaan maar komt er uit met een prachtige, verfijnde plaat die in weerwil van zijn rauwe verdriet nergens té zwaar wordt.
