Lowlands 2014: De voorgangers en geestverwanten van Gesaffelstein

En win twee kaarten voor het festival!

Ralph-Hermen Huiskamp ,

Gesaffelstein is een van de snelst rijzende sterren aan de danshemel. Knap, want hij maakt zeker geen handjes-in-de-lucht-muziek. Met gezelligheid heeft het allemaal niks te maken. Zijn grootste kwaliteit is dat hij zijn muziek tegelijk vooruitstrevend en toegankelijk kan laten klinken. En dus wilde bijvoorbeeld Kanye West hem er dolgraag bij hebben toen hij aan Yeezus aan het klussen was. Zijn optreden op Lowlands is een goede gelegenheid om eens zijn muziek in te duiken. Wie waren de inspiratiebronnen voor zijn geluid, en met welke huidige artiesten is de Fransman te vergelijken?

DE VOORGANGERS

Richard Wagner
Mike Lévy steekt zijn ambities niet onder stoelen of banken. Dat blijkt alleen al uit zijn artiestennaam. Gesaffelstein is een samentrekking van Gesamtkunstwerk en Einstein. Dan weet je dat het menens is. Een van de grootste wetenschappers ooit en de term waar de Duitse componist Wagner zich op beriep om zijn visie op de kunst te omschrijven. Een goede componist moest namelijk niet alleen muziek componeren, maar een totaalervaring creëren door zo veel mogelijk alle kunstvormen in zijn werk te bundelen, om zo de maximale emotionele impact te veroorzaken. Het is niet dat Gesaffelstein vol op opera’s inzet, maar het is wel duidelijk dat hij in zijn producties minstens zo wil overrompelen als Wagner dat in zijn opera’s deed. Daarnaast wordt in zijn bijzondere video’s ook duidelijk dat hij het visuele aspect van zijn muziek ook nogal belangrijk vindt.

Kraftwerk - Trans Europe Express
Gesaffelstein haalt nogal eens aan dat Kraftwerk een eyeopener voor hem was. Niet alleen omdat de Duitsers als pioniers de mogelijkheden van elektronica en synthesizers verkenden en daarmee de basis legden voor techno, maar ook om hun aandacht voor het totaalplaatje. Ze besteedden minstens zo veel aandacht aan hun videoprojecties, albumhoezen, kostuums en podiumpresentatie. Precies dat Gesamtkunstwerk in de  artiestennaam van de Fransman.  

I-F – Space Invaders Are Smoking Grass
Van Kraftwerk is de stap snel gemaakt naar techno. Dat begint natuurlijk bij de eerste generatie uit Detroit (artiesten als Juan Atkins, Derrick May, Kevin Saunderson, die inzagen dat de experimentele elektronica uit Europa ook prima samen kon gaan met elementen uit de muziek die ze zelf destijds luisterden van artiesten als Parliament en zelfs Prince. Die eerste golf artiesten uit Detroit wordt dan ook vaak genoemd door Gesaffelstein. Een andere belangrijke inspirator voor was een Nederlander. De legendarische Hagenees I-F, die vroeg in de jaren negentig al naam maakte met de stevige lo-fi techno die hij met Unit Moebius maakte. Later liet I-F ook wat meer electro- en zelfs popinvloeden toe in zijn solowerk.

The Hacker – New Era
Gesaffelstein heeft meermaals gezegd dat hij zonder The Hacker nooit muziek zou hebben gemaakt. Deze eveneens Franse producer maakt compromisloze donkere techno (zoals zijn naam al doet vermoeden). Zijn bekendste werk kan echter het best gezien worden als afstammend van I-F’s muziek: de elektroclash-klassieker Frank Sinatra die hij samen met Miss Kitty maakte.  

2pac – Calafornia Love
Een lijstje is geen lijstje zonder vreemde eend in de bijt. 2Pac is misschien niet de artiest die je meteen aan Gesaffelstein zou linken. Ondanks zijn samenwerking met Kanye West roept de Fransman heel hard niks met hiphop te hebben. Maar op zijn debuut staat toch echt een track die overduidelijk door West Coast-hiphop beïnvloed is. Met een panische sirene erin, overstuurde synthesizers, maar overduidelijk hiphop. En een titel als Hellifornia laat ook weinig aan de verbeelding over. 

DE GEESTVERWANTEN


Als je als artiest echt impact wil hebben met je vernieuwende muziek, dan moet je zorgen dat je niet alleen staat. Hoe tegenstrijdig dat ook klinkt. Questlove vertelde eens dat toen hij met The Roots werkte aan hun plaat When Things Fall Apart, hij eerst bij de platenmaatschappij een lans brak om artiesten als D’Angelo, J Dilla en Erykah Badu wat meer in de spotlights te krijgen. Op die manier kon hij een kader creëren waarin mensen die plaat van The Roots konden zien, en zo meer reuring veroorzaken rond dat album. Gesaffelstein heeft dan wel niet zo’n dikke vinger in de pap dat hij hetzelfde kan doen, maar hij staat zeker niet alleen in wat hij doet. Er zijn dan ook met gemak vijf artiesten te vinden die op een of andere manier vergelijkbare dingen maken.

Kanye West – Black Skinhead
Als je het werk van Gesaffelstein al kende voor Yeezus uit kwam of fan bent van de eerdere albums van Kanye, dan leek de samenwerking totaal uit de lucht te vallen. Kanye, die de rijkst gearrangeerde beats wist samen te stellen uit de slimste samples en met My Beautiful Dark Twisted Fantasy zijn genreoverstijgende maximalistische meesterwerk afleverde, gooide het opeens over een andere boeg. Kale rauwe beats, vol paniekerige synthesizers, overstuurde drumcomputers, en bijna angstige schreeuwen. Maar, hoe kaal en industrieel ook, is de plaat nog steeds overweldigend genoeg om een stadion te kunnen vullen. Om dat allemaal te bereiken werd Gesaffelstein in gevlogen.

Oneohtrix Point Never
Zoals Gesaffelstein met zijn bijdragen op Yeezus probeerde iets nieuws te scheppen binnen de ogenschijnlijk strakke regels van hiphop, zo bouwt Oneohtrix Point Never geluidskunstwerken. Hoewel hij vaak teruggrijpt op retro geluiden, klinkt zijn muziek nooit retro of kitsch. Die bekende instrumenten geven juist houvast, en door zijn manier van componeren wordt die houvast weer omgezet in iets dat tegelijk mooi is en wringt.  

Ben Frost – Nolan
Nog een muzikant die grotere dingen voor ogen heeft met zijn muziek dan slechts een mooi liedje bouwen. Op zijn eerste album ging Ben Frost op zoek naar een manier om angst in zijn muziek te vangen, op zijn nieuwe album probeert hij die angst met de verslindende Afrikaanse hitte en felle neonkleuren te combineren. En dat doet hij allemaal met dance als uitgangspunt, maar dan wel het type dance dat je eerst drie klappen in je gezicht geeft en een stomp in je maag voordat je er ook maar over peinst om te gaan dansen.  

Boards of Canada – Reach For The Dead
De Schotse broers die achter Boards of Canada schuil gaan zijn natuurlijk al veel langer bezig dan Gesaffelstein, en hebben hun sporen al lang en breed verdiend. Maar waar de Fransman zich op de toekomst richt, hangt er altijd iets van nostalgie om het Schotse duo. Het is de constante dreiging waarin ze elkaar vinden. Op het laatste album klinkt BoC naargeestiger er dan ooit, als de soundtrack van een apocalyps uit de seventies. De titeltrack van Gesaffelstein’s debuut of Wall of Memories zouden er een b-kantje van kunnen zijn.  

Justice – Stress
Het zijn niet alleen maar pretentieuze artiesten die je rond Gesaffelstein kunt plaatsen. Een bijna mainstream electro-act als Justice kan er ook prima bij worden gezet. Ook deze Fransen lijken op hun debuutplaat een logisch vervolg te zijn op de elektroclash van I-F en Miss Kitty, maar trekken het nog meer de popkant op. De disco-elementen geven het nog een feelgood sfeer ook. Op een nummer na: Stress.